Rundskop/Bullhead: een film met ballen

Regisseur Roskam werd uitgeroepen tot ereburger van Sint-Truiden en op de Truiense Grote Markt kon je terecht om een gerecht uit de film te savoureren: ‘Rensgebrood bè verschillige legumme en kroketsjes en gebroo kieke bè abrikouze en kokteelsaas’. Nadat Vlaams minister Joke Schauvliege Roskam en de hele ploeg had gefeliciteerd met de nominatie voor de Oscar van ‘beste niet-Engelstalige film’, barstte de Oscargekte in Sint-Truiden los. Michaël R. Roskam en Matthias Schoenaerts hebben in de VS hun film gepromoot in de hoop op 26 februari te verwezenlijken wat Nicole Van Goethem (1941-2000) met Een Griekse Tragedie in 1986 deed voor beste korte animatiefilm: de Oscar effectief winnen.

‘Eigen film eerst’

Het ‘eigen film eerst’-effect is de belangrijkste reden waarom de Vlaamse film het goed blijft doen. Toen Rundskop noodgedwongen in de jeneverstad Hasselt draaide, zat zowat heel Sint-Truiden in de bioscoop om ‘hún’ film feestelijk te onthalen. Dat ‘eigen film eerst’-effect is trouwens een verschijnsel in alle naburige landen. Gooische Vrouwen brak een record door binnen de acht dagen na de première 400 000 bezoekers te trekken en twee weken later een miljoen. Tegenwoordig wordt er dus uitgekeken naar de volgende Vlaamse films terwijl ze vroeger lijdzaam werden ondergaan. Als je het Vlaamse Code 37 (2011) dan vergelijkt met het Franse Polisse (2011), gaat dat euforische gevoel wel snel over, maar Rundskop, ja, dat is een ander kaliber. Terecht werd hij door de filmpers met superlatieven onthaald: een kopstoot van een film; een aan de ribben klevende shakespeareaanse noodlotstragedie over verloren onschuld en vriendschap, schuld en boete, misdaad en straf, loyaliteit en verraad; dé Belgische film van 2011!

Belgisch, Vlaams of Limburgs

Het Belang van Limburg van 25 januari pakte uit met ‘Limburgse film naar de Oscars’ en schreef dat het nu de derde keer was dat een Limburgse regisseur werd genomineerd, na Stijn Coninx met Daens en Dominique Deruddere met Iedereen beroemd. ‘Fe zen fier!’ Fier zijn we inderdaad als Vlaming omdat Rundskop de traditie van de boerenfilm tegelijkertijd voortzet en totaal vernieuwt. Veeboer Jacky Vanmarsenille (Matthias Schoenaerts) bewerkt niet meer zijn land, maar zijn beesten en zichzelf. Geen Katarakt-fruit meer maar opgefokt vlees. Geen Smaak van De Keyser-jeneverroutes langs ’t bronsgroen eikenhout, maar onheilspellende, grauwe film noir over een Vlaams archetype: een zwijgzame, koppige, noeste boer met een onverwerkt jeugdtrauma. Getormenteerd en totaal in zichzelf gekeerd straalt hij een pijnlijke tristesse uit. Hij kan daar met absoluut niemand over communiceren. Kan het nog Vlaamser? Belgisch wordt het pas – maar probeer dit niet uit te leggen aan Amerikanen – als de film wordt geselecteerd voor allerlei buitenlandse festivals: het Panorama-programma van de 61ste Berlinale, de Marché du film van Cannes of het 46ste Internationaal filmfestival van Karlovy Vary. Dan zijn we plots niet meer die ‘petits Belges’ maar die ellendige Belgen die sinds de Dardennes steevast met de grote prijzen gaan lopen. Als de broertjes eens niet mee doen, dan geven ze tussendoor voor de internationale filmwereld La Leçon de cinéma des Frères Dardenne en dan durven de Vlamingen iets verder op de Croisette wel eens het bericht de wereld insturen dat De helaasheid der dingen de Prix Art et Essai had gewonnen in de Quinzaine des Réalisateurs, terwijl het gewoon een speciale vermelding was. De Dardennes halen hun inspiratie gewoon in hun achtertuin Seraing, met een eigen visuele stijl. Rundskop doet dat ook maar maakt nog de fout de ernst van zijn thema wat af te wisselen met wat beerputhumor gebracht door een Waals duo Gaston et Léon. In een speelfilmdebuut wordt dat vergeven. Bij de uitreiking van de Franstalige filmprijzen Magritte du Cinéma in Brussel viel de film vier keer in de prijzen. Komt daar op 26 februari nog een Oscar bij? Op het ogenblik dat deze bijdrage onze lezers bereikt, zijn in Hollywood de prijzen al verdeeld en kunnen we pronken met een Oscar gedragen door Matthias Schoenaerts, die in het voetspoor van Robert De Niro en Christian Bale, laat zien dat acteren transformeren kan zijn. En regisseur Michaël R. Roskam die zegt: ‘Fe zen fier!’

Karel Deburchgrave