President Poetin telt vele vrienden in de EU. Om slechts enkelen te noemen: euroscepticus Nigel Farage in het VK, de uiterst-rechtse Marine Le Pen in Frankrijk en de rechts- nationalistische Alternative für Deutschland (AFD). Ook Bondskanselier Merkel kan goed met hem opschieten. Angst voor de Russische beer speelt daarbij zeker een rol maar op grond van haar DDR-verleden benijdt zij hem misschien ook wel. In landen zoals Rusland en Turkije is het nu eenmaal makkelijker regeren dan in een democratisch staatsbestel. 

Tsjechisch president

De leider van de presidentiële verkiezingscampagne en nadien de belangrijkste economische adviseur van de president, Martin Nejedly, had eerder een leidinggevend functie bij Lukoil een Russische oliemaatschappij die dicht bij het Kremlin staat.Grondwettelijk heeft de president weinig macht maar hij is enorm populair en beschikt over een breed politiek platform.

Op dinsdag 17 november 2015, de 26ste verjaardag van de Fluwelen Revolutie die het communistisch regime in het toenmalige Tsjechoslowakije geweldloos ten val bracht, nam de president niet alleen deel aan een reusachtige antimigrantendemonstratie in Praag maar sprak hij ook de massa toe. Tot grote vreugde van de manifestanten bestempelde hij de immigratie als ‘een inval in Europa’ en verklaarde dat mensen die aanstoot nemen aan de islam en tegen migranten zijn, niet onmiddellijk als islamhaters, fascist of racist mogen worden gebrandmerkt. Betogers droegen vlaggen mee met daarop de afbeelding van bondskanselier Merkel in de gevangenis omwille van haar migrantenbeleid en scandeerden onafgebroken ‘Pegida, Pegida’, de naam van de Duitse anti-islambeweging.

In maart dit jaar opperde Milos Zeman een mogelijke volksraadpleging over een uittreden van zijn land uit de Europese Unie. Hij voegde er dan wel aan toe dat – alhoewel hijzelf niet voor een uitreden was – hij de voorstanders de kans wilde bieden zich daaromtrent uit te spreken.

Zeman blijft zeker nog president tot begin 2018. Hij heeft dus nog ruim de tijd om bij te dragen tot de Russische desinformatie over zowel de EU als de NAVO.

Russische mol?

Zijn pro-Russische sympathieën zijn bekend. Hij is het enige staatshoofd van een NAVO-lidstaat dat openlijk geloof hecht aan de bewering van de Russische buitenlandminister, Sergei Lavrov, dat Rusland niet militair actief is in Oekraïne.

Dit druist in tegen de bevindingen van de geheime diensten van Tsjechië zelf, van de NAVO en van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) die als internationaal waarnemer in Oekraïne optreedt.

President Zeman is ook voorstander van het opheffen van de westerse sancties tegen Rusland na het gewapend ingrijpen van Moskou in Oekraïne en de inlijving van de Krim. Geen enkel contact met Russische journalisten gaat voorbij zonder dat hij dit standpunt uitdrukkelijk beklemtoont. 

Geen wonder dus dat de Russischtalige media Zeman graag omschrijven als een de weinige EU-leiders die geen stroman van de VS, wat de president zich laat welgevallen. Hij gaat er zelfs prat op dat hij tweemaal heeft geweigerd de VS-ambassadeur in Tsjechië in zijn ambtswoning in de Praagse burcht te ontvangen.

Zijn kritiek op Oekraïne is ook schering en inslag. Net als Moskou beschouwt hij Oekraïne als een door fascisten geregeerd land dat geen financiële EU-hulp verdient. Hij keurde zelfs de ontvoering goed van de door het Kremlin ontvoerde Oekraïense pilote, Nadiya Savchenko en haar veroordeling na een schijnproces.

Een Chinees tv-station vertelde hij dat vroeger de VS en de EU de politiek van zijn land bepaalden maar dat dit thans verleden tijd is.

Populariteit

Op grond van dit alles vertrouwt de Tsjechische Geheime Dienst de kanselarij van de president helemaal niet, noch zijn stafchef en zijn voornaamste militaire medewerkers. Geheime NAVO-documenten krijgen zij niet te zien.

Nochtans grijpt de regering niet in omdat de president zo ontzettend populair is. Geraamd wordt dat zowat 56% van de bevolking zijn gedrag goedkeurt. Zijn invloed binnen de regerende Sociaal Democratische Partij (SPD) is bijzonder sterk alhoewel die partij sociaal gezien veeleer conservatief is. Verschillende SPD-parlementsleden praten meer en meer de pro-Russische uitspraken van de president na. De communistische partij met haar 15% van de parlementszetels beschouwt de vroegere communist uiteraard als een halfgod.

Momenteel zoekt de president steeds meer toenadering tot Andrej Babis, de huidige minister van Financiën, steenrijke oligarch en een van de populairste Tsjechische politici. De twee mannen kunnen duidelijk goed met elkaar opschieten en zien af van elke wederzijdse kritiek. Als zij ooit de handen echt in elkaar slaan, zijn zij in staat in Tsjechië een duurzaam pro-Russisch politiek bestel uit te bouwen zoals dat in geen enkele andere EU- of NAVO-lidstaat bestaat. Eens zover zal het beslist uiterst moeilijk zijn het weer af te bouwen.

Regeringskritiek

Heel onlangs kwam er toch binnenlandse kritiek zonder evenwel president Zeman met naam te noemen. In een vraaggesprek met de correspondent van de Britse krant The Financial Times (8 juni) in Praag, beschuldigde de Tsjechische buitenlandminister Lubomir Zaoralek Poetin ervan binnen de EU een verdeel-en-heerspolitiek te voeren door steun te verlenen aan uiterst-rechtse politici en partijen. Een verholen sneer naar Zeman.

Hoe dan ook doet het Westen er goed aan de toestand in Tsjechië op de voet te blijven volgen.

Foto: (c) Reporters