Voorzittersverkiezing brengt revolutie in Vlaams Belang

Ook in 2004 moest de partijraad stemmen, Brussels Parlementslid Erland Pison nam het toen op tegen partijvoorzitter Frank Vanhecke. Het werd intern weggezet als een slechte politieke grap. Nu zijn er drie volwaardige kandidaten: Kamerfractieleider Gerolf Annemans, senator Bart Laeremans en EU-parlementslid Philip Claeys. Vlaams Parlementslid Chris Janssens trok zijn kandidatuur in. Hun programma stellen ze enkel voor aan de partijraad, mandatarissen en regionale verantwoordelijken en vertegenwoordigers van verschillende geledingen, die moet kiezen op 1 december. ‘Moet’, inderdaad, in tegenstelling tot vroeger slaagde het partijbureau er immers niet in om alles onder controle te houden en een consensuskandidaat voor te stellen.

Niemand binnen het VB durft te voorspellen hoe de stemming op 1 december zal aflopen. De interne onvrede binnen Vlaams Belang is groot, maar wie zal die kunnen kanaliseren in zijn richting? Annemans, lid van ‘de Antwerpse gemeenteraad’ die al te lang mee de touwtjes in handen houdt? Bart Laeremans, Vlaams-Brabants senator met vooral een communautair profiel, EU-parlementslid Philip Claeys die gerekend werd tot de Dewinter-getrouwen, maar Dewinter pasheel laat op de hoogte bracht van zijn kandidatuur?

Een afspraak is onverwrikbaar, het debat blijft binnenkamers. Vlaams Belang wil de media niet de kans geven de partij, nog maar eens, uit elkaar te spelen. Het partijbestuur ‘stelde vast dat de visies van de vier kandidaten grotendeels gelijklopend zijn. Het bestuur vraagt hen dan ook in de loop van de volgende dagen samen te gaan zitten.’ Het partijbestuur droeg de vier ook op ‘om in de komende dagen in alle sereniteit onderling overleg te plegen.’ Dat sereen overleg was er op 14 november en resulteerde in de terugtrekking van Chris Janssens als kandidaat.

Het Limburgse Vlaams Parlementslid steunt nu openlijk de kandidatuur van Annemans. Velen zien er een politiek manoeuvre in. Als Annemans wint, is Janssens zijn kandidaat-voorzitter na 2014 en het is een stap vooruit om in 2014 lijsttrekker te worden voor het Vlaams Parlement in Limburg. De plaatsen worden duur in de partij, de strijd hevig. Ook Oost-Vlaams Kamerlid Barbara Pas schaart zich achter Annemans. Pas wordt al lang als beschermelinge van Annemans genoemd en ja, als de Kamerfractievoorzitter partijvoorzitter wordt, moet iemand anders de fractie leiden. Met de steun aan Annemans wil Pas een stap voor zijn op Bruno Valkeniers, de aftredende voorzitter die als troostprijs en ter compensatie van het loonverlies als voorzitter, eventueel Kamerfractieleider zou worden. Volgens supporters is Annemans hierdoor duidelijk een kandidaat van en voor de jongeren. Volgens tegenstanders omringt Annemans zich met twee grijze muizen die binnen de partij nog nooit op een duidelijk standpunt betrapt zijn. Diezelfde tegenstanders lachen de kandidatuur van Annemans weg. Hoe zou iemand die al 30 jaar aan de top van de partij staat de kandidaat van de vernieuwing kunnen zijn? Volgens die tegenstanders is Annemans mee schuldig aan de huidige toestand van het Vlaams Belang, zijn verkiezing tot voorzitter zou zware gevolgen kunnen hebben, maken ze de redenering af.

Hoezeer de drie kandidaten inhoudelijk verschillen is moeilijk te peilen. Een vernieuwing en verjonging van het partijbestuur is nodig, zeggen ze alle drie. De analyse die ze maken is niet zo nieuw, het is dezelfde analyse die in 2007, 2009 en 2010 gemaakt werd, maar zonder gevolg bleef. De krampachtige houding van het partijbestuur op die analyses deed mandatarissen als Karim Van Overmeire vertrekken. Te lang werd het cordon sanitair door een deel van de partijtop gekoesterd. Tot het tij keerde. De partij vecht nu voor haar politieke relevantie. Hier en daar hoor je dat het partijbestuur niet sterk genoeg meer staat, ‘alle kritische stemmen zijn verdwenen en sommigen zitten er al jaar en dag en de vernieuwende ideeën zijn duidelijk op’. Daarbij hebben sommige jongeren de indruk dat oudere partijbonzen meer bezig zijn met de redding van hun pensioen dan met de redding van de partij.

Op 1 december mogen de drie kandidaten hun programma voorstellen, daarna antwoorden ze een tiental minuten op de vragen van de leden van de partijraad. Wie 50% van de stemmen haalt wordt voorzitter, tenminste als het ledencongres dat op 16 december bevestigt. De campagne is bezig, verschillende partijraadsleden kregen al minstens één kandidaat aan de telefoon.