Vrouwen in extreme situaties : La Civil en Pleasure

In de even spannende als pakkende film ‘La Civil’ portretteert de Belgisch-Roemeense Ana Teodora Mihai ( ****, al van 27 oktober in de bioscoop) een moeder die in het noorden van Mexico in haar eentje wanhopig op zoek gaat naar haar door de drugsmaffia ontvoerde dochter.

Hoe komt een maakster van documentaires ertoe aan om precies dat fictief verhaal te vertellen?

Ana Teodora Mihai: ‘Dat heeft veel te maken met mijn persoonlijk parcours. Ik ben in Roemenië geboren. Ik was 8 jaar toen mijn ouders het land zijn ontvlucht en in België politiek asiel kregen. Toen ik 16 was mocht ik in San Francisco bij mijn tante en oom de twee laatste jaren van het middelbaar gaan studeren. Daar ben ik in contact gekomen met Mexico en met de

Mexicaanse cultuur. In Californië is Spaans sowieso de eerste taal. Toen was Mexico een heel ander land! Vooral op het vlak van veiligheid heb ik het zien veranderen. Sinds de War on Drugs van president Calderon is het geweld naar de straat gekomen. Toen ik eens vrienden in het noorden bezocht werd me afgeraden om na 19u nog buiten te komen. Dat is nogal confronterend! Aanvankelijk wou ik een documentaire maken over hoe het is om daar jong, kind en ouder te zijn! En om daar het fijne van te weten te komen moest ik ter plaatse research gaan doen. In die 2 en een half jaar heb ik samengewerkt met een schrijver die veel heeft gepubliceerd – met humor maar scherp – over hoe geweld het leven van de gewone man in Mexico is binnengedrongen. En toen was er een vrouw die me absoluut wou spreken: Miriam Rodriguez. Ze was toen niet bekend. Pas later is ze beroemd geworden om een trieste reden. De 10de mei 2017, op Moederdag – in Mexico een belangrijke feestdag – is ze voor haar huis geëxecuteerd!’

Levensgevaarlijk

‘Zo vertelde ze mij: “Als ik wakker word, wil ik doden of sterven!” Een straffe uitspraak waar ik maar geen vat op kreeg want zij was niet gewelddadig. Dat intrigeerde me! We zijn met elkaar gaan corresponderen tot op de dag van haar dood. Ik had haar voorgesteld om een documentaire te maken. Na twee weken was het duidelijk dat ik haar geen 9 maanden tot een jaar zou kunnen volgen; levensgevaarlijk was het! En dus heb ik het project herdacht. En ik kwam tot de conclusie dat een documentaire in dit geval niet het juiste genre was. Fictie gaf me de vrijheid om iets reëel te vertellen. Het verhaal van ‘La Civil’ is dus gebaseerd op talloze getuigenissen en op de figuur van Miriam Rodriguez’

Hoe authentiek zijn je personages?

Mihai: ‘Ik heb gewerkt met veel grijsheid in de personages, ik wou niemand zwart-wit portretteren, om niet in clichés te vervallen. De gangster is ook iemands zoon, iemands vader. Iedereen doet wat hij doet voor zijn gezin. Al heeft iedereen een andere agenda. Iemand doet het voor zijn zoon maar doet tegelijk kwaad aan iemands zoon of dochter. De conflicten worden dan zo persoonlijk dat van zodra geweld je raakt je ook in een vicieuze cirkel dreigt terecht te komen.’

Het is ook een film over emancipatie! Grapt haar dochter in het begin van de film niet: ‘Zo dochter zo moeder!’

Mihai: ‘Dochter Laura moedigt haar moeder aan om zich te emanciperen. Cielo is in het begin een zwakke vrouw. Ze is sterk zonder dat te beseffen want ze gaat gebukt onder traditie, het patriarchaat, het machismo…’

Opvallend is het ontbreken van empathie bij de meeste personages. Niemand is onschuldig?

Mihai: ‘Niets is wat het lijkt! Het is ieder voor zich! Je ziet voor je ogen het sociale weefsel van die samenleving uit elkaar rafelen… Iedereen liegt tegen de moeder, tegen Cielo! Ik ben geboren in de hardste tijd van het Ceaucescu-regime. Iedereen ging er van uit dat 1 op 4 mensen een informant was van de Securitade, de Roemeense variant van de KGB. Dat was fel overdreven, zo is later gebleken maar je gaat iedereen wantrouwen.’

Waarom die titel: ‘La Civil’?

Mihai: ‘Het is een metaforische titel. ‘De burgervrouw’ letterlijk vertaald klinkt allesbehalve poëtisch. In een gemilitariseerde maatschappij heeft een burger niets te zoeken. Maar als de autoriteiten, politie en leger falen is het vaak zo dat de burger gedwongen wordt om het werk van de politie te gaan doen. Cielo zoekt eerst hulp bij familie, dan bij politie en leger. Het gaat crescendo tot ze ook zichzelf en God in vraag stelt. Ze is nochtans zeer religieus. Tot ze besluit haar lot in eigen hand te nemen, zichzelf dreigt voorbij te lopen en te belanden op het punt dat ze niet meer terug kan!’

‘La Civil’ ontving in Cannes op het filmfestival de Prijs van de Durf!

Bella Cherry

Een heel andere wereld wordt door de Zweedse cineaste Ninja Thyberg opgeroepen in het ontluisterende ‘Pleasure’ (***, vanaf 3 november in de bioscoop). De als actrice debuterende Sofia Kappel alias Linnea, 19 lentes jong, is helemaal uit Zweden gekomen om het als pornoster Bella Cherry te gaan maken in Los Angeles waar ze wordt geconfronteerd met een onverbiddelijk businessmodel: de porno- industrie!

Thyberg: ‘De mensen achter de camera, achter de porno-industrie wou ik portretteren! Altijd al ben ik geïnteresseerd geweest in de mannelijke blik in onze cultuur: de man als consumer van porno. Van de vrouw die in een pornofilm seksobject is wou ik het hoofdpersonage van mijn film maken. Vijf jaar lang heb ik research gedaan. Met een open mind heb ik getuigenissen en verhalen verzameld. En uit deze puzzel heb ik een personage gecreëerd; zij is het anker, zij draagt de hele film. Alles is zo authentiek mogelijk. Ik wou een realistisch beeld van dat wereldje brengen, dat een metafoor van het kapitalisme is, ik wil het hebben over het patriarchaat en de porno-industrie als spiegel van onze maatschappij.’

Geen pretje

‘Pleasure’ is ondanks de titel lang geen pretje om naar te kijken. Wat we zien is vernedering, exploitatie, jaloezie tot en met wraak maar gelukkig ook wel een vleugje vriendschap, solidariteit en hoop.

Thyberg: ‘Een tijdje – vanaf mijn zestiende – ben ik zelfs antiporno activiste geweest. Ik was boos omdat ik wel seksuele opvoeding had gekregen maar niemand had het over porno en over het fake karakter ervan.’ Is het hoofdpersonage dan misschien een alter ego van de maakster?  Thyberg: ‘Ja, gewoonlijk is dat zo. Het zijn wel niet mijn eigen ervaringen die ik in beeld breng. De film is een allegorie van alles wat ik als vrouw ervaar in een door mannen gedomineerde industrie. En de obsessie voor een jong vrouwelijk lichaam als louter seksobject.’

Alle tegenspelers zijn actoren uit de pornofilm wier vertrouwen Thyberg wist te winnen. Zij spelen hun eigen rol. Anderhalf jaar heeft zij gezocht naar een geschikte actrice. Thyberg: ‘Ik heb duizenden vrouwen gezien. Maar de eerste keer dat ik Sofia ontmoette, wist ik het. Ze is energiek, heeft charisma, is charmant en grappig. Ze is wat rebels en moedig ‘with a great look’. Ik ben zo blij dat ik zo lang heb gewacht.’

Net uit therapie

Sofia Kappel: ‘Het is veeleer toevallig dat ik naar de auditie ben gegaan. ik dacht er niet aan om actrice te worden, ik kwam net uit therapie, had een laag zelfbeeld. Ik heb 4 a 5 audities gedaan vooraleer ik wist dat ik de rol had. Ik moest mentaal voorbereid zijn. Ninja en ik, we hebben veel gepraat, over wat mijn grenzen waren en wat ik al dan niet wou doen. Ik werd betrokken bij zowat alles. Ook bij het casten van mijn tegenspelers had ik mijn zegje. Ik moest me veilig en comfortabel kunnen voelen. Elke emotie die je ziet in de film had ik ook echt. Het was therapeutisch. 8 maanden ben ik in Los Angeles geweest; waarvan 1 maand voor de opnames van de film.’

‘Zelf heb ik ook een scenario geschreven waarin mijn personage gedurig selfies maakt. Ik heb het personage meer naar mij toe getrokken. Zoals mijn personage was ik toen 19 jaar. Mijn personage Linnea is zeer ambitieus, ze wil echt naar de top. Maar ze leert van haar misstappen en ontdekt dat vriendschapsrelaties veel belangrijker zijn dan carrière. Ik heb altijd gedacht dat acteren jezelf verliezen was. En ik vreesde dat ik mezelf belachelijk zou maken. Nu wil ik niets liever dan acteren. Ik wil experimenteren met diverse gevoelens en mezelf uitdagen.’

‘Pleasure’ kreeg op de jongste editie van Film Fest Gent de Explore Award van de jongerenjury