De goede kant van de geschiedenis

Er is een goede kant aan de Marrakeshcrisis in de Belgische politiek. Ze toont dat wat de N-VA ook doet, het nooit goed genoeg zal zijn. Daarnaast toont ze een nieuwe breuklijn in de internationale politiek.

N-VA is terug bij af

We mogen de regering Michel 2, of Michel 1a, dat is niet helemaal duidelijk, geen ‘Marrakeshcoalitie’ noemen. Wie dat doet ‘is de naam journalist onwaardig’, want die term past in de politieke framing van de N-VA. Tot daar aan toe, al gebruiken alle journalisten wel ‘turteltaks’ terwijl dat even goed politieke framing is. Net zoals de N-VA en Vlaams Belang openlijk geframed worden als partijen die aan de slechte kant staan, tegenover de verlichte, moreel superieure marrakeshmeerderheid.

Na de regeringscrisis vorig weekend leek het in de Vlaamse pers alsof de N-VA nooit bestuurd had. Zo snel werd de N-VA door de pers en het commentariaat opnieuw behandeld, of geframed, als een rechtse, onbetrouwbare, communautaire zweeppartij. Het interview met Elio Di Rupo in Terzake (12 december 2018) liet zien hoe de houding van de Vlaamse pers tegenover de N-VA gelijk liep met die van de PS. De N-VA wordt rechts weggezet, net voor het cordon. Wat de N-VA ook doet of gedaan heeft, het zal nooit genoeg zijn om onverdacht te zijn. Alsof de periode 2014-2018 nooit bestaan heeft. Alsof Jan Jambon nooit minister van Binnenlandse Zaken is geweest. Alsof de N-VA, om erkend te worden als beleidspartij, niet haar kernthema’s onderhandelbaar heeft gemaakt.

De Wever zette dat extra in de verf in de Afspraak op vrijdag waar hij de toegevingen die hij deed meesterlijk in zijn voordeel draaide. Hij zette er de N-VA opnieuw als communautaire beleidspartij in de markt, een partij die niet gelooft in het huidige Belgische bestuurssysteem. En zet Michel II (of Ia) het mes op de keel. Hij deelt in de Wetstraat de lakens uit.

Het worden boeiende maanden tot mei 2019, of maart of april…

Transnationaal

Is er dan niemand die inziet dat Charles Michel zijn afspraak met de geschiedenis heeft gemist? Er is een paradigmashift op komst, of op zijn minst een nieuwe breuklijn in de wereldpolitiek. Partijen zullen zich moeten positioneren tegenover de vraag hoe supranationale samenwerking en organisaties in de democratie ingepast moeten worden.

We zien dat internationale normen, verdragen, pacten en compacten die allemaal om ter minst of strikt bindend zijn, steeds meer en meer het beleid bepalen. De procedures die in de loop der jaren uit de praktijk gegroeid zijn, worden steeds meer in vraag gesteld. Diplomaten werken vandaag internationale verdragen uit tot ‘Belgische compromissen’ waarin elk zijn gelijk kan vinden en onzekerheid troef is. Rechters kunnen er daarna alle kanten mee op en politici kunnen die jurisprudentie niet bijsturen.

Wie voert de regie?

De kwestie is niet of er meer samenwerking moet zijn. De breuk zit in het antwoord op de vraag wie die akkoorden sluit en waar de beslissingsbevoegdheid moet liggen. Laten we dat over aan een supranationaal niveau waarover we weinig controle hebben of proberen we als land de regie in handen te houden, top down of bottom up? We zien aan het Europees Parlement hoe moeilijk het is de EU als één politieke ruimte in te vullen. De wereld als één politieke ruimte invullen is al helemaal een utopie.

Als die internationale verdragen zo belangrijk worden, moet de vraag gesteld worden naar de democratische legitimiteit van dat supranationaal niveau. De wereld is veranderd, de supranationale instanties zullen moeten mee veranderen. Daarnaast moeten we ons ook afvragen of het nog democratisch verantwoord is dat die verdragen enkel regeringsgoedkeuring of ministeriële goedkeuring nodig hebben. Is het niet beter dat een parlementaire meerderheid, na debat beslist om een stukje soevereiniteit af te staan? Van mijn part mag dat in een referendum, maar politici zijn er als de dood voor dat ze hun macht zouden moeten delen met hun kiezers.

Samenwerking

Als er iets goed is aan deze regeringscrisis, dan is dat ze ons met de neus op deze breuklijn heeft geduwd. Een nieuwe breuklijn breekt een evidente consensus die niet in vraag werd gesteld. In dit geval de manier waarop supranationale samenwerking politiek georganiseerd moet worden. In het hele Belgische bestel zijn er nog maar twee partijen die aan de andere kant staan: N-VA en Vlaams Belang stellen de supranationale werking in vraag. Al zijn hun posities niet helemaal dezelfde, dat maakt hen, nog meer dan communautaire uitdagers, buitenbeentjes in het systeem. Uitdagers van het systeem. Het duwt de traditionele partijen meer en meer naar elkaar. Het is ook voor de pers een argument om hen te zien als de onbetrouwbare partijen in ons bestel.

Nieuwe tijden, nieuwe politieke breuklijnen, nieuwe politieke stellingnames om op te werven. Het worden boeiende maanden tot mei 2019, of maart of april…