Sluipende verengelsing van het hoger onderwijs?

De voorbije drie dagen stonden we op Doorbraak.be  stil bij de verengelsing van het hoger onderwijs in Vlaanderen. De hogescholen en universiteiten willen meer Engelstalige opleidingen. Maar daarnaast willen ze ook het aantal anderstalige vakken in Nederlandstalige bacheloropleidingen verhogen van 18,3% tot 50%. Liefst zonder maatschappelijk debat.

Sluipende verengelsing

Nog kwalijker is dat die verengelsing vandaag al sluipend wordt doorgevoerd. Op Twitter wordt openlijk toegegeven dat er ‘spookopleidingen’ en ‘spookvakken’ bestaan. Dat zijn Nederlandstalige opleidingen of vakken die op papier bestaan maar eigenlijk niet gegeven worden. Studenten die toch die opleiding of dat vak wensen te volgen,… moeten maar aansluiten bij de Engelstalige variant. Dat universiteiten en hoge scholen op die manier de wet omzeilen en niet teruggefloten worden door de toezichthouders, die op de hoogte zijn, is beschamend. Het Vlaams Parlement zou die regeringscommissarissen wel eens rekenschap mogen vragen.

De manier waarop een rector van een universiteit polariserend in het debat staat is een rector onwaardig. Hij doceert Het Grote Gelijk en zet zijn tegenstanders weg als populisten opgejaagd door het Vlaams Belang.

Quid N-VA

Het wordt nog erger. Het heeft er alle schijn van dat de Vlaamse regering de gevraagde verengelsing zal ondersteunen. In stilte, weggestopt in kleine zinnetjes in dikke decreten. Slapen de parlementsleden van meerderheid en oppositie? Of zijn de partijen echt van het padje af en surfen ze blind mee op ‘we leven toch allemaal in tijden van globalisering, waarom ons dan druk maken over de positie van het Nederlands?’ Van traditionele partijen op zoek naar zichzelf kan je dat verwachten. Maar niet van partijen die beweren sociaal te zijn.

Je verwacht nog minder steun voor de verengelsing van het hoger onderwijs van de N-VA, waar de partijtop er nog steeds prat op gaat Vlaams-nationalist te zijn. Het is het één of het ander. Wie in de N-VA de geschiedenis van de Vlaamse beweging kent, moet in deze discussie toch de parallel zien met de argumentatie tegen de vernederlandsing van de Vlaamse universiteiten 100 jaar geleden? Die zijn na de vernederlandsing niet in de academische dieperik gesukkeld. Integendeel.

Als politici willen beslissen om het Vlaamse hoger onderwijs drastisch te verengelsen, dan is een grondig publiek debat nodig over de voor- en nadelen ervan. Daarnaast kunnen we leren uit de ervaringen van Nederland. Daar zijn ondertussen hele universiteiten verengelst, tot in het bestuur toe.

Gidsland Nederland

Laat ons eens stilstaan bij zo’n ervaring in Nederland. De Nederlandse Academie voor Wetenschappen stelde in een recent rapport dat de verengelsing de toegang tot het onderwijs voor kansengroepen of jongeren met een migratie-achtergrond nog verder bemoeilijkt. Minister Weyts en de Vlaamse regering die, terecht, inzetten op de ontwikkeling van talenten in de kansengroepen, al dan niet met migratieachtergond moeten dat goed tot zich laten doordringen.

Misschien moet de Vlaamse regering zich de vraag stellen hoe het te rijmen valt dat ze, terecht, eist dat nieuwkomers Nederlands leren, maar dan toch voor hoger onderwijs extra drempels inbouwt? Nederlands én Engels op een academisch niveau wordt dan de nieuwe norm om te slagen in Vlaanderen.

Datzelfde Nederlandse onderzoek stelt ook vast dat het Engels van de Nederlandse studenten soms niet goed genoeg is om buitenlandse native speakers onder de professoren echt goed te begrijpen. Ook groeit de maatschappelijke ongerustheid over het vaak erbarmelijke Nederlands van studenten die de voorbije jaren afstudeerden — in Nederland — in het Engels. Nederlanders die hun beroep in Nederland zullen uitoefenen en over de inhoud ervan amper in het Nederlands kunnen communiceren.

Vergeten vragen

Tijd dus voor een publiek debat over de wenselijkheid van de verengelsing van het hoger onderwijs. Wij hebben alvast deze niet te vergeten vragen:

• Wat is het doel van het hoger onderwijs in Vlaanderen?
• Moeten wij echt het geld van de Vlaamse belastingbetaler investeren om welgestelde jongeren van over de hele wereld hier te laten studeren?
• Denken we echt dat de wereldtop de Angelsaksische (top)universiteiten links zal laten liggen en naar Vlaanderen komen?
• Wordt Vlaanderen beter van die buitenlandse studenten (zeker als ze na hun opleiding onmiddellijk opnieuw naar hun plek in de wereld verdwijnen)?
• Wat zijn de sociale gevolgen van de verengelsing van het hoger onderwijs?
• Hoe zien we de toekomst van de democratisering van het onderwijs? Is hoger onderwijs bedoeld voor iedereen, of voor enkelen?
• Gelooft u echt dat geen hoger onderwijs van hoge kwaliteit mogelijk is in het Nederlands?
• Wat zijn de gevolgen voor het Nederlands als wetenschappelijke taal?
• Met prof. Yvan Vanden Berghe vraag ik naar het ‘watervaleffect’. Wordt de volgende stap Engelstalige secundaire scholen? Want die bereiden namelijk beter voor op het dan Engelstalige hoger onderwijs. En dan lagere scholen, want die…?

Beter Onderwijs Vlaanderen

Het hoger onderwijs in Vlaanderen moet er niet zijn op maat van de internationale Engelstalige elite. Decreten moeten niet op maat van de marketing en rangschikkingen van universiteiten worden gemaakt. Kennis is de belangrijkste grondstof van onze kenniseconomie. De aanwezige kennis zo goed mogelijk aanwenden en laten renderen, dat is de taak van het hoger onderwijs in Vlaanderen. Elk beleid moet van daaruit vertrekken.

Naar analogie in Nederland lijkt het dringend tijd voor een BOV, Beter Onderwijs Vlaanderen, die het debat over de onderwijstaal levendig houdt.