Groen door de bril van een groene jongen

Er worden, in deze toch digitale tijden, opvallend veel boeken geschreven en uitgebracht. Vooral politici en politiek geëngageerde mensen laten zich niet onbetuigd om hun visie op de maatschappij of een deel ervan op papier te zetten. Staatssecretaris Theo Francken legt een stuk van zijn politieke ziel bloot in zijn boek Continent zonder grens. Oud-premier en voormalig president van Europa Herman Van Rompuy gaat in zijn zopas verschenen Anti-Memoires naar eigen zeggen op zoek naar zichzelf. En huidig vice-premier Alexander De Croo toont zich van zijn meest feministische kant in zijn in november te verschijnen De Eeuw van de Vrouw.  

Willems Uitgevers

Vaak hebben deze boeken een persoonlijke insteek en geven ze een inkijk in de geest en gedachten van de auteur. Het brengt ongetwijfeld het menselijke van de schrijver op de voorgrond. Zijn of haar bekendheid geeft het boek tijdelijk een zekere meerwaarde of relevantie, maar geen ervan zal zich in het collectieve geheugen weten in te graven.  

Dat geldt ook voor Waarom ik al heel mijn leven groen stem van Karel Michiels. Dit nochtans relatief lijvige boek is niets meer dan een persoonlijke kijk op het groene gedachtegoed. Het pretendeert ook niets meer te zijn. Doorspekt met anekdotes en herinneringen, brengt schrijver en journalist Michiels een overzicht van de geschiedenis van politiek groen in Vlaanderen. Het is dus geen historisch naslagwerk, maar een bewust subjectieve neerslag van hoe Michiels aangetrokken werd tot het groene gedachtegoed en er vervolgens samen mee evolueerde.

Groen geloof

Voor Michiels loopt de opkomst en groei van de groene beweging in Vlaanderen mooi samen met zijn politiek bewust leven. Net toen hij voor het eerst mocht gaan stemmen kwam ook de partij Agalev voor het eerst op. Uiteraard speelt de jezuïet Luc Versteylen een grote rol in het boek. De charismatische pater sprak in de jaren zeventig van de vorige eeuw heel sterk tot de verbeelding, zeker de jeugdige. Met zijn Groene Fietsers wist de geestelijke met geestige acties vele harten te veroveren en de beweging groeide algauw uit tot het gekende ‘Anders Gaan Leven’, afgekort tot Agalev.

De beweging ontpopte zich tot een politieke partij en wist al snel haar plaats in te nemen tussen de traditionele partijen. Michiels geeft de evolutie van de groene partij weer vanuit zijn eigen ervaringen en schuwt het commentaar en de kritiek niet op bepaalde beslissingen en acties van de partij.

Versteylen kon natuurlijk ook bogen op een groen bewustzijn dat eerder al ontwikkeld was. Vooral de Volksunie hamerde al vele jaren op het belang van ecologie. De VU was de eerste partij in België die de milieuproblematiek in haar programma opnam. Dat was al in 1969 en het legde hen geen windeieren in de daaropvolgende verkiezingen. Maar ook buiten de politiek waren er al vele bewegingen en initatieven, meestal gefocust rond concrete projecten of op til staande ingrepen, zoals onder meer acties tegen het duwvaartkanaal in de Kempen, de aanleg van snelwegen als de E10 in Brasschaat en de A24 in Limburg.

Vlaamse grond

De invloed van de Vlaamse Beweging was traditioneel dus heel sterk in het groene gedachtegoed. Een heel aantal van de vroege Agalev’ers waren ook in meer of mindere mate Vlaams-nationalistisch. Zelfs Versteylen had een Vlaamsgezinde achtergrond. Maar in de nieuwe groene partij werd de aandacht bewust en heel efficiënt voornamelijk op ecologische thema’s gericht. Volgens Michiels heeft Agalev en opvolger Groen ook nooit iets te maken gehad met de klassieke links-rechts opdeling. De rechterzijde maakt volgens hem de fout om Groen weg te zetten als een linkse partij, terwijl de stroming die er aan ten grondslag ligt die klassieke politieke tegenstelling overstijgt. Zorg en bezorgdheid voor het milieu heeft weinig of niets te maken met de klassieke ideologieën. Michiels maakt zich zelfs sterk dat als mensen enkel op milieuthema’s zouden focussen, Groen misschien wel een absolute meerderheid zou kunnen halen.

Uit het boek, de sprekende anekdotes en de bijna tastbare nostalgie blijkt overduidelijk de voorliefde van de auteur voor het groene gedachtegoed en de bijhorende politieke partij. Voor Karel Michiels is de conclusie dan ook vanzelfsprekend: hij stemt voor Groen, voor wie anders? De titel dekt dus zonder twijfel perfect de lading.

Inteelt

De betrokkenheid en overtuiging waarmee Michiels zijn verhaal brengt, versterken de subjectiviteit van het boek nog meer. Dat is tegelijk de kracht én de zwakte ervan: de gedrevenheid werkt ontwapenend en houdt je aandacht helemaal vast, maar de subjectiviteit maakt dat je toch telkens ook met het gevoel worstelt dat de realiteit wellicht minder romantisch geweest zal zijn. De minder Groen-gezinde lezer zal het zelfs als een al te mooi verbloemd pamflet voor Groen zien en het, ondanks de vele waardevolle historische informatie die erin zit, links laten liggen.

Het boek wordt ook wel aangeprezen als een mooi overzicht voor de huidige groenvoelende jeugd van de evolutie van de groene beweging, maar dat is een net iets te eervolle omschrijving. Daarvoor is de historische correctheid iets te zeer ondergeschikt aan de petrsoonlijke interpretatie van Michiels. De kans is dus groot dat het een boek voor de incrowd blijft, voor zij die min of meer hetzelfde hebben meegemaakt en zich in de anekdotes kunnen inleven of er zich enkele van ook zelf nog kunnen herinneren. In de natuur is alles vergankelijk, dit boek zal daar geen uitzondering op zijn.