Was mei maar al voorbij

Het gouden jubileum van mei ’68 had zo mooi kunnen zijn. Een zeldzame buitenkans om de maatschappelijke evoluties van de voorbije 50 jaar onder de loep te nemen. Hier en daar werden daar ook moedige pogingen toe gedaan, maar globaal genomen verzonk het halve eeuwfeest van mei 1968 in oeverloos gezeur.

Je zou gaan denken dat tussen april en juni 1968 alle aardplaten verschoven zijn. In een onophoudelijke stroom van artikels, interviews en reportages claimen enkele soixante-huitards (altijd dezelfden) alle zegeningen van de voorbije decennia (de seksuele bevrijding, de vredesbeweging, de emancipatie van jan en alleman …), terwijl ze in alle toonaarden ontkennen dat ze iets te maken hebben gehad met alle kwalen van de laatste halve eeuw (het hedonisme, de weg-met-ons-epidemie, de verdachtmaking van elke vorm van gezag, …).

Het is misschien beter om de rest van de meimaand door te brengen in een ondoordringbare bunker, waar de eindeloze herinneringen van Paul Goossens ons niet meer bereiken. Er is iets dieptreurig aan gepensioneerden die oprecht geloven dat zij in hun jeugd de wereld veranderd hebben.

De Slag bij Valle Giulia 

Iemand moet maar eens zeggen dat de keizer geen kleren draagt. Mei ’68 is overschat als historisch ijkpunt. In wezen was het een elitaire bedoening van een kleine groep gepriviligeerde studenten in een beperkt aantal westerse steden. Na enkele weken was het alweer voorbij. De oud-strijders hebben later hun eigen geschiedenis geschreven.

Die militaire retoriek is niet eens een parodie. Sommige soixant-huitards spreken zelf in oorlogszuchtige termen. In Italië wordt bijvoorbeeld teruggeblikt op ‘la Battaglia di Valle Giulia’, genoemd naar het strijdtoneel waar betogende studenten in het voorjaar van 1968 slaags geraakten met de politie. Alsof het heroïsche krachtmeting was met een grote inzet, in plaats van een banaal opstootje over de bezetting van een school.

Pier Paolo Pasolini, de linkse regisseur en intellectueel, was destijds een ooggetuige in de Valle Giulia. Hij schreef er een gedicht over, waarin hij de kant koos van de politieagenten. De studenten waren immers rijkelooszoontjes, die met stenen smeten naar de agenten, die uit arme milieus kwamen (figli di poveri). Pasolini werd vermoord in 1975 en heeft dus niet meer moeten meemaken hoe ‘1968’ schaamteloos gemythologiseerd werd.

Was het nu 1968, 1958, 1868 …? 

Mei ’68 was niet de oerknal van de hedendaagse samenleving. Eerder was het een uiting van een veel langer moderniseringsproces dat begon in de 19de eeuw. Analisten zoals de Amerikaanse econoom Robert Gordon argumenteren met een karrevracht bewijsstukken dat onze moderne samenleving vooral vorm kreeg tussen 1870 en 1940. Een reeks 19de eeuwse uitvindingen – denk aan elektriciteit, de telefoon of de verbrandingsmotor – hebben de westerse levensstandaard op korte tijd enorm verhoogd. De gebeurtenissen van mei ’68 waren niet de oorzaak, maar het gevolg van die menselijke vooruitgang.

Dit voorjaar markeert niet alleen de 50ste verjaardag van mei ’68, maar ook de 60ste verjaardag van een andere iconische gebeurtenis: Expo ’58. De Wereldtentoonstelling op de Heizel was het orgelpunt van de naoorlogse heropstanding. Vandaag is het een herinnering aan het feit dat de geest van vernieuwing al lang vóór 1968 door Europa waaide. In de jaren 1950 werden bijvoorbeeld een hele reeks huishoudhulpmiddelen geïntroduceerd in de Vlaamse huishoudens. Zo werd het voor vrouwen makkelijker om buitenshuis een leven op te bouwen. Deze simpele technologische context was, samen met de uitvinding van de anticonceptiepil in 1960, oneindig veel belangrijker voor de emancipatie van de vrouw dan de studentikoze schermutselingen van 1968.

Potentieel precedent 

Het is menselijk om je eigen studententijd een beetje te romantiseren, maar de soixante-huitards moeten beschermd worden tegen zichzelf. Er ontstaat hier ook een gevaarlijk precedent. Binnenkort worden de mediaredacties gedomineerd door journalisten die gestudeerd hebben in de jaren 80. Zullen we dan allemaal verplicht moeten horen hoe de antirakettenbetogingen de wereld veranderd hebben? En daarna, als de scepter gezwaaid wordt door satrapen die hun diploma’s behaald hebben in de jaren 90, zal het dan de Witte Beweging zijn die België voorgoed veranderd heeft?

De protesterende studenten van weleer, die nu zo grijs geworden zijn, zijn niet de onbewogen bewegers die de hele wereld in brand gestoken hebben. De maatschappelijke veranderingen van de laatste decennia zijn veeleer gedreven door een technologische modernisering die al meer dan anderhalve eeuw oud is. De studentencontestatie zelf was een simpel gevolg van de democratisering van het onderwijs. Dat woelige voorjaar van 50 jaar geleden krijgt veel te veel krediet. Zowel de cheerleaders van de linkerzijde als de critici van de rechterzijde moeten hopen dat mei snel voorbij is, zodat we terug kunnen keren naar de orde van de dag en de tijd ‘mei ’68’ terug tot kan leiden tot de ware proporties.