Tijd voor een blanco stem voor de provincie

Nog een paar nachtjes slapen en u kan ook stemmen voor de provincieraad. Wat ze daar met uw belastinggeld gaan doen? Geen idee, de politieke partijen doen vaak niet eens de moeite een programma uit te werken.

Op 13 oktober trekken we met z’n allen naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen. Dat wist u ongetwijfeld al. Dat er ook verkiezingen zijn voor de provincieraad, komt in onze media veel minder aan bod. De Vlaamse provincies geven nochtans jaarlijks 1,2 miljard euro uit. En die provincies blijven nog een tijdje bestaan, dankzij de nieuwe Vlaamse regering.

Legitimiteit

Voorstanders van het behoud van de provincies proclameren steevast dat dit niveau democratisch gelegitimeerd is.

Maar legitimiteit is meer dan het organiseren van zesjaarlijkse verkiezingen. In werkelijkheid weten de meeste burgers niet wat de provincie de afgelopen jaren gedaan heeft. Het valt te betwijfelen of de meerderheid weet wat een ‘bestendige deputatie’ is, laat staan welke partijen daarin vertegenwoordigd zijn. De gouverneur is zelfs in Limburg voor een ruime meerderheid een nobele onbekende.

Er zijn geen zichtbare strijdpunten, zoals die op gemeentelijk, Vlaams en federaal niveau wel bestaan. De media maken zelfs voor onze kleinste gemeenten stemtesten, maar van de provincies geen spoor. Politicologen beschouwen de provincieraadsverkiezingen als een ‘invloedrijke opiniepeiling’ voor wat er Vlaams en federaal gebeurt. De provincieraad zelf is niet veel meer dan een veredelde stemmachine. Een voorbeeld? De provincieraad van Antwerpen vergaderde in 2023 minder dan dat andere orgaan waarover velen het eens zijn dat het totaal nutteloos is: de Senaat.

Welk programma?

Nu de verkiezingen naderen zou u verwachten dat provinciale kandidaten toelichten wat ze met ons belastinggeld (u weet wel, die 1,2 miljard) van plan zijn. Helaas, partijen doen vaak niet de moeite een provinciaal verkiezingsprogramma uit te werken. Vlaams Belang en PVDA hebben zelfs voor geen enkele provincie een programma. CD&V, zelfverklaard voorstander van de provincies, heeft voor slechts twee provincies een programma. Enerzijds te allen prijze de provincies verdedigen, maar er anderzijds geen programma voor uitwerken. Kan je mensen dan verwijten dat ze denken dat het vooral om ‘de postjes’ draait?

Ook bij de andere partijen is er geen enkele die in een meerderheid van de provincies een degelijk programma heeft. Het programma van de grootste partij (N-VA) in de grootste provincie (Antwerpen) beslaat bijvoorbeeld één A4’tje. De jaarlijkse uitgaven voor die provincie bedragen bijna 250 miljoen euro. Als je het ‘programma’ (dat A4’tje) leest, zie je vooral nieuwe initiatieven: 500 speelplaatsen ontharden en ontgroenen, twee nieuwe fietssnelwegen, de oprichting van een platform rond grondbemiddeling bij industrieterreinen en de oprichting van een ‘Technische Universiteit Antwerpen’. Wat de provincie minder gaat doen, komt er niet in aan bod.

De N-VA wil dus enerzijds meer provincie volgens haar provinciaal programma, maar anderzijds toch ook minder als we het programma voor de Vlaamse verkiezingen mogen geloven. Probeer als kiezer dan maar eens een geïnformeerde keuze te maken…

Zelfs in onze kleinste provincie (Limburg) zijn er 30 provincieraadsleden. Je zou toch mogen verwachten dat die mensen een visie hebben op wat de provincie in de toekomst moet doen?

Een blik over de oostelijke provinciegrens leert ons dat het anders kan. In Nederland werden vorig jaar provincieraadsverkiezingen gehouden. Daar deden partijen wél de moeite een programma uit te werken. En zo hoort het ook. Dat is immers het impliciete contract dat we met onze machthebbers hebben gesloten: jullie zeggen wat jullie met ons belastinggeld willen doen, wij geven onze stem, en als we aan het einde van de rit ontevreden zijn, dan stemmen we jullie weg.

Cultuur

Wat zegt dat over onze politieke cultuur dat politici blijkbaar het de moeite niet vinden om een degelijk programma uit te werken? We zouden daarover uren kunnen filosoferen. Maar even belangrijk: wat zegt dat over ons, als burgers? Las u al verontwaardigde mediaberichten? Was hierover politiek debat? Commotie op Twitter, sorry, X? Niets van dit alles… Blijkbaar pikken we het allemaal. We hebben hier (helaas, helaas) geen cultuur waar belang wordt gehecht aan goed bestuur. En daar zijn we als burger deels mee voor verantwoordelijk.

De enige manier om dat te keren, is door als burger een minimum aan respect te vragen voor onze stem. Voor mij is het alvast eenvoudig: geen programma voor 1,2 miljard aan uitgaven? Dan ook geen stem. Voor de provincie stem ik blanco op 13 oktober. Ik zal beter slapen van een blanco stem dan van een blanco cheque…