Voor een linkser Vlaanderen en een Vlaamser links

Waarom moest u dit boek schrijven?
‘Omdat ik het zo jammer vind dat de Vlaamse beweging en het flamingantisme het exclusieve domein van de rechterzijde zijn geworden. Ik wil dat debat weer aanzwengelen, zowel bij links als bij de Vlaamsgezinden. Want dat het zover is kunnen komen, kan je beide aanrekenen. De rechterzijde heeft door bijzonder foute keuzes te maken in het verleden, van de collaboratie in de Tweede Wereldoorlog tot het migrantenstandpunt van het Vlaams Blok, het imago van de Vlaamse beweging flink besmeurd. De klassieke linkerzijde heeft als reactie daarop alles wat naar flamingantisme ruikt, verketterd en verstoten. In die hele polarisatie zijn de linkse Vlaamsgezinden compleet verloren gelopen. Nochtans bestaan ze en zijn ze talrijker dan het lijkt. Vandaar dat ik mij steeds erger wanneer de Vlaamse Beweging gelijkgesteld wordt ofwel met het extreme Vlaams Belang, ofwel met de gematigdere N-VA, die dan een zogenaamd “Belang light” zou zijn.’

Dat linkse flamingantisme heeft dan ook helemaal geen stem.
‘En daarom is het ook belangrijk dat er terug een linkse, Vlaamsgezinde stem kómt. Daarom heb ik mij ook aangesloten bij de Gravensteengroep. Maar dat is niet voldoende. Er moet ook een bredere stem komen en daar ligt een opportuniteit en een plicht voor de Vlaamse beweging. De linkse stem moet luider klinken, zeker nu de rechts-conservatieve helemaal doorgestoten is tot de hoogste regionen van de macht. Makkelijk zal het niet zijn. Links Vlaanderen heeft een hele lange weg af te leggen.’

Maar wordt dat proces ook niet sterk tegengewerkt door klassiek links?
‘Jazeker, ook ter linkerzijde bestaat het fenomeen van ‘de goede en de slechte’. Toen het Vlaams Blok aan zijn opmars begon, werd al wie ook maar het minste begrip of openheid toonde voor die partij, meteen uitgesloten. Dat gebeurde bij de vakbonden en bij allerlei andere organisaties. Hoewel het oorspronkelijk bedoeld was tegen de verwerpelijke ideeën van die partij, was het al gauw voldoende dat je Vlaamsgezind was om in de extreemrechtse hoek te worden gezet. Anderzijds ontstond ook in Vlaamse kringen de notie van de “slechte” Vlaming, als etiket voor al wie alsnog pro vakbond was of andere linkse gedachten propageerde. Mensen als Karel Gacoms (voorzitter ABVV Vlaams-Brabant en lid van de Gravensteengroep) moeten de schijnbare tegenstelling vaak genoeg uiteggen en kaderen.’
‘Het is een vaak voorkomend verschijnsel: een kleine, extreme groep eigent zich de definitie toe van wat goed en slecht is en past die dan toe op de hele groep. Wie niet aan de criteria beantwoordt, is dus een “slechte”. Zo heb je dus “slechte linksen” en “slechte Vlamingen”. Hetzelfde zie je nu gebeuren bij de moslims: een groep extremisten bepaalt nu wie de goeie en wie de slechte moslims zijn. De eerste maken deel uit van de groep, de tweede worden uitgestoten, of erger.’

Als de Vlaamse beweging zodanig verrechtst is, en links ook nog eens tegenwerkt, wordt de kans op slagen voor een links flamingantisch project dan niet heel klein?
‘Daarom vind ik het ook zo belangrijk om op zijn minst een debat op gang te krijgen. De kloof tussen links en Vlaams moet gedicht worden. Er is geen enkele reden waarom dat niet zou kunnen. De Vlaamse beweging is van in het begin een emanciperende beweging geweest, die zich inzet voor de ontvoogding van de gewone man. Wat we moeten duidelijk maken is dat die gewone man iedereen is die in Vlaanderen woont, dus ook de migranten. Ik heb nooit begrepen waarom de Vlaamse beweging zich het lot van die migranten niet veel harder heeft aangetrokken. Als er één beweging is, die moet begrijpen wat het is om als tweederangsburger behandeld te worden, dan is het wel de Vlaamse. Daar was het in de Vlaamse beweging tot diep in de jaren ’60 om te doen: gelijke behandeling van de Vlaming en zijn Vlaamse cultuur.’

Nog volgens links ondermijnt de separatistische gedachte de idee van het internationalisme.
‘Dat is onzin. Het is natuurlijk niet de bedoeling om ons terug te trekken op een klein lapje grond en dan verder te doen zoals we in België bezig zijn. Ik denk trouwens ook niet dat je nu nog echt onafhankelijk kan worden. Ik geloof in Europa. Ik ben het niet helemaal eens over hoe het er nu aan toe gaat, maar ik geloof erin. Maar ik geloof ook dat dat Europa gebaat is bij sterke regio’s die perfect weten wat ze zélf nodig hebben en kunnen doen en die zelfstandig kunnen beslissen met welke partners ze in zee gaan om aan die noden te kunnen voldoen. Betekent een autonoom Vlaanderen het einde van elke solidariteit? Nee, wel integendeel. We zullen dan nog beter en efficiënter solidair zijn, in plaats van dat er boven onze hoofde allerlei zaken beslist worden, waar we geen vat en vooral geen zicht op hebben. Het is dus net vanuit internationaal gezichtspunt dat regionale autonomie meer zin krijgt. Dat probeer ik ook in mijn boek duidelijk te maken: het is perfect mogelijk om je eigen cultuur en waarden te beleven en te vrijwaren en tegelijk open te staan voor die van anderen.’

Moet die linkse Vlaamse beweging ook een politieke stem krijgen?
‘Ik denk dat het op dit ogenblik heel erg moeilijk is om een linkse, Vlaamse partij op te richten. Laten we eerlijk wezen: de middenstanders en ondernemers staan sterk in Vlaanderen en de middenklasse is breed en welvarend. Dat er een economisch eerder rechts klimaat heerst, is dan ook niet verwonderlijk. Dat hoeft niet slecht te zijn, zolang de slinger niet te ver doorslaat en de minderbegoeden uit de boot vallen. Aan de andere kant wordt ook elke poging tot Vlaamsgezind links vakkundig in de kiem gesmoord door klassiek links. Kijk maar naar de hevige reacties van het sp.a-hoofdkwartier op de zogenaamd dissidente SD&P in Aalst. Die strakke, centralistische en dogmatische houding van de socialisten maakt elke vernieuwing of verbreding natuurlijk erg moeilijk.’

Kan de recente links-nationalistische golf in Europa, met de Schotten en Catalanen voorop, als voorbeeld en stimulans dienen?
‘Het toont in elk geval aan dat het regionalisme leeft bij brede lagen van de bevolking, in Europa en elders. Ook in Vlaanderen is het linkse regionalisme nooit echt weg geweest, denk maar aan partijen en bewegingen als Spirit of de Vlaamse Progressieven. Er zullen altijd wel nieuwe bewegingen ontstaan, omdat mensen nu eenmaal gehecht zijn aan verbondenheid. En hoe meer die verbondenheid als ‘fout’ wordt voorgesteld, hoe meer er zich toe zullen aangetrokken voelen. Het is actie en reactie. Die zoektocht naar een eigen identiteit is heel belangrijk. Ze kan ofwel leiden tot soms gewelddadige conflicten ofwel tot een vredevol samenleven. Ik wijd er dan ook een heel hoofdstuk aan in mijn boek.’

Foto (c) Reporters