Superkern, een niet-werkende Belgische oplossing

De sense of urgency in de Wetstraat lijkt verdwenen. In de plaats van Covid-19 en de lockdown draait de carrousel van de regeringsvorming nog een rondje. Alle discussies en posities van het voorbije jaar komen nog eens opnieuw voorbij. Op een doordacht, kordaat en effectief beleid blijft het wachten. Ook de ‘superkern’ brengt geen soelaas. Helaas.

Potpourri van de superkern

Vorige zaterdag kwamen enkele lang verwachte maatregelen van de superkern om de de grootste economische crisis sinds de Tweede Wereldoorlog te lijf te gaan. Het werd een potpourri aan maatregelen. Een btw-verlaging naar 6% voor de horeca waarop cafébazen niet zaten te wachten. Een consumptiecheque van € 300 om de moeilijke sectoren te ondersteunen. Iedereen een gratis tienrittenkaart op de trein. Waarop de NMBS zich vertwijfeld afvraagt hoe ze dat georganiseerd moeten krijgen, ze waren niet geraadpleegd.

Een week later zaten ze al samen om enkele maatregelen terug te draaien. ‘Superkern gooit staf en mijter weg’ kopte De Tijd. De superkern zou beseffen dat het moet uit zijn met Sinterklaas spelen. Maar maatregelen terugdraaien? In een land waar politiek alles aan alles gekoppeld is?

Ad absurdum

Het lijkt wel alsof deze regering en de superkern tot in het absurde willen bewijzen dat deze regering op is, ten einde raad. Als ze ooit al raad wist. ‘Superkern’, welke spindoctor heeft dat politieke woord uitgevonden? Het lijkt wel newspeak. Een term uit het boek 1984 van George Orwell. De superkern is een joekel van een politiek eufemisme.

De superkern is de zoveelste Belgische politieke flop. Een ongrondwettige manier om partijen voorrang te geven op het parlement. Het was een poging om de een regering van nationale eenheid op te zetten zonder een regering. In de hoop dat er een regering zou uitkomen. Het is mooi dat ze ermee stoppen. Maar er is geen alternatief. Dat maakt het tragisch.

De superkern werkt — werkte — naar Belgische gewoonte: door elke partij een maatregel te laten kiezen en te laten scoren op korte termijn. Maar dat zal deze keer niet volstaan. Zoals het ons ook de vorige keren alsmaar dieper in het moeras heeft getrokken. Na de superkern konden de tien partijen een week spitsroeden lopen. En een volgende keer uren vergaderen om toch tot ‘een signaal’ te komen.

Te weinig, te duur

De maatregelen zijn leuk om op sociale media mee uit te pakken, maar hebben volgens economen weinig zin én ze zijn duur. Toch blijven poltici hun maatregelen verdedigen, ook Sander Loones van N-VA.

Maar het geld om de politieke vrede mee af te kopen is op. Maandag liet Moody’s weten dat de rating van de Fédération Wallonie-Bruxelles — de ongrondwettelijke benaming van de Franstalige Gemeenschap — van stabiel naar negatief wordt bijgesteld. De Franstalige Gemeenschap zit al een tijdje in slechte financiële papieren. ‘Bovendien zorgt de recessie veroorzaakt door het coronavirus voor extra negatieve budgettaire druk, vooral op de (Gemeenschaps-) inkomsten, terwijl er onzekerheid blijft bestaan over de politieke reactie van de regering.’

Zeg dus niet dat de Franstaligen geen nood hebben aan een nieuwe staatshervorming. Ze hebben geld nodig. Dat was in het verleden wel vaker een aanleiding. Enkel deze keer is er geen geld. Dat is al inefficiënt verdeeld, gespreid en versmost bij de vorige zes staatshervormingen. Het trekt de knoop enkel strakker.

De carrousel draait

Ondertussen draait de federale regeringsvorming nog een rondje. Wordt — nog maar eens — aangedrongen op een regering N-VA/PS. Wordt — nog maar eens — Vivaldi dood verklaard. Worden — nog maar eens — alle posities in kaart gebracht en afgewogen. En wij, kiezers slaan het met verstomming gade. De meest lucide vragen zich af wie dat allemaal zal moeten betalen. De begroting ontspoort, maar de politici doen alsof er tijd is. Zeeën van tijd.

De realiteit is dat dit Belgische politieke systeem al langer op is. Vorige Belgische regeringen slaagden er niet in om te doen wat moest gedaan worden: grondig hervormen om de welvaartsstaat en de begroting met elkaar te verzoenen. Een beleid is onmogelijk. De verschillende realiteiten van dit land maken dat partijen niet kunnen kiezen voor een duidelijke lijn. Want dan is er altijd één deel van het land dat verliest.

Tien jaar stilstand

We oogsten nu wat we gezaaid hebben. Tien jaar stilstand. Belgische regeringen hebben al meer dan tien jaar geen plan. Di Rupo, Zweeds, … regeringen zonder duidelijke keuzes. Met daarbovenop een slechte staatshervorming.

En voor wie denkt dat het ergste achter de rug is, de postcorona ontslaggolf is nog maar net begonnen. De volgende regering moet een maatschappelijke kloof dichten. Aan de ene kant, de winnaars van de lockdown. Zij die vast werk hebben, een goed loon dat doorliep en zich geen zorgen moeten maken. Daartegenover zij die terugvielen op technische werkloosheid en daarna misschien echte werkloosheid. Van de regen in de drop.

Daarbovenop komt de brexit, een harde. Ook dat zal in Vlaanderen banen kosten. Begin maart was de ontsporing van de begroting met een put van 10 tot 12 miljard een kleine ramp. Sindsdien staan we voor een grote ramp. Zonder ook maar enige zicht, noch hoop op een oplossing vanuit de politiek.

Crisis te veel

Op 16 maart schreef ik ‘Deze coronacrisis zou weleens de crisis te veel kunnen zijn. België en de Belgische structuur zijn op. […] Deze politieke structuur is niet meer in staat om de antwoorden te bieden op de — nu zelfs acute — vragen en noden die er zijn. Wat moet er gebeuren als zelfs deze coronacrisis niet genoeg is om een Belgische crisisregering te vormen?

Het hoerageroep om ‘het signaal’ en ‘de verantwoordelijkheid’ dat de tien partijen geven door volmachten te geven, is een kreet van onmacht. Het klinkt hol en vals. In de Belgische politiek houdt iedereen elkaar in een houdgreep. Iedereen rekent erop dat de andere zal afkloppen. Maar niemand doet het. En dus blijft alles zijn verkrampte zelve.’

We zijn drie maand verder. Er is niets veranderd. Iets zegt me dat dat over drie maanden ook zo zal zijn. Het is op. Het heeft geen zin om rondjes te blijven draaien tot midden augustus en dan toch verkiezingen uit te schrijven. Verkiezingen die misschien/hopelijk de keuzes zullen maken die de politici niet durven maken. Dan blokkeert de Belgische politiek niet enkel in de feiten, maar ook in de verkiezingsuitslag.