Vlaamse voorkennis van Nederlands gas

Barsten of scheuren van boerderijen maken weer minder uit in Groningen. Nederlands gas verkleint onze energetische drooglegging. Victor Leemans, nationalistisch filosoof en politicus, verklapte de Groningse gasbel in 1960. De Vlaming Joost Van Roost, 17 jaar CEO van ExxonMobil Benelux, weigert een ondervraging in Den Haag voor het Groningse gas.

De Nederlandse parlementaire enquêtecommissie gas verhoort opnieuw betrokkenen aan de lopende band. De Nederlandse gaswinning remde geleidelijk naar half 2022, acht jaar voor de oorspronkelijke datum. Groningen lijdt onder aardbevingen tot 3,4 op de schaal van Richter en de schadeclaims wegen.

Zal de Poetin-oorlog de gaskraan open wrikken? Niet van de minste experten pleiten hiervoor. Twee Vlamingen zijn nauw verbonden met de aardgasbel van Noord-Nederland. Joost Van Roost, van 2000 tot 2017 het Vlaamse hoofd van ExxonMobile Benelux, weigert Den Haag te bezoeken. Alleen Nederlandse staatsburgers kunnen gedwongen worden voor de onderzoekscommissie te verschijnen. Het gasbeleid werd bepaald in vergaderingen van de toplui van ExxonMobil, Shell, de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en de Nederlandse staat. Van Roost blies een stevige partij in het Nederlandse gas.

Victor Leemans

Victor Leemans lekte voortijdig in een korte speech in oktober 1960 in het Europees Parlement in Straatsburg (toen een parlement van het Europa van de Zes), het bestaan van een Groningse gasbel van 300 miljoen kubieke meter. Den Haag zweeg om te beletten dat oliereuzen zouden manoeuvreren om de bodemschat te pakken. Leemans onthulde tegendraads het gasverhaal na een werkbezoek met EP-parlementairen aan het Franse Algerije waar Sonatrach in de Sahara rijke gasvoorraden controleerde en begon te exploiteren. De LNG-terminal in Zeebrugge en de gastanker gebouwd op de Boelwerf van latere datum kwamen er voor het Saharagas. Het aardgas van Algerije en Groningen concurreerde met de steenkoolbelangen en kompels van de toenmalige Europese Unie.

Memoires en diepgravende portretten van Vlamingen, Belgen zijn schaars. Typisch is Victor Leemans. Deze onderwijzer uit het Waasland was een boeiende autodidact, een kenner van het vooroorlogse conservatieve, völkische, radicaal-nationalistische denken. Van 1926 tot 1933 leidde hij het radicaal-katholieke, Heel-Nederlandse weekblad Jong-Dietsland. Na het failliet van het blad werd hij VNV’er.

Vrijgesparteld aan oorlogsverleden

Tijdens de Tweede Wereldoorlog leidde Leemans als secretaris-generaal de Belgische economie. In 1945 volgde de rekening, wat onder meer leidde tot de ziekte en de dood van zijn echtgenote. Victor Leemans kon zich vrij snel opnieuw salonfähig maken want hij kende de details en had documenten verzameld en opgeborgen over de economische collaboratie van de hoogste Belgische, Franstalige industriëlen. Die konden de openbaarmaking van die stukken missen en Victor Leemans spartelde zich vrij.

De brede familie Leemans-De Rycker dook na 1945 onder in grootstad Antwerpen en de talentvolle kinderen Leemans — juristen, ondernemers, historica — hielden het familiearchief gesloten. Mini-biografieën over Leemans verschenen. Maar  er is nog nooit een kloek boek verschenen over de ontwikkeling van de Vlaamsgezinde plattelander uit Stekene tot denker, socioloog, voorzitter van de rechtse vakbond Arbeidsorde (1936), oorlogsminister van Economie, na de oorlog CVP-senator, columnist van De Standaard, en parlementair — later twee jaar voorzitter — van het Europees Parlement. Een rel om zijn oorlogsverleden verzuurde de verkiezing tot EP-voorzitter. Vlaanderen grossiert in verzwegen levens.