Vandaag 1968: Cyriel Rousseeu overleden, misschien wel de meest actieve Vlaams-nationalist ooit

Op 30 augustus 1968 overlijdt in Antwerpen Cyriel Rousseeu op de leeftijd van 85. Deze buitengewoon ijverige Vlaams-nationalist was misschien wel de meest actieve van allemaal. Hij stamt uit een West-Vlaams boerengezin en wijkt in 1906 uit van Watou (Poperinge) naar Antwerpen. Daar werkt hij als tramconducteur op lijn 3. Hij verzamelt op ‘zijn’ tram 1400 handtekeningen onder een petitie voor de oprichting van een Nederlandstalige universiteit.

Rousseeu ontmoet August Borms voor het eerst in 1911, en vraagt Borms het voorzitterschap op te nemen van de Merksemse afdeling van de Groeningerwacht. Beiden blijven in contact met elkaar. Rousseeu is achter de schermen ook de initiatiefnemer voor de oprichting van Pro Westlandia, een vereniging die de Nederlandse taal en cultuur in Frans-Vlaanderen bevordert. Van 1911 tot 1914 is hij secretaris van deze organisatie. De Antwerpse Groeningerwacht, de Antwerpse afdeling van het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV), de Kring der West-Vlamingen, het Davidsfonds en het Willemsfonds ondersteunden het project.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog gaat Rousseeu met Borms mee in het activisme. Zijn inzet voor de Vlaamse krijgsgevangenen in Duitsland is ongezien. Op anderhalf jaar verzamelt hij 21 000 boeken en 30 000 brochures en liederenbundels, die naar de krijgsgevangenen worden opgestuurd. Vanaf augustus 1917 verblijft Rousseeu als ‘bestendig afgevaardigde’ van de Raad van Vlaanderen in het krijgsgevangenenkamp te Göttingen, waar inmiddels alleen nog een grote groep Vlaamse krijgsgevangenen zit. Hij organiseert er diverse politieke, sociale en culturele activiteiten en rapporteert aan Borms over zijn werkzaamheden als activistisch propagandist.

In 1919 wordt Cyriel Rousseeu hiervoor bij verstek tot 18 jaar gevangenisstraf veroordeeld, maar na zijn terugkeer door het assisenhof in 1921 zonder meer vrijgesproken. In de jaren 1920 blijft hij druk corresponderen met de opgesloten en ter dood veroordeelde August Borms, die zelf een 300-tal brieven aan Rousseeu uit de gevangenis weet te smokkelen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog blijft Rousseeu actief in de Zannekin-Werkgemeenschap en publiceert hij enkele artikelen in de VNV-krant Volk en Staat. Hij wordt na de Tweede Wereldoorlog aangehouden, maar in november 1945 zonder veroordeling weer vrijgelaten. Intussen is zijn woning getroffen door een Duitse V-bom. Hij verliest zijn vrouw en zijn oudste dochter en ook al zijn boeken en documenten. Hij bezit niets meer…

Na de oorlog wordt hij voorzitter van het Vlaams Erecomité Dr. A. Borms en blijft hij ijveren voor diens eerherstel. Hij werkt ook mee aan de Bormsherdenking in april 1966 en is tweemaal spreker op de Frans-Vlaamse Cultuurdagen te Waregem. Hij werkt nog mee aan de voorbereiding van de eerste Taal- en Letterkundige Dag te Steenvoorde (Frans-Vlaanderen), die daags na zijn overlijden plaatsvindt.

Rousseeu schreef uitvoerige gedenkschriften die worden bewaard in het Letterenhuis in Antwerpen. Hij wenste die niet te publiceren, maar bedoelde ze als hulp voor de studie van het leven en het werk van August Borms.