Wilt u de totale economische oorlog?

Doorvechten of gaan voor een compromis waarbij Oekraïne een deel van het land kwijt raakt? Dat is het strategisch dillema waar VB-Europarlementariër Tom Vandendriessche over schrijft in deze Vrije Tribune.

Volgens Bart De Wever doet Poetin aan Hitler denken. Misschien heeft hij gelijk. Een zichzelf respecterend historicus vertelt immers geen onzin. Vreemd genoeg vinden nogal wat experten dat toch een erg belachelijke vergelijking. Ze wordt vooral gebruikt om een versimpeld beeld te gebruiken waarbij Poetin de absolute duivel is. En die versimpelde beelden zijn nodig om de massa emotioneel op te zwepen om zaken te doen waar ze rationeel anders niet toe te bewegen zijn. Rik Van Cauwelaert is echter van mening dat men soms wel deze duivel nodig heeft om tot vrede te komen. Maar daar zijn we helemaal nog niet.

De geschiedenis waarschuwt voor de toekomst

De nederlaag in Stalingrad betekende het begin van het einde voor de nazi’s. Enkele dagen daarvoor en daarna deden zich twee cruciale fenomenen voor die het verdere verloop van de Tweede Wereldoorlog zouden bepalen. Op de conferentie van Casablanca besloten de geallieerden op 23 januari 1943 tot de onvoorwaardelijke overgave van nazi-Duitsland. Het Duitse antwoord op Stalingrad kwam van propagandaminister Joseph Goebbels. Of liever: het antwoord ontlokte hij aan de opgezweepte menigte. ‘Wilt u de totale oorlog?’ brulde hij de massa toe. Geestdriftig antwoordde de menigte: ‘JA!’

En dat is ook precies wat ze kregen. Dood en vernieling. Hoe dichter het einde naderde, hoe radicaler en totaler dat bovendien werd. Kinderen werden soldaten in de waanzin van een gek. De barbarij van miljoenen verkrachte vrouwen, brandbombardementen op oorlogsvluchtelingen en uitgemergelde dodenmarsen uit de concentratiekampen zijn een permanente waarschuwing voor de toekomst tot wat de mensheid in staat is.

Maar Churchill was geen Chamberlain. Hij won de oorlog, maar verloor het Britse Rijk. Frankrijk was uitgeput. Duitsland gecastreerd. Een ijzeren gordijn daalde neer over Europa dat Oost-Europa overleverde aan decennia criminele communistische onderdrukking. Moreel, militair en economisch failliet werd het lot van Europa vanaf toen elders bepaald en dat is nog steeds zo.

Poetins oorlog

De reactie in het Westen op de Russische agressieoorlog is drieledig: diplomatieke isolatie, militaire wapenleveringen en economische sancties. Met diplomatieke isolatie wil men Rusland een politieke prijs laten betalen. Rusland werd veroordeeld door de Verenigde Naties, uit de Raad van Europa gezet, Russische diplomaten werden uitgewezen en zelfs academische samenwerkingen werden stopgezet. Anderzijds belooft Von der Leyen aan Oekraïne een versnelde toetreding tot de EU. Die procedure bestaat niet eens en zij heeft daar net zoals het Europees Parlement geen bevoegdheid, maar toch wordt die leugen herhaald. Het Westen neemt geen enkel serieus diplomatiek initiatief om de oorlog te stoppen.

Waar wel volop op wordt ingezet, zijn militaire wapenleveringen waarmee men Rusland een militaire prijs wil laten betalen. Daarin blijken de Oekraïners erg succesvol te zijn. Geconfronteerd met deze militaire tegenslagen, heeft Rusland zijn oorlogsdoelen gereduceerd. Oekraïne vraagt om steeds meer en steeds zwaardere wapensystemen. En die levert de NAVO gezwind. Tanks, vliegtuigen, lange-afstandsartillerie, enzovoorts. Kan Oekraïne deze oorlog misschien wel winnen? Wat dat zou inhouden weten we niet. Wat we wel weten, is dat het geweldsniveau gradueel opgeschaald wordt, tot barbaarse oorlogsmisdaden toe, langs beide zijden trouwens.

In wiens belang?

Oekraïne wordt ook grondig en stelselmatig vernietigd. Daar kunnen beide zijden nog lang mee doorgaan. Rusland heeft aangegeven zijn nucleair arsenaal in te zetten bij existentiële dreiging. We weten niet precies wat dat is. Net zo min weten we wat de Oekraïense oorlogsdoelen zijn. Wat we wel weten, is dat die zonder NAVO-wapenleveringen niet gehaald kunnen worden. De Amerikaanse professor John Mearsheimer noemt dit cynisch als volgt: ‘Het Westen zal vechten tot de laatste Oekraïense man.’

Ten slotte wil men Rusland een economische prijs laten betalen. Rusland is vooral een exporteur van grondstoffen en een importeur van afgewerkte producten. Zonder meer doen de verschillende EU-sancties Rusland pijn. Maar welke doeltreffendheid hebben die om tot een militaire overwinning of diplomatieke oplossing te komen? Europa wil af van zijn verslaving aan Russisch gas, om vervolgens verslaafd te raken aan Amerikaans en Qatarees gas. In wiens belang is dat fundamenteel? Bovendien blijkt de boemerang van die sancties steeds duidelijker te worden. De Europeanen dreigen collectief te verarmen met oplopende inflatie en voedselprijzen, productie wordt stopgezet waardoor bevoorradingsproblemen kunnen ontstaan.

En zo komen we in een spiraal terecht van mogelijk oncontroleerbare inflatie. Spaargeld smelt als sneeuw voor de zon, als mensen het spaarboekje al niet moeten aanspreken om hun basisbehoeften te kunnen betalen. Ondertussen doet de rest van de wereld helemaal niet mee aan die sancties. Voor Guy Verhofstadt moet het echter nog totaler en radicaler. Hij wil een totale (economische) oorlog tegen Rusland. Lichtzinnige woorden van een steeds gekkere politicus die echter goed weet dat niet hijzelf, maar gewone mensen uiteindelijk de prijs zullen betalen.

Strategisch dilemma

We kunnen Poetin toch niet zomaar laten doen, vragen velen zich af. Ze hebben daarin gelijk. Maar eenvoudig is die vraag niet te beantwoorden. Professor internationale relaties Rob de Wijk noemt dat het strategisch dilemma. Wat moreel juist is om te doen, kan strategisch oliedom zijn, meent hij. ‘De mentaliteit om “iets te doen” wordt gedreven door begrijpelijke betrokkenheid, idealisme en een gebrek aan zelfbeheersing. Daardoor verdwijnen consequenties uit beeld. (…) Dat is geen zwakheid, maar het besef dat een nog grotere oorlog Oekraïne helemaal zal vernietigen en ons in gevaar brengt.’

Bovendien zijn de Westerse interventies van de voorbije decennia in Afghanistan, Irak, Libië en Syrië zonder uitzondering op complete catastrofes uitgedraaid en hebben niets dan dood, vernieling en chaos gebracht. Veel Amerikanen willen daar niet langer met bloed en geld voor betalen. Het eigenaardige is dat die neoconservatieve interventionistische agenda wel razend populair is geworden in liberale en groene middens in Europa.

Ethisch dilemma

Professor De Wijk spreekt ook van een ethisch dilemma. ‘Willen we doorvechten voor het principe van de internationale rechtsorde en mensenrechten waardoor nog veel meer mensen zullen sterven, of gaan we voor een staakt-het-vuren waarbij je een deel van Oekraïne kwijtraakt?’ Hij stelt vast dat het Westen voor het eerste kiest. Joe Biden spreekt openlijk over ‘regime change’ in Rusland en omschrijft Poetin als oorlogsmisdadiger en slachter. Met zo’n man kan je toch geen wapenstilstand ondertekenen?

Volgens Eurocommissaris Josep Borrell kan ‘deze oorlog kan enkel op het slagveld gewonnen worden’ en dus zegde hij 500 miljoen euro aan extra wapens toe aan Oekraïne vanwege de EU. Deze Europese Unie is van vredesproject in een wapenleverancier geëvolueerd, vooralsnog bij gebrek aan eigen EU-leger om hun imperiale ambities uit te kunnen voeren. Het wordt tijd dat ze aan de mensen de consequenties van die keuze uitleggen, in wiens belang dat is en welke prijs ze willen dat we daarvoor betalen. Want vroeg of laat zullen de mensen zich die vragen beginnen stellen.