Trump en plotse prijsstijgingen treffen Mexicanen

Mexico startte het nieuwe jaar met wegversperringen, demonstraties en andere protestvormen. Op 1 januari kwamen duizenden mensen op straat om hun ongenoegen te uiten over de voorgestelde stijgingen van de olieprijs. In maar liefst achtentwintig deelstaten waren de activiteiten van demonstranten voelbaar. En de woede is nog niet overgewaaid. Tegenstanders willen dagelijks actievoeren, totdat de prijsstijging wordt herroepen. Een nationale staking is gepland voor 31 januari.

Ford

Waarom deze plotse oprispingen? Alles heeft te maken met een fikse verhoging van de brandstofprijs. Producten als benzine en diesel zullen vanaf dit jaar tot twintig procent duurder worden. Niet alleen wordt het woon-werkverkeer hierdoor kostelijker; men verwacht eveneens dat producenten de verhoogde kosten zullen doorrekenen aan de consument, waardoor alledaagse producten zoals eieren en maïs duurder worden. In een OESO-land met ongeveer de helft van de bevolking in armoede kan dit tellen.

Mexicaans president, Enrique Peña Nieto, liet reeds weten begrip te hebben voor de kwaadheid van zijn onderdanen. Maar het riedeltje klinkt bekend in de oren: ‘er was geen alternatief’. Door de stijging van de wereldwijde brandstofprijs en de tekorten van het staatsoliebedrijf Pemex, moest het financiële gat wel opgevuld worden met behulp van de burger. Zonder deze maatregel op korte termijn zou de situatie onhoudbaar zijn geworden voor toekomstige generaties, aldus het staatshoofd. Een Mexicaanse Turteltaks, zo u wil. Menig analist vraagt zich echter af hoe deze maatregel, die eveneens een drastische inflatieverhoging met zich meebrengt, de economie kan baten.

De volkswoede ontwikkelt zich te midden van de invloed van Donald Trump op Amerikaanse bedrijven en bijgevolg op de Mexicaanse economie. Door diens voorgestelde beleidsmaatregelen zou autofabrikant Ford een investering in deelstaat San Luis Potosí hebben afgeblazen. In de plaats wil de multinational investeren in eigen land, de Verenigde Staten. Goed nieuws voor de arbeiders aldaar, de één zijn dood is de ander zijn brood. Het nieuws slaat wel een wonde in het land dat Hillary Clinton het liefst als overwinnaar had gezien op 8 november 2016. De Mexicaanse minister van Economische Zaken liet alvast weten dat hij de beslissing van Ford ‘betreurt’. De peso nam alvast een nieuwe duik op de beurzen.

Chávez en Trump

Een onverwacht effect van de ‘onvermijdelijke prijsstijging’ van benzine is dat het de winstkansen voor een linkse presidentskandidaat danig verhoogt. In 2018 wacht het land immers presidentsverkiezingen. De linkse Andrés Manuel López Obrador had de wind al in de zeilen voor de prijsverhoging. Deze maatregel zou de partij van huidig president Peña Nieto, die zelf niet meer mag meedingen naar het presidentschap, finaal kunnen ondermijnen. López Obrador beloofde snel dat de prijzen meteen weer zouden dalen onder zijn leiderschap. Volgens tegenstanders is deze belofte demagogisch en vergelijkingen met zowel Hugo Chávez als Donald Trump (bien étonnés de se trouver ensemble) deden al de ronde in de media.

President Peña Nieto valt weliswaar niet enkel deze taks te verwijten. Nu reeds is hij een van de minst populaire presidenten uit de nationale geschiedenis, te vergelijken met zijn Franse tegenhanger Hollande. Tijdens zijn ambtstermijn kon hij het aantal drugsdoden, noch de straffeloosheid doen verminderen. Voor journalisten werd het land een nog onveiligere plek dan voordien. Mexico staat nu op plaats 149 (van de 180 landen) in de ‘World Press Freedom Index’ van ngo Reporters Without Borders. Maar ook de veiligheid in het algemeen nam een flinke duik onder Peña’s bewind. Denk maar aan de wereldwijd becommentarieerde en bekritiseerde verdwijning van 43 studenten uit Ayotzinapa. Tot op de dag van vandaag is er nog geen spoor van hen. Toch is het wellicht deze forse prijsstijging die zijn presidentschap definitief zal kleuren.

Uiteraard valt er iets te zeggen voor de tekorten en het mismanagement bij staatsoliebedrijf Pemex. De vooropgestelde oplossingen voor die structurele problemen (gedeeltelijke privatisering, taksen voor de gewone bevolking) zijn echter zeer onpopulair en zullen naar alle waarschijnlijkheid een averechts effect hebben op de strijd tegen armoede. Het valt nog te bezien wat een linkse president hieraan kan veranderen. Een quasi zekerheid: het valt uit te sluiten dat de relaties met noorderbuur VS, met een voor Mexicanen vijandelijke Trump, zullen verbeteren in de komende jaren – ongeacht de politiek gezindte van de toekomstige señor presidente. En de Mexicanen, zij protesteren voort.

Foto: Mexicaans president, Enrique Peña Nieto (c) Reporters