Roger Scruton over echt en sentimenteel multiculturalisme

In de vorige aflevering hield Roger Scruton een pleidooi voor nationale identiteit. Zoals we allen weten gaat deze identiteit niet goed samen met het multiculturalisme. Maar Scruton onderscheid een multiculturalisme van de hoge cultuur en een van de sentimentaliteit.

Roger Scruton: ‘Er wordt ons verteld dat multiculturalisme een zegen is. Maar de mensen die het multiculturalisme voorstaan zijn niet altijd zo duidelijk over wat ze ermee bedoelen. Het kan heel veel verschillende dingen betekenen. Ik schrijf erover in mijn boek over moderne cultuur, vooral naar het einde toe. De hoge cultuur zoals ik ze noem, de cultuur die lectuur en studie en kennis op een hoog niveau veronderstelt, is altijd in een zeer concrete betekenis multicultureel geweest. Mensen werden onderwezen en opgevoed in de klassieke literatuur van Griekenland en Rome en in de talen waarin die geschreven waren; ze werden onderwezen in de heilige literatuur van de Hebreeërs en soms in de taal waarin die geschreven was; onder de invloed van de klassieke studiën gold hetzelfde voor de Veda-literatuur. De reizigers naar het Midden-Oosten hebben de sprookjes van Arabië en de verhalen van Duizend-en-Eén Nacht, zij het dan in gecensureerde vorm, tot part en deel van onze kinder- en jeugdliteratuur gemaakt. Je kan dit nagaan in alle twintigste-eeuwse grote artistieke en literaire prestaties in het Westen. Neem nu Mahlers Lied von der Erde, zijn afscheid van de Westerse beschaving in de vorm van Chinese gedichten die op een absoluut originele manier zijn getoonzet: dat is het ware multiculturalisme. Maar dat veronderstelt studie en discipline die ver uitgaat boven het niveau dat door de zogenaamde verdedigers van het multiculturalisme wordt voorgestaan. Zij verdedigen in feite een non-cultuur, een soort van lege hutspot waarin je maar gooit wat je wil. Hoge cultuur is voor mij wezenlijk iets wat in het gebied van het verstand alleen datgene toelaat wat kan harmoniseren met een reeds aanwezig geheel van morele en esthetische kennis.

Het echte multiculturalisme heeft in het Westen altijd bestaan. Het is een ander woord voor wat we met ‘Verlichting’ bedoelen, een soort sympathie tegenover de condition humaine in al haar vormen, en een verlangen om die sympathie op te nemen in een artistieke traditie. Dat hebben wij trouwens gedaan. Maar dat vergt naast studie en discipline ook een ernstig moreel inzicht van een kaliber dat niet langer wordt nagestreefd, zeker niet in onze onderwijsinstellingen. Natuurlijk zijn jullie Nederlandstaligen een beetje anders omdat jullie enkele Europese talen spreken. Jullie hebben er tenminste nog een besef van dat de condition humaine in vele verschillende vormen bestaat. Het eigenaardige is dat de voorstanders van het multiculturalisme geen voorstanders zijn van het begrip voor, de sympathie met, en de kennis van andere culturen en hun incorporatie in de onze, integendeel. Als men bijvoorbeeld het klassiek Arabisch in onze scholen zou onderwijzen, dan zou ik dat toejuichen. Zoals de zaken nu staan is al wat de multiculturalisten willen, de leerlingen doordringen van (om in hetzelfde voorbeeld te blijven) een sentimentele tolerantie voor elk aspect van Arabisch gedrag, waarbij het niet uitmaakt of dat gedrag nu acceptabel is of niet. Op die manier is multiculturalisme gewoon een ander woord voor tolerantie voor massa-immigratie. Ik vind dat je natuurlijk tolerant moet zijn voor situaties waar je niets kan aan doen, maar dat tolerantie niet de plaats mag innemen van het onderscheidingsvermogen.’

In de volgende aflevering spreekt Roger Scruton over cultuur en religie.

Deze teksten over en met Roger Scruton verschenen eerder in Jean-Pierre Rondas, Rondas’ Wereldbeeldenboek, Uitgeverij Pelckmans, Kapellen, 2006, op basis van een interview in het programma Rondas op Klara. Aanleiding was het verschijnen van Scrutons boek Moderne cultuur. Een gids voor kritische mensen. Uitgeverij Agora, Kampen, 2003