De wil om drugscriminaliteit aan te pakken

Net zoals het schooljaar is op 3 september het politieke najaar van start gegaan. Op Radio 1 gaf N-VA-voorzitter Bart De Wever een interview waarin hij de drugsproblematiek in Antwerpen aankaartte. En zoals zo vaak was wat zich daarna afspeelde, pijnlijk voorspelbaar. Bart De Wever doet een uitspraak, de rest van de politiek en heel wat commentatoren springen er meteen op en halen alles uit de kast om de uitspraken in diskrediet proberen te brengen en in de dagen die daarna volgen, wanneer er tijd is voor wat meer diepgravende analyses, blijkt dat De Wever gelijk heeft. En zo dus ook de afgelopen dagen waar de reacties vooral deden blijken van een schrijnend gebrek aan inzicht in de problematiek.

Miljoenenbusiness

Dat de haven van Antwerpen het Europees epicentrum voor de cokehandel in Europa is geworden, is al langer bekend. Waar de Antwerpse burgervader bijzonder ongerust over is, is de impact van drugscriminaliteit op het Antwerps maatschappelijk weefsel. Dit fenomeen noemt men dan ook treffend ‘de ondermijnende criminaliteit’. Ondermijning typeert zich immers doordat onder- en bovenwereld zich vermengen. Anders gezegd, criminelen laten zich steeds meer in met het regulier maatschappelijk en economisch leven. Dat doen zij voornamelijk om drie redenen: het verwerven van macht en aanzien binnen hun eigen gemeenschap, het kopen van (politieke) invloed en het witwassen van drugsgeld.

Om in te zien dat deze problematiek een huizenhoog probleem is, hoeven we ter illustratie maar over de grens in Nederland te gaan kijken. In een recent gepubliceerd onderzoek schatten wetenschappers dat de Nederlandse handel in synthetische drugs alleen al 20 miljard euro per jaar bedraagt. Dat is meer dan de omzet van heel wat multinationals. In de gemeente Tilburg schat men dat de clandestiene hennepindustrie goed is voor een jaarlijkse omzet van ruim 800 miljoen euro. Er zijn talloze rapporten over hoe criminelen zich inkopen in het verenigingsleven, hoe zij actief politici en ambtenaren benaderen én bedreigen, hoe er miljoenen geïnvesteerd worden in onder andere vastgoed en horeca.

Het grote verschil met België in de aanpak van deze problematiek is dat de politiek in Nederland, over de partijgrenzen heen, zich bewust is van de situatie en dat men aan hetzelfde zeel trekt om te voorkomen dat de Nederlandse samenleving onherroepelijke schade oploopt. Deze vorm van volwassenheid van het debat is in de Belgische politiek een zeldzaamheid zoals ook de hele heisa die na de uitspraken van De Wever ontstond, helaas illustreerde.

Borgerhout

Na eerdere uitspraken van de Antwerpse burgemeester over de drugscriminaliteit in Borgerhout en meer specifiek op en rond de Turnhoutsebaan, vond vice-premier en kersvers inwoner van Antwerpen, Kris Peeters, het nodig om er wat winkels te gaan bezoeken en dan te verklaren dat het eigenlijk toch allemaal wel meevalt. In het verleden deden enkele van zijn Antwerpse partijgenoten gelijkaardige uitspraken.

Ook de verzamelde linkse oppositie is er steeds als de kippen bij om het toch allemaal wel te nuanceren en vooral de burgemeester met zijn ‘War on Drugs’ met de vinger te wijzen. Nochtans valt het allemaal niet zo mee. De georganiseerde misdaad is in Antwerpen bijzonder goed ingenesteld en het minimaliseren of wegkijken door politici is op z’n minst schuldig verzuim. In een eerder rapport opgesteld door de Lokale Politie Antwerpen en de stedelijke diensten stellen onderzoekers dat de illegale economie in Borgerhout groter is dan de legale economie. Criminelen opereren vanuit viswinkels, supermarkten, belwinkels, kledingzaken voor trouwjurken, kapsalons, elektronicawinkels,… Een brand in een appartementsgebouw in 2017, pal in het centrum, legde een grote cannabisplantage bloot.

War on drugs

De politieke tegenstanders van De Wever verwijten hem dan ook met regelmaat van de klok dat zijn ‘War on Drugs’ niet werkt en dat zijn waarschuwingen hypocriet zijn. Zo moet hij die malafide handelszaken maar sluiten, het parket inlichten van de vermeende omkoping van politici door drugskartels en criminelen hun geld afpakken. Deze beschuldigingen houden echter geen steek en de criticasters kunnen zich beter afvragen wat zij en hun partijen kunnen doen om de strijd tegen de georganiseerde misdaad te versterken.

Op dit moment kan een burgemeester wettelijk gezien geen handelszaak sluiten indien er linken zijn met criminele activiteiten. Dit kan enkel in bepaalde gevallen van mensenhandel en -smokkel en drugshandel en -productie, maar slechts tijdelijk. Burgemeesters, over de partijgrenzen heen, zijn al langer vragende partij om malafide handelszaken effectief te kunnen aanpakken door te verhinderen dat ze zich kunnen vestigen of door ze te sluiten. Op dit moment is er wetgeving onderweg die dat mogelijk gaat maken, maar de neuzen staan zowel binnen de politiek als het gerechtelijk apparaat zeker niet allemaal in dezelfde richting aangezien dit betekent dat de burgemeester een actievere rol krijgt in criminaliteitsbestrijding. Zeggen dat De Wever niet wil optreden is dus manifest onjuist.

Criminele politieke invloed

Er is ook heel wat verontwaardiging over de uitspraak dat criminelen hun invloed binnen de politiek willen laten gelden door bijvoorbeeld het omkopen van politici of door het positioneren van hun getrouwen. Nochtans is dit niets nieuws. In Nederland bestaan er verschillende rapporten over en zijn er genoeg gevallen bekend. Vandaar ook dat het Nederlands Ministerie van Binnenlandse Zaken sensibiliseringsacties voert om lokale besturen en administraties weerbaarder te maken. Zij werken dan ook intensief samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) omtrent dit thema.

Criminelen kloppen in hun zoektocht naar politieke ‘bondgenoten’ aan bij partijen die hun politiek personeel rekruteren binnen dezelfde gemeenschap als die van de criminelen zelf. Dit is niet noodzakelijk zo, maar ook hier bestaan er in Nederland rapporten over. Er zijn zelfs gevallen bekend waar lokale politieke partijen worden opgericht door criminelen, net om verkozen te raken binnen de gemeenteraad. Ook bij ons is er recent een geval geweest waarbij een Genkse schepen werd veroordeeld voor zijn banden met de Hell’s Angels, één van de meest criminele motorbendes ter wereld.

Legaliseren?

Als oplossing voor de hele drugsproblematiek hoor je regelmatig zeggen dat het legaliseren van drugs, ook van harddrugs, de oplossing is. Volgens professor Tom Decorte zou er zelfs wetenschappelijke consensus zijn. Dat is absoluut niet zo, zoals ook collega’s van Decorte zeggen. Alhoewel er zeker onderzoeken bestaan die gunstige effecten van legalisering (of decriminalisering) kunnen aantonen op het drugsgebruik, is er weinig reden om aan te nemen dat dit een oplossing is voor de Antwerpse problematiek. De drugs die in Antwerpen binnenkomen zijn immers bedoeld voor distributie naar de rest van Europa en daarbuiten. Legalisering biedt dan ook geen enkele oplossing hier.

Het is daarom zeer jammer dat de discussie over de aanpak van de georganiseerde criminaliteit meteen aanleiding geeft voor politiek gehakketak in de plaats van een volwassen debat. Hoe tekenend ook is dat Kris Peeters een politiek statement wil maken door te gaan paraderen op de Turnhoutsebaan terwijl hij net een handelszaak van een gekende crimineel ging bezoeken. De dwangmatige drang bij verscheidene politici om Bart De Wever en de N-VA politiek te willen raken is blijkbaar groter dan de wil om criminaliteit te bestrijden. Het tragische aan heel dit verhaal is dat ondertussen jongeren blijven gerekruteerd worden door de drugskartels, dat bonafide ondernemers te kampen hebben met letterlijk moordende concurrentie en dat Europa overspoeld blijft worden met de cocaïne die in Antwerpen aanspoelt.