Unitair neen, confederaal ja!

Of het nu onverstandig en onverantwoord was van informateur Georges-Louis Bouchez, of zijn functie onwaardig, dankzij de jonge liberaal ligt de toekomst van België op tafel. Nog maar eens. Politici en commentatoren uit de vier windstreken haasten zich om met het vingertje te zwaaien. En uit opiniepeilingen bleek dat Bouchez’ unitaire droom al snel doorprikt. Volgens een enquête die Christophe Deborsu vandaag op RTL aanhaalde, wil 61% van de Walen ’terug’ naar een unitaire staat. In Brussel zou het om hetzelfde percentage gaan. In Vlaanderen heeft 26% heimwee naar la Belgique, dat opnieuw une noch indivisible blijkt.

Herfederaliseren

Bart Eeckhout, opiniërend hoofdredacteur van De Morgen, noemde de droom van Bouchez ‘kletskoek’. Maar tegelijk houdt hij enkele kaarten achter de hand in zijn weekendkrant. Door de ‘betreurenswaardige solo’ van Bouchez en het gevatte antwoord van Bart De Wever, dreigt het ‘zoveel verstandiger idee’ van herfederaliseren op zijn beurt in de communautaire koelkast terecht te komen. Eeckhout stelt de niet onzinnige vraag: ‘zou een heel klein beetje herfederalisering soms niet beter kunnen zijn, dan een zoveelste discussie over een verdere boedelscheiding van het land?’ Maar uit alles — niet het minst de regeringsvorming, en ook steeds meer stemmen uit het zuiden van het land — blijkt de metaalmoeheid van het federale koninkrijk.

Cijfers

Op Twitter worden uitspraken van politici en opiniemakers steeds meer met een vergrootglas gevolgd. Niet enkel om te foeteren of te toeteren. Maar ook om hun impact of waarheidsgehalte in kaart te brengen. Een anonieme Twitteraccount als @arbiteroftweets heeft al een solide reputatie opgebouwd door uitspraken te ontkrachten en fake news bloot te leggen. De eveneens anonieme Twitteraccount @Demondige deed vandaag hetzelfde met de impliciete uitspraak van Bart Eeckhout dat er in Vlaanderen weinig animo is voor confederalisme.

Confederalisme

De meest recente peiling die DeMondige terugvond over dit communautaire onderwerp, dateert van november 2019 en gepubliceerd in Het Laatste Nieuws. Daaruit blijkt dat 73% van de bevraagden positief antwoordde op de stelling ‘regeringscrisis toont aan dat huidig Belgisch model niet meer werk’. 48% is van oordeel dat ‘België beter af (is) met confederalisme’.

DeMondige stelt vast dat de steun voor confederalisme op korte tijd is toegenomen. Eveneens in een enquête van Het Laatste Nieuws en VTM van een jaar geleden (februari 2019) was 24% voor en 39% tégen confederalisme.

Unitarisme

Bevragingen over unitarisme vond DeMondige in Vlaanderen niet terug. Le Soir onderzocht dit wel in haar Le Grand Baromètre van september vorig jaar. 61%  van de Walen en Brusselaars ziet een unitair België wel zitten. En slechts 26% van de Vlamingen gaat daarin mee. 31% van de Vlamingen wil een nieuwe staatshervorming met meer autonomie voor de regio’s. 21% wil België splitsen.

Splitsen

In december bleek dan weer 37% van de Vlamingen voor een splitsing van België gaan — de verkiezingen lagen dan al zes maanden achter ons. Iets wat Doorbraak-auteur Bart Maddens ertoe bracht een nuance aan te brengen: ‘een typisch fenomeen bij een politieke of communautaire crisis’, stelt hij. En hij concludeert ook: ‘Er is een stuitend gebrek aan Belgisch patriottisme.’

Wat is het nu?

DeMondige vraagt zich in zijn Twitter-draadje af of Bart Eeckhouts uitspraak nu waar is, of niet. Terecht schippert hij. ‘Voor het unitaire België als voor de totale splitsing zijn rond 20% van de Vlamingen gewonnen. Steun voor de splitsing van België piekt bij politieke crisis wegens gebrek aan Belgisch patriottisme in Vlaanderen,’ tweet hij.

Confederalisme of verdere regionalisering — dus: meer autonomie voor de regio’s — zo blijkt uit de recentste peilingen, kan de Vlamingen wél bekoren. De helft tot 74% van de Vlamingen ziet dat wel zitten, afhankelijk van de poll. Slechts een kwart is tegen.

Eeckhout gooit independentisme — onafhankelijkheid voor Vlaanderen — en confederalisme — meer autonomie binnen een Belgisch kader — op één hoop. Maar, zo merkt DeMondige op, hij ‘neemt enkel de cijfers van de zuivere independentisten als maatstaf tegenover het unitarisme.’ Deze vergelijking noemt hij ‘misleidend’ en zelfs ‘fake news’. Samengevat is er duidelijk een grotere steun voor confederalisme dan voor unitarisme.

Welk confederalisme?

Los van de conclusie van DeMondige, blijft dan nog de vraag: wélk confederalisme? Welke bevoegdheden overhevelen, en naar welke niveaus? Wordt het een 1+1-confederalisme waarbij Brussel als een condominium wordt beheerd? Zullen Franse Gemeenschap en Waals Gewest samensmelten tot een heuse Fédération Wallonie-Bruxelles? Zal Brussel een échte région a part entière worden? Verdienen de Duitstaligen — die géén deel uitmaken van de Franse Gemeenschap maar wél van het Waalse Gewest – hun eigen deelstaat en moeten we naar een België-met-vier?

In een peiling van HLNstelt 37% van de bevraagde Vlamingen zich de vraag wat dat confederalisme in feite inhoudt; zij kozen noch voor noch tegen confederalisme. Helaas dateert het enige uitgewerkte model van een N-VA-congres van 2014. Sindsdien is er geen studiewerk meer gebeurd ter zake. Jean-Pierre Rondas heeft in die zin gelijk met zijn pleidooi voor een nieuwe Vlaamse denktank. Stel dat er een staatshervorming op de formatietafel komt te liggen, is Vlaanderen dan klaar voor een big bang of wordt het een prul van een zevende staatshervorming, waarin een kat traditioneel haar jongen niet terugvindt?