Vandaag 1906: Jan van Rijswijck overleden, Vlaamsgezind antiklerikaal burgemeester van Antwerpen en volksvertegenwoordiger

Op 23 september 1906 overlijdt in Testelt (Scherpenheuvel) op de leeftijd van 53 de befaamde Jan van Rijswijck, Vlaamsgezind liberaal politicus, advocaat, journalist en burgemeester van Antwerpen van 1892 tot 1906. Van 1900 tot 1906 is hij ook volksvertegenwoordiger. Hij wordt ‘onze Jan’ genoemd en is razend populair. Binnen de liberale partij is hij een fel voorstander van het algemeen stemrecht, oprecht antiklerikaal en overtuigd Vlaamsgezind. In 1878 treedt hij toe tot de vrijmetselaarsloge Les Élèves de Themis, ondanks de naam de enige werkplaats in Vlaanderen die inmiddels het Nederlands als voertaal hanteert.

In 1880 trouwt Jan met Adolfine Biemans. Ten huize Van Rijswijck aan de De Keyserlei wordt uitsluitend Nederlands gesproken. Vanaf 1880 is hij redacteur van het liberale en flamingantische dagblad De Kleine Gazet, waarin hij de Vlaamse grieven bekendmaakt, een radicale vernederlandsing in het middelbaar onderwijs bepleit en voor een rechtvaardigere toepassing van de bestaande taalwetten ijvert. Vaak zijn de katholieken daarbij zijn beste bondgenoten.

Vanaf 1876 is Van Rijswijck lid en vanaf 1880 bestuurslid van de Antwerpse Liberale Vlaamse Bond waarvan hij het in 1892 tot voorzitter brengt. In 1885 wordt Van Rijswijck ondervoorzitter van de Vlaamse Conferentie der Balie in Antwerpen en in 1891 ook daar voorzitter. Hij zet zich in voor de vervlaamsing van de Antwerpse rechtbank. Ook werd hij in mei 1899 bestuurslid van het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV).

In 1900, bij het 15- jarige bestaan van de Vlaamse Conferentie der Balie in Antwerpen publiceert Jan van Rijswijck een artikel ‘Wat is Taal?’. Hierin stelt hij dat de taal niet alleen een instrument is waarin een gedachte wordt meegedeeld, maar de gedachte zélf. Anderzijds is Van Rijswijck ook een politicus die de Franstalige tegenstand tegen zijn beleid probeert te verminderen. Zo heeft hij nooit de Antwerpse administratie eentalig gemaakt en aanvaardt hij dat het Frans de voertaal is en blijft in het Belgische leger.

Onder zijn bestuur richt de stad belangrijke gebouwen op zoals het Centraal Station, het Loodswezen en het Tolhuis. In de haven wordt begonnen met de bouw van het Kanaaldok, waardoor de haven een enorme uitbreiding zal kennen.

Jan van Rijswijck overlijdt op 53-jarige leeftijd aan een slepende ziekte.