Subsidiebonanza bij Peace of Meat: kritische blik op Vlaams subsidiebeleid

Wat volgt is het opmerkelijke relaas van een hippe startup met de eveneens hippe naam ‘Peace of Meat’, en dan vooral het gemak waarmee op zeer korte tijd een subsidiestroom op gang werd getrokken, enkel om op bijna even korte tijd failliet te gaan.

De drijvende kracht achter de startup Peace of Meat uit 2019 is Dirk S., een seriële ondernemer die eerder al met vallen en opstaan de ene na de andere onderneming oprichtte. Zo lanceerde hij in 2007 het Nieuw-Zeelandse Captain Cooker waarmee hij de wereld ging veroveren. Jammer genoeg deelde de wereld zijn enthousiasme niet en het project liep op de klippen. Daarna legde hij zich enige tijd toe op de blockchain.

Peace of Meat

Sinds 2012 beheert Dirk S. samen met zijn partner het Duitse kasteel Heinrichshorst, en sindsdien wenst hij te worden aangesproken met de achternaam von Heinrichshorst. De kasteelheer organiseerde vervolgens met zijn partner exclusieve gekostumeerde bals. In 2018 werden ook deze activiteiten abrupt stopgezet.

Niet getreurd. Op 5 augustus 2019 richtte von Heinrichshorst Peace of Meat op. Met een startkapitaal van amper 5.000 euro. Het bedrijf zag zichzelf als een pionier in het ontwikkelen en commercialiseren van diervriendelijke foie gras, voortkomende uit in een labo gekweekte eendenlevercellen. Gezien het beperkt kapitaal was het nog maar de vraag hoe Peace of Meat dit kon doen.

Crevits

Nog geen vier maand later kwam het antwoord. Onder de toenmalige Vlaamse minister voor Innovatie Hilde Crevits kende het Vlaams Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO) een rechtstreekse subsidie toe van 1.172.468 euro. Een deel van een grotere enveloppe van 3.540.000 euro, die werd toegekend aan een samenwerkingsverband tussen drie kennisinstellingen en drie bedrijven onder de naam Foieture, waarvan Peace of Meat de trekker was.

Het is op zijn zachtst gesteld opmerkelijk dat een startup met een zeer beperkt eigen vermogen vlot meer dan een miljoen euro in haar schoot geworpen kreeg. Opvallend is dat ook de totale enveloppe voor Foieture (3.540.000 euro) voor 75 procent gefinancierd werd door de Vlaamse overheid.

Nog opvallend: tussen de oprichting van het bedrijf en de toekenning van de rechtstreekse subsidie liggen er amper vier maanden tijd. Een flitssubsidie als het ware…

Bergaf

Het ontbrak de enthousiaste ondernemer alvast niet aan ambitie: “We willen kweekvlees op grote schaal gaan produceren, niet alleen in ons land.” Minister Crevits deelde zijn enthousiasme: “Het onderzoek is belangrijk voor de ontwikkeling van dit innovatieve segment van de Vlaamse voedingsnijverheid. Het levert bovendien een diervriendelijk alternatief voor foie gras.”

In 2020 volgde de verhuizing naar het eco-bedrijventerein BlueChem. Dit keer kende stad Antwerpen een huurpremie van 950 euro per vierkante meter laboruimte toe, en dit voor twee labo’s. Nochtans verschenen er datzelfde jaar de eerste donderwolken voor de onderneming. Peace of Meat produceerde welgeteld twintig gram vetstof. De plannen voor een grootschalige productie tegen 2024 werden opgeborgen.

Halverwege 2021 volgde de overname door het Israëlische bedrijf Meatech 3D. von Heinrichshorst bleef aan als CEO. De verliezen liepen in snel tempo op. De laatste gekende jaarrekening, die van 2021, kleurde bloedrood met een schuld van 4.531.000 en een negatief eigen vermogen van 2.347.000 euro. Vanaf 2022 regent het ontslagen en uiteindelijk valt het doek definitief in 2023. De nieuwe aandeelhouder trekt zich terug en het bedrijf legt de boeken neer.

Subsidiebeleid: voorstellen

Ondanks een zeer bescheiden startkapitaal, wist Peace of Meat meer dan een miljoen euro aan subsidies binnen te halen. In het totaal werd er 3,6 miljoen euro toegewezen, waarvoor de overheid 75 procent van het totale budget droeg. Het is bevreemdend hoe vlot de innovatiesubsidies vanuit Vlaanderen over de toonbank rolden, en dit rond een startup die nog maar vier maanden oud was.

Het hele debacle laat een bittere nasmaak na bij de belastingbetaler. Intussen is ook duidelijk geworden dat er van het onderzoeksproject niets kan worden gerecupereerd.

Wat valt er hieruit te leren?

1. Het is niet normaal dat de overheid een subsidie toekent van 200 maal het eigen kapitaal van de onderneming. Tegenover elke euro overheidssteun moet er een gelijkaardige inbreng staan van de privé-partners.
2. Ken de subsidies in schijven toe, waarbij de begunstigde tussentijdse doelstellingen moet bereiken vóór je de volgende schijf ter beschikking stelt. Een one-shot-subsidie moet tot het verleden behoren.
3. Net zoals bij private kapitaalrondes moet de overheid in ruil voor de subsidie ook intreden in de aandeelhoudersstructuur. Dit geeft de overheid (en dus indirect de bevolking) inspraak en inzage in de onderneming. Vervolgens kent ze aan de andere aandeelhouders een voorkooprecht op de overheidsaandelen toe als de begunstigde de vooropgestelde doelstellingen bereikt heeft.
4. Vlaanderen kent jaarlijks 4,7 miljard euro toe aan onze bedrijven. Het is niet meer dan fair dat de overheid nauwer opvolgt wat er met de subsidies gebeurt en dat zij in ruil voor haar inbreng participeert in de onderneming. De tijd van de blinde subsidiebonanza moet definitief tot het verleden behoren.