VU DU PONT

Avond na avond 700 mensen in de zaal. Volop lof, tot en met The New Yorker. Niet voor een musical, maar voor een klassiek toneelstuk, bijzonder sober geënsceneerd en alle aandacht geconcentreerd op het spel van de acteurs. A View from the Bridge van Arthur Miller. 

Vorig jaar deed de Leading Global Thinker – volgens het Amerikaanse tijdschrift Foreigh Policy – het over in Parijs. En hij kreeg opnieuw staande ovaties, van de pers én het publiek, voor Vu du Pont in opdracht van La Comédie-Française. 

De Parijse versie verschilt aan de foto’s te zien weinig van de Londense, die uw theaterspion zag in februari 2016 in het Lyceum Theater van New York. Het decor is nagenoeg hetzelfde, en je zou kunnen zeggen ‘een makkie’, maar dan hebt u naast de Franse speelstijl gerekend. Die is zeer stijf, pathetisch, à la manière de Molière. Iedereen van dicht of nabij betrokken bij toneel hield zijn hart vast, naar ik vermoed zelfs Ivo van Hove. Maar hij deed het. Door met zachte hand en koppige wil de Franse acteurs van de 17^de naar de 21^ste eeuw te zwieren. 

Volbloed democraat 

Toneelauteur Arthur Miller mag dan opgegroeid zijn in een welgestelde omgeving, hij is altijd een sociaal betrokken mens geweest en de kunst moest daar wel bij varen. Miller verklaarde voor het McCarthy-tribunaal dat ‘kunst boven de politiek’ staat. Een volbloed democraat, bij leven en werk. Ook als beide begrippen zich samenvoegden. Zoals voor de film The Misfits, de beruchte film uit 1961 van John Huston waar Miller het scenario voor bedacht en schreef. De connectie Leven & Werk zit hem in een verhouding met Marilyn Monroe, die de hoofdrol speelde. Weliswaar waren Miller & Monroe bij de opnamen al gescheiden, maar de nabloei van de passie duurde voort, en zou trouwens standhouden tot beider dood. 

American Nightmare 

De eerste auteurs waar Arthur Miller op moreel gebied door gegrepen was, waren Fjodor Dostojewski en Henrik Ibsen. De Rus en de Noor hebben romans of toneelstukken geschreven waarin de sukkelaar wel het goud vindt maar niet de mijn. Die was al geclaimd. Een tweede spoor naar het sociaal engagement leidt naar de klussen die Miller als jongeling deed nadat zijn familie door de beurskrach van 1929 heel wat van haar fortuin was kwijtgeraakt. Hij was nachttaxichauffeur in zijn geboortestad NYC, werkte enige tijd in een fabriek én in de haven, waar hij het valse van de Amerikaanse Nightmare in familieverband leerde kennen. Dat leidde tot ijzersterke toneelstukken, technisch leenrecht verschuldigd aan ‘de Grieken’. De bekendste zijn All My Sons [1947], After the Fall [1964] en uiteraard The Dead of a Salesman [1949]. Maar A view from the Bridge uit 1955 mag er ook zijn – mijn favoriete stuk by the way. 

La Famiglia en L’Amore 

A view from the Bridge vertelt het verhaal, met fatale afloop, van de Eddie Carbone, vanuit het standpunt van diens vriend en advocaat. Eddie, van afkomst Italiaan maar al best ingeburgerd, worstelt met twee morele codes. Rodolpho, een inwonende, illegale immigrant is verliefd op Eddie’s nichtje [en zij op hem] en dat zint Eddie allerminst. Hij is zelf zo zwaar verliefd op haar dat hij in conflict komt met zijn vrouw, de rest van zijn familie, zijn vrienden, en in het nauw gedreven zijn obsessie zo ver doorslaat dat hij Rodolpho ten einde raad aangeeft bij de autoriteiten. Van een voorbeeldige familievader en vooraanstaand dokwerker vervalt hij tot een verrader en nitwit. 

Moraliteit

Toneelstukken draaiend rond een centraal individu zijn een kolfje naar de hand van Van Hove. Spectaculaire ensceneringen en uitboring van het talent van de acteurs – in samenspel en individueel – gecombineerd met een punctuele belichting, kostumering, muziek en decor, ja zeker. Sluipend onderhuids focust Van Hove zich echter met elke nieuwe productie op de mate van moraliteit van het hoofdpersonage, om zijn schuld dan wel onschuld naar een hoogtepunt te voeren en in de gezichten van de toeschouwers te laten exploderen.  

A view from the Bridge past helemaal in dat plaatje. Het was dus haast voorspelbaar dat hij – gezien bewezen diensten voor het toneel – een succesvolle productie zou maken. Het succes overtrof alle verwachtingen. Ruim twee jaar geleden gestart in Londen bracht de productie het tot Broadway, waar uw toneelspeurder het geluk had een voorstelling te zien. Begin dit jaar ging een Franse versie – Vu du Pont – van start en na een eerste reeks succesvolle voorstellingen in Odéon – Théâtre de l’Europe, is deze productie aan een lange reis begonnen. Van 13 t/m 17 februari wordt gebivakkeerd in Antwerpen en geacteerd in deSingel. 

Met snuffelneus 

Zoals hogerop al gezegd verschilt aan de foto’s te zien de Engelse versie theatraal niet van de Franse. Maar wordt er nog steeds gespeeld in U-vorm met publiek in front en links en rechts van het podium? Zijn de Franse acteurs evengoed als de Engelse? Verschilt het Angelsaksisch moreel plaatje van het Romaanse? Blijft op de achtergrond het requiem-gezoem hangen van een moerassig gebied?
Daarom dat ik er in deSingel bij zal zijn. Met dezelfde snuffelneus als waarmee ik de tiende versie van Medea bekijk. Dus, niet meer om het verhaal, dat ken ik al voldoende, maar wat heeft de regisseur met het stuk uitgespookt. En hoe vullen en krullen de acteurs hun rollen? 

Dat moet u ook doen, beste lezer, maar in de eerste plaats omdat het een fabuleus prachtige voorstelling is, op alle gebied. Het spel vanaf het moment dat de box zich opent tot het laatste beeld [o, zo mooi en tegelijk zo pijnlijk], gevolgd door het laatste woord van de advocaat, de hedendaagse verdediger van het kwade in het goede en het goede in het kwade. That’s the soul of the play. 

Zit u nog niet op uw mobieltje te toetsen om kaartjes te reserveren? Dat zou ik maar als de bliksem doen. Naar ik hoorde zijn de vijf voorstellingen al haast uitverkocht. 

VU DU PONT van Arthur Miller – regisseur Ivo van Hove – scenografie Jan Versweyveld – productie Odéon – Théâtre de l’Europe – coproductie Théâtre Liberté | Toulon – 

deSingel – van maandag 13 t/m vrijdag 17 februari – www.desingel.be

PRESS QUOTES

★★★★★ 
“One of the great theatrical productions of the decade. See it.” 
The Times 

★★★★★ 
“Mark Strong is simply outstanding in Ivo van Hove’s superb, searing production” Financial Times

★★★★★

“Ivo van Hove reinvents Arthur Miller – it’s like watching a runaway train hurtle towards you” The Guardian

★★★★★

“Pure, primal, colossal – Strong’s stupendous Eddie is a force of nature” 
Time Out