Manhunt: de echo’s van dat ene schot op president Lincoln

De zevendelige miniserie Manhunt op Apple TV+ is een boeiende historische thriller die de moord op de Amerikaanse president Abraham Lincoln onderzoekt. De eerste aflevering blijkt niet alleen visueel indrukwekkend, de kijker wordt ook nog eens diep in het verhaal gezogen.

Op 14 april 1865, amper vijf dagen nadat Lee, de generaal van de zuidelijke ‘Confederatie’, zich bij Appomattox had overgegeven aan Grant, de generaal van de noordelijke ‘Unie’, besloot Lincoln met zijn vrouw Mary de komedie Our America’s Cousin bij te wonen in het Ford’s Theatre in Washington D.C.

Er mocht gelachen worden, nu eindelijk het einde van de Amerikaanse Burgeroorlog was ingeluid. Tussen 1861 en 1865 stierven er ruim 600.000 Amerikanen en raakten er 500.000 gewond. Nu was het tijd voor de reconstructie van de natie.

Dodelijk schot

Daar dacht John Wilkes Booth anders over. Hij speelde in verschillende Shakespeare-producties onder andere de rol van Richard III, waardoor hij zonder problemen het Ford’s Theatre kon betreden. Hoewel John Wilkes Booth succes had, werd hij vaak overschaduwd door zijn broer Edwin, de grootste Shakespeare-acteur van de negentiende eeuw.

Om 22.15 uur sloop Booth, sympathisant van het zuiden, Lincolns loge binnen. Daar schoot hij de president één keer in het hoofd, stak hij diens metgezel neer en sprong hij met het moordwapen in de hand op het podium terwijl hij ‘sic semper tyrannis’ riep.

Eerst dacht het publiek dat dat bij de show hoorde, maar Lincoln overleed de volgende ochtend. ‘Altijd zo voor tirannen’, was ook wat Marcus Junius Brutus riep voor hij de Romeinse keizer Julius Caesar vermoordde, waarop Caesar volgens Shakespeare antwoordde: ‘Et tu, Brute.’

Niet wat, maar hoe

Deze iconische scène, die net zoals de moord op Caesar vaak wordt nagespeeld in toneelstukken en films, is het startschot voor de twaalf dagen durende klopjacht op Booth en zet de toon voor de rest van de serie. De eerste aflevering is visueel indrukwekkend. De kijker wordt direct in het verhaal gezogen en de spanning is te snijden, hoewel we de afloop kennen.

Niet wat er gebeurt maar hoe, is belangrijk. Zo zien we eerst de dolk, de revolver en het dagboek van Booth voor we hem narcistisch zien kijken in de spiegel. Zijn vader en zijn broer hebben wél hun portret in het Ford’s Theatre en wanneer hij herkend wordt door Lincolns lijfwacht, vindt die hem nogal klein van gestalte.

Tien minuten voor de aanslag vertelt die lijfwacht hem dat Booth Lincolns lievelingsacteur is. ‘Speel je vanavond mee?’ vraagt de lijfwacht. ‘Nee, maar ik heb wel een spectaculaire entree halfweg.’ Vanzelfsprekend citeert Booth Hamlets ‘The readiness is all-speech’.

Veel meer dan een geschiedenisles

Maar Manhunt is veel meer dan een geschiedenisles over die klopjacht. Het boek dat de basis vormde voor deze serie, James L. Swansons Manhunt: The 12-Day Chase for Lincoln’s Killer, draait volledig om Booth. Maar in de serie Manhunt is Edwin Stanton (Tobias Menzies), de minister van Oorlog, het centrale personage.

Als vriend en medestander van Lincoln vond hij het zijn taak, ondanks zijn wankele gezondheid, om persoonlijk de moordenaar en andere samenzweerders te arresteren. Om dan postuum Lincolns herstelplannen uit te voeren, waaronder het veertig-aren-en-een-muilezel-plan.

Belofte

Zo kon Mary Simms, een slavin van dokter Samuel Mudd die sympathie had voor Booth en hem zelfs hielp vlak na de aanslag, een lapje grond krijgen waarop zij een schooltje voor zwarte kinderen wou oprichten. Zij had immers durven getuigen tegen haar meester, dokter Mudd. Lincoln had het haar beloofd, maar zijn opvolger Andrew Johnson nam het haar meteen weer af.

Tijdens een interview vroeg ik jaren geleden aan Spike Lee waarom zijn productiemaatschappij de vreemde naam ‘Veertig Aren en een Muilezel’ had. Bijzonder onvriendelijk verweet hij mij dat ik de historiek achter de naam ‘Forty Acres and a Mule’ wel eens op voorhand had mogen opzoeken: een zoveelste nooit nageleefde belofte aan Afro-Amerikanen.

Idealist of fanatieke racist?

Een van de sterke punten van Manhunt is de manier waarop de serie de historische context en de complexiteit van de samenzwering weergeeft. Manhunt biedt een gedetailleerd beeld van de politieke en sociale spanningen, maar neemt wel een duidelijk standpunt in tegen de Confederatie en geeft de slavernij veel meer aandacht dan gebruikelijk is.

Natuurlijk ziet Manhunt Booth als een narcistische, fanatieke racist en niet als een idealist, iemand die handelde vanuit een gevoel van plicht en afkeer van de Unie en de afschaffing van de slavernij, iets dat ingrijpende economische gevolgen met zich meebracht. Oordeel zelf en lees enkele passages uit Last Diary Entry of John Wilkes Booth (1865).