The Sympathizer: De Mol in Vietnam
De Vietnamoorlog vanuit het ander perspectief
De zevendelige televisieserie ‘The Sympathizer’ toont de Vietnamoorlog eindelijk eens vanuit een Vietnamees perspectief.
De zevendelige televisieserie The Sympathizer, te zien op Streamz en gebaseerd op de gelijknamige Pulitzer Prize-winnende roman van Viet Thanh Nguyen, begint met een boodschap zowel in het Engels als in het Vietnamees: ‘Alle oorlogen worden twee keer uitgevochten. De eerste keer op het slagveld, de tweede keer in het geheugen.’ Ook in het filmgeheugen, mag je daar gerust bij denken.
De Amerika-oorlog
De geschiedschrijving over die Vietnamoorlog, in Vietnam de ‘Amerika-oorlog’ genoemd, werd ons tot nu altijd al vanuit een Hollywoodperspectief voorgeschoteld. Volgens Imdb zijn er zowat 425 films over die oorlog: één onomwonden pro, The Green Berets (1968) van en met John Wayne, maar de meeste anti.
The Captain, zijn eigen naam krijgen we nooit te horen, is een Noord-Vietnamese spion die geïnfiltreerd is in het Zuid-Vietnamese leger en later in een gemeenschap van Vietnamese ballingen in de VS
In The Deer Hunter (1978) verplichtte de Vietcong de Amerikaanse gevangenen Russische roulette te spelen en in Apocalypse Now (1979) liet een Amerikaanse bevelhebber een helikopterraid uitvoeren op de tonen van de Walküre om ongestoord op het strand te kunnen surfen.
Platoon (1986) toonde dan weer het morele verval van Amerikaanse soldaten, terwijl Vietnamveteraan John Rambo in First Blood II (1985) de beschamende nederlaag van de Amerikanen omtoverde in een spetterende overwinning door de laatste krijgsgevangenen op zijn Rambo’s te gaan bevrijden.
Vietnamees perspectief
Hoog tijd dus om nu eens het Vietnamees perspectief te tonen in een televisieserie, geregisseerd door de gerenommeerde Oldboy-cineast Park Chan-Wook, die vooral de klemtoon legt op de filmstijl.
Met een cast die voornamelijk bestaat uit Koreaans-Amerikaanse acteurs en in de hoofdrol The Captain, een sympathisant van het communistische noorden in Vietnam, vertolkt door Hoa Xuande, een Australische acteur van Vietnamese afkomst. The Captain, zijn eigen naam krijgen we nooit te horen, is een Noord-Vietnamese spion die geïnfiltreerd is in het Zuid-Vietnamese leger en later in een gemeenschap van Vietnamese ballingen in de VS.
Als kind van een afwezige Franse vader en een arme Vietnamese moeder wordt The Captain opgeleid in Amerika en keert hij terug naar Vietnam om te vechten voor de communistische zaak
Dit perspectief is opmerkelijk omdat het de complexiteit van de oorlog benadrukt. Als kind van een afwezige Franse vader en een arme Vietnamese moeder wordt The Captain opgeleid in Amerika en keert hij terug naar Vietnam om te vechten voor de communistische zaak.
Zijn dubbel leven als spion en mol van zowel Noord- als Zuid-Vietnamese militairen, plaatst hem in een constante staat van innerlijk conflict. Als undercover communistische mol moet hij vooral de ook naamloze Zuid-Vietnamese The General (Toan Le) bespioneren.
Non-lineaire, complexe vertelling
De roman The Sympathizer vertelt het verhaal chronologisch terwijl de serie met flashbacks en tijdsprongen een non-lineaire benadering hanteert. Geen gemakkelijke klus voor de kijker, maar het toont wel hoe spannend televisie kan zijn wanneer platgetreden paden worden verlaten en risico’s worden genomen.
Zo worden we al in de eerste aflevering gebombardeerd met flashbacks, diverse personages en veelzijdige informatie. Onbetrouwbare informatie, want na de val van Saigon wordt The Captain in een communistische gevangenis verplicht zijn Bekentenissen op te tekenen om te bewijzen dat hij wel degelijk Noord-Vietnamese sympathieën had.
Die Bekentenissen laten de film toe allerlei plaats- en tijdssprongen te maken en thema’s als identiteit, loyaliteit, verraad en de dualiteit van de menselijke natuur te onderzoeken.
De serie daagt de kijker uit om verder te kijken dan de eendimensionale weergave van goed versus kwaad typisch voor oorlogsfilms. De kracht van de serie, zowel spionagethriller, historisch oorlogsdrama als zwarte komedie, ligt in de genuanceerde karakterisering en de gelaagde vertelling.
Groteske, stereotiepe Amerikanen
En wat met de Amerikanen in deze Vietnamese kijk op de oorlog? Die worden allen stereotypisch vertolkt door Robert Downey Jr, die vijf verschillende rollen voor zijn rekening neemt. Hij is The Captain’s mentor Claude, een CIA-agent. Ook is hij Robert Hammer, The Captain’s universiteitsprofessor, de gladde senator Ned Godwin die stemmen wil ronselen in de Vietnamese gemeenschap van LA en de priester die The Captain’s vader is.
‘Last but not least’ vertolkt Robert Downey Jr een vijfde rol, niet in de roman aanwezig maar wél in de serie: die van de arrogante filmregisseur Niko Damianos. Damianos wil een ‘authentieke’ Vietnamfilm draaien met levensechte martel- en verkrachtingsscènes. In aflevering vier, Give Us Some Good Lines, wil deze Francis Ford Coppola-achtige cineast een hyperrealistische oorlogsfilm maken, maar vergeet hij de lokale dorpelingen dialogen te geven.
De Communistische Partij van de huidige Socialistische Republiek Vietnam heeft deze tv-serie verboden wegens ’too poisonous, created by opposing elements with negative intention, to distort the triumph of the people of Vietnam’. Maak dan al eens een serie vanuit een Vietnamees perspectief…
Karel Deburchgrave is filmrecensent en was voorzitter van het filmtijdschrift Filmmagie. Hij is de auteur van 'Shakespeare in scène' gezet en filmdocent in diverse filmmusea en cultuurcentra in Vlaanderen en Nederland. Hij studeerde Germaanse filologie (UFSIA en KU Leuven) en is Fulbright alumnus van de Universiteit in Minneapolis-St. Paul.
Na 36 jaar keert regisseur Tim Burton terug met een vervolg op zijn iconische horrorkomedie ‘Beetlejuice’ uit 1988.
