Wikipedia, waarover men niet spreekt

Wikipedia is een vaste waarde geworden. Het nestelt zich boven aan de eerste zoekresultaten op het web en heeft een bepaald imago.

Toen ik citaten uit Wim Van Rooys boek Waarover men niet spreekt plaatste op de webstek van Pro Flandria nam ik de proef op de som en plaatste er ook een op de Wikipedia bij het lemma ‘moskee’. Het betreft ‘Een moskee kan ook een school zijn, een vergaderplaats, een kazerne (met wapens), een sociaal centrum of een rechtbank.’ In de befaamde Engelse Brittanica (http://www.britannica.com/topic/mosque) staat ongeveer het zelfde.

Aanvankelijk heb ik niet gerefereerd aan de bron; Van Rooy. Lang duurde het niet, de bewuste zin werd na enkele minuten verwijderd. Na een drietal keer verwijderen kwam er het summiere ‘bron?’ naast te staan. Voorzichtig plaatste ik nog geen verwijzing naar Wim Van Rooyss boek, maar naar een uitspraak van Turks president Erdogan over de moskee en de minaret als bajonet. Deze werd ook onmiddellijk verwijderd. Na drie plaatsingen werd ik 24 uur geblokkeerd en de toegang ontzegd. In Wikipedia kan u de geschiedenis (https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Moskee&action=history) van paginas bekijken. Mijn eerste bewerking dateert van 5 apr 2016 11:04‎.

Vervolgens nam ik contact op met de helpdesk. Ik kreeg het volgende antwoord:

‘Het stukje dat je op ‘moskee’ plaatste, is een stukje proza dat zonder bron en zonder context behoorlijk plompverloren op het artikel staat. (…) Wikipedia is een neutrale encyclopedie, die zich vooral baseert op bronnen. Op zich was jouw toevoeging wel (redelijk) neutraal, maar wie vindt dat een ‘moskee een school, een kazerne, een rechtbank’ is, is niet bekend. (…) ‘

Ik diende bronnen te vermelden en te overleggen, op de geijkte manier. Alle andere omschrijvingen op deze pagina staan er gewoon zonder bronnen, maar mijn bewering moest worden gestaafd. Erdogans citaat was blijkbaar niet van tel. Ik had trouwens geciteerd uit de Wikipedia zelf, wat niet mocht. Na wat over en weer gemaild te hebben werd het de man wat te veel en sloeg de toon om.

Enkele dagen later overlegde ik via Wikipedia op de site volgens hun protocol met één van de personen die me blokkeerde (https://nl.wikipedia.org/wiki/Overleg_gebruiker:Atsje#Moskee). Die gaf uiteindelijk toe ‘als ik maar bronnen vermeldde’. (dit had ik reeds gedaan, maar niet vormelijk volgens Wikipedia). Vervolgens plaatste ik het citaat nogmaals, refererend aan Van Rooys boek, alsook aan enkele websites en aan Erdogan. Enkele minuten later werd dit opnieuw verwijderd … (de conversatie is hier: https://nl.wikipedia.org/wiki/Overleg_gebruiker:Bambara123). Ik werd drie dagen geblokkeerd met de waarschuwing dat als ik verder deed een en ander definitief werd. De reden: vandalisme en ‘point of view’.

Mijn volgende stap bestond erin dit aan te kaarten bij de zogenaamde arbitragecommissie van Wikipedia. Die is bevoegd om dit soort meningsverschillen te beslechten. Ik kreeg geen gehoor. Ik mailde nogmaals naar de helpdesk. Na enkele dagen pas kwam het antwoord dat de helpdesk de arbitragecommissie niet kon bereiken en dat ik het maar moest proberen door met een van de leden persoonlijk contact op te nemen. Dit heb ik niet meer gedaan. Na meer dan een week werd het bericht op mijn overlegpagina geplaatst dat de zaak niet werd aangenomen.

Ondertussen had ik met Wim van Rooy zelf contact opgenomen. Hij was zo vriendelijk me een bron aan te reiken die het bewuste citaat uit zijn boek bevestigt:

Op pagina 15 uit David Cook, Understanding jihad (een klassiek werk), plus voetnoot 22:

‘Other collections address the problems of continuous fighting. The wives and children of the fighters at the battlefront have to be protected. Traitors and spies are a constant danger. As always, dividing the spoils and preventing battlefield looting, unruly behavior, and mistreatment of prisoners are major issues. Other social problems are addressed, such as those who pay others to go out and fight, (21) as well as those who take money for fighting, but do not go. In almost every collection, there is a section devoted to extolling bravery and excoriating cowardice. Advice is given for the upkeep of horses (do not geld them, do not cut their tails). Issues concerning treaties, redemption of prisoners, social relations with conquered peoples, and traveling in hostile lands are also covered. We also can see how closely interrelated Islam and fighting were when the hadith on jihad allow mosques to be put to use as prisons for enemy captives or as storehouses for weapons. (22)‘

‘Voetnoot 22: met de hadith die erover gaan: ’Muslim, Sahih, V, p. 158; Abu Da ud, Sunan, III, pp. 31–2 (nos. 2586–87)’ 

Een volgende poging, in de naïeve veronderstelling dat dit voldoende zou zijn om enkele poortwachters van Wikipedia te overtuigen, draaide uit op niets. Ik plaatste de nieuwe bron op mijn – ik was inmiddels geregistreerd – overlegpagina. Hetzelfde scenario voltrok zich. Beide hadden overlegd en een argument geformuleerd (https://nl.wikipedia.org/wiki/Overleg_gebruiker:Atsje#Moskee):

‘Het komt mij voor dat u wilt aantonen dat een moskeeruimte voor meerdere doeleinden kan worden gebruikt. Collega MoiraMoira heeft terecht geprobeerd duidelijk te maken dat dit andere gebruik ook voor vele andere ruimten/gebouwen geldt. Niet alleen voor kerken, maar ook voor supportersruimten of het Van der Valkhotel, om maar eens een actueel voorbeeld te noemen. Een moskee is primair een gebedsruimte, maar kán ook voor andere doeleinden worden gebruikt/misbruikt. Het citaat van Erdogan moet dan ook als beeldspraak worden opgevat. U trachtte (met referenties, waarover ik u gebruiktips gaf) aan te tonen dat ander gebruik van een gebouw mogelijk is. Maar dat past niet in een artikel over Moskee. Immers, dan zou voor ieder Wikipedia-onderwerp moeten worden vermeld dat het gebouw ook voor andere zaken aangewend zou kunnen worden. Zo kunnen sportzalen ook voor munitieopslag of voor opvang van asielzoekers, als ziekenhuis na aardbevingen of als rechtbank of school worden gebruikt. (…)’

Dit andere gebruik van een moskee staat in de Hadith, wat je niet kan zeggen van andere gebouwen. Dat is het eigenlijke punt. Hier schrok ik toch wel even van. De titel van Wim van Rooys boek werd in de praktijk bevestigd. Weigeren in te gaan op argumenten en iemand blokkeren werpt veel vragen op over Wikipedia zelf. Ondertussen is hier niets meer van te vinden op de overlegpagina van één van beide.

Vervolgens plaatste ik een laatste keer het bewuste zinnetje, met de verwijzing naar de Hadith en het boek van Cook. Ik voegde er ook een vertaling bij van dezelfde passage uit de Brittanica. Na enkele minuten werd dit aangepast. Alles bleef staan, behalve de woorden ‘kazerne (met wapens)’, ook waren alle bijhorende referenties weg, samen met een nieuwe waarschuwing aan mijn adres. Ik heb vervolgens de rest van mijn bijdrage verwijderd. Toen werd ik zeven dagen geblokkeerd wegens het gedeeltelijk leeghalen van de pagina ‘moskee’. Het lijkt wel een grap.

Effectieve bijdrages worden volgens Jimmy Wales, het gezicht van Wikipedia, gedaan door (Jimmy Wales: The Intelligence of Wikipedia (Oxford Internet Institute), http://www.oii.ox.ac.uk/webcasts/?id=6; ca. 19:20) een relatief kleine groep mensen. Dit wordt gerelativeerd door Aaron Swartz. Hij heeft een calculatie (http://www.aaronsw.com/weblog/whowriteswikipedia) gemaakt van het aantal letters die worden toegevoegd per gebruiker. Het blijkt dat het grootste gedeelte toegevoegd wordt door enkele gebruikers per lemma die maar twee aanpassingen doen (en maar 100 op de gehele website). Hij merkt ook op dat de gebruiker die de meeste aanpassingen doet geen tekst bijdraagt aan het finale artikel (zijn aanpassingen zijn allemaal verwijderingen en verplaatsingen). Aaron Swartz verrichtte dit onderzoek in 2006 naar aanleiding van zijn kandidatuur als lid van raad van bestuur van Wikipedia. Hij werd niet verkozen.

De hechte kleine groep op wikipedia waar Jimmy Wales van spreekt zijn blijkbaar redacteurs en dragen inhoudelijk niet bij. Buitenstaanders voegen informatie toe en insiders doen de aanpassingen. Dit werkt eigenlijk zoals een klassieke encyclopedie. Is er dan een verschil met bijvoorbeeld Brittanica.com? Blijkbaar wel want daar vind ik wel terug wat ik zelf tevergeefs poogde te plaatsen op de Wikipedia.nl, ’Beginning with Muhammads own house, mosques came to be used for many public functions—military, political, social, and educational’. (http://www.britannica.com/topic/mosque).

Die zogenaamde hechte groep van gelijkgestemden is de facto een redactie met een eigen politieke en maatschappelijke visie. Er wordt ‘overlegd’ met bijdragers. Hoe deze schijndemocratie in de praktijk werkt heb ik zelf moeten ondervinden. Een bijdrage wordt al snel afgedaan als ‘plompverloren’, ‘slecht Nederlands’, ‘onjuist’, ‘vandalisme’ enz. Op een formele manier wordt men kordaat uitgesloten door een blokkade. Men kan niets meer toevoegen of aanpassen. Als men aandringt, wordt dit permanent.

Dit doet denken aan de ‘constructive journalism’, beschreven door Frank Thevissen (http://www.doorbraak.be/nl/nieuws/achter-de-schermen-van-de-constructieve-journalistiek) waarin hij Björn Soenens ‘Het Journaal is geen opsomming van feiten meer’ (Het Laatste Nieuws, 23.07.2014) fileert en diens feel-good nieuwsvisie. Het is jammer genoeg een constante in het medialandschap. Denk maar aan de strapatsen van ‘marketeer’ Peter Vandermeersch bij De Standaard. Ik kreeg de raad van een van de moderatoren: ‘In de context van de functies van een moskee kan er wel uitbreiding komen maar dan op een goede wijze en niet roepen dat een moskee iets anders is in matig Nederlands. (…) Over de multiculturele functie van een moskee in de samenleving gesitueerd in tijd en plaats is dat wat anders. (…) Wat u nu deed is echter niet gewenst.’ Alleen is de Wikipedia geen (gestuurde) nieuwsdienst, ‘Wikipedia is een meertalige encyclopedie, waarvan de inhoud vrij beschikbaar is. Iedereen kan hier kennis toevoegen!’ (www.wikipedia.nl). 

Ook heb je de betaalde public relations professionelen die incognito opereren (Corruption in Wikiland? Paid PR scandal erupts at Wikipedia, http://www.cnet.com/news/corruption-in-wikiland-paid-pr-scandal-erupts-at-wikipedia/) en administrators omkopen.

Blijkbaar zijn er vele fabels die op Wikipedia beschreven zijn. ‘Hoe geloofwaardige bullshit jarenlang op Wikipedia blijft staan’ (http://www.nrc.nl/nieuws/2014/08/04/hoe-geloofwaardige-bullshit-jarenlang-op-wikipedia-blijft-staan). Wikipedia, dat verzin je niet, heeft er zelfs een pagina aan gewijd (https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:List_of_hoaxes_on_Wikipedia). Misschien kan er eentje toegevoegd worden aan deze lijst. De grootste hoax op Wikipedia is de werking van Wikipedia zelf, waarover men niet spreekt.