Verkies de burgemeester rechtstreeks

In het nieuw Vlaams regeerakkoord is voorzien dat in de toekomst de kandidaat met de meeste stemmen van de grootste coalitiepartner automatisch burgemeester wordt. Vlaanderen volgt hiermee het voorbeeld van Wallonië, waar al sinds 2006 op deze manier de burgemeester wordt verkozen.

In mijn boek Dorpstraat/Wetstraat dat in 2016 bij uitgeverij Doorbraak (uitverkocht – nvdr) verscheen, hield ik al eerder een pleidooi om de burgemeester rechtstreeks te laten verkiezen of tenminste de kandidaat met de meeste voorkeurstemmen automatisch als burgemeester verkozen te beschouwen. Zo wordt de rechtstreeks verkozen burgemeester of de kandidaat met de meeste voorkeurstemmen automatisch de formateur die de coalitie vormt. De kiezer kan dan achteraf veel makkelijker het beleid beoordelen en de burgemeester en zijn partij wegstemmen of belonen. Op deze manier geef je de mensen eindelijk het signaal dat hun stem er wel degelijk toe doet.

Het signaal niet begrepen

Met het voorstel in het nieuw Vlaams regeerakkoord moet je nog steeds de coalitievorming winnen en kan men nog steeds met een verliezerscoalitie de grootste partij of de kandidaat met de meeste voorkeurstemmen aan de kant zetten. Ik wil de stem van de kiezer hierdoor veel zwaarder doen doorwegen, door de kiezer een rechtstreekse stem te geven die een coalitie kan maken of kraken. De rechtstreekse verkiezing van de burgemeester of de kandidaat met de meeste voorkeurstemmen als burgemeester onmiddellijk verkozen beschouwen zou het politieke spel tenminste veel eerlijker maken en allerlei politieke trucs, zoals totaal ondemocratische voorakkoorden en verliezerscoalities, doen smelten als sneeuw voor de zon.

De stem van de man of vrouw in de Dorpstraat over het lokale beleid zou hiermee ook veel meer impact hebben op het effectief gevoerde beleid. De invoering van de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester zou het vertrouwen vanuit de Dorpstraat in de Wetstraat zelfs ten goede komen. Het zijn namelijk net de heimelijke politieke spelletjes en coalitievormingen door verliezers die ertoe bijdragen dat het vertrouwen in de lokale politiek daalt. Kiezers zouden op deze manier terug meer impact krijgen op het bestuur van hun gemeente.

Het feit dat de Wetstraat vandaag nog steeds de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester of de kandidaat met de meeste voorkeurstemmen de burgemeesterssjerp blijft weigeren in te voeren, getuigt niet alleen van een enorm gebrek aan respect voor de Dorpstraat. Het bewijst ook nog maar eens dat het eigenbelang van de Wetstraatpartijen de democratie blijft ondergraven.

Geen unicum

Nochtans verkiezen veel Europese landen hun burgemeesters al lang rechtstreeks. Landen zoals Bulgarije, Hongarije, Polen, Bosnië en Herzegovina, Roemenië, Slowakije, Slovenië, Albanië, Macedonië, Moldavië en Servië hebben een rechtstreeks verkozen burgemeester. Ook Cyprus en Italië kennen dit systeem, net als Oostenrijk en Groot-Brittannië. Zelfs Rusland, Turkije en Oekraïne hebben rechtstreeks verkozen burgemeesters.

Een mooi voorbeeld om mee af te sluiten is Duitsland. Daar benoemde de gemeenteraad – met alle verscheidenheid tussen de deelstaten – de burgemeester. Uitzonderingen hierop vormden Beieren en Baden-Württemberg, waar gekozen burgemeesters waren. Mede onder invloed van de eenwording van Oost- en West-Duitsland kwam er een heroverweging. De Oost-Duitsers konden niet accepteren dat, nu ze eindelijk democratie hadden, ze hun eigen burgemeesters niet mochten kiezen. Vandaag kiezen Duitsers in alle deelstaten rechtstreeks hun burgemeesters.

Helaas mist het nieuw Vlaams regeerakkoord alweer een enorme kans om de Vlamingen een rechtstreeks verkozen burgemeester of de kandidaat met de meeste stemmen als burgemeester te blijven ontzeggen. Ikzelf lig hier niet van wakker, ik behaalde al twee gemeenteraadsverkiezingen op rij met enorme voorsprong de meeste voorkeurstemmen in mijn gemeente waardoor ik al enkele jaren de rechtmatige burgemeester ben. De dag dat ik word weggestemd door mijn inwoners en iemand meer stemmen dan ik haalt is de burgemeesterssjerp van hem of haar. Maar zo correct zijn spijtig genoeg niet alle politici in Vlaanderen.