‘Zekerheid’, de absolute nep-slogan van cd&v

De cd&v wil naar de verkiezingen met de slogan ‘Zekerheid’. En als ik Sammy Mahdi goed heb begrepen is dat niet enkel een slogan, maar zelfs een belofte. Misleidender kan haast niet.

Waarom ze voor die slogan hebben gekozen is te begrijpen: de partij heeft zowat het oudste kiespubliek van het land. En die mensen liggen nog méér dan anderen wakker van de complete onzekerheid die niet alleen de politiek, maar heel ons bestaan overheerst. De pensioenen, de financies, de oorlogsdreiging, het klimaat, de migratie, onveiligheid op straat… En meteen zie je dat de cd&v-slogan compleet fake is. Hij vertaalt een verlangen van de bevolking, maar is in geen enkel opzicht realiseerbaar.

Zal cd&v het overheidstekort ongedaan maken of zelfs maar indammen? Zal de partij de oorlog in Oekraïne beëindigen? Hoe dan wel? Poetin afzetten, misschien?

Huik naar de wind

Heb ik het verkeerd begrepen? Gaat het niet over concrete politieke realisaties die worden nagestreefd, maar over een verzuchting, een vrome wens? Zelfs dan. Zover mijn politiek geheugen reikt – tot 1950, de koningskwestie – is de CVP, alias cd&v, enerzijds een machtspartij en anderzijds een huik-naar-de-wind-formatie, waarvan je letterlijk ‘alles’ kan verwachten. Zelfs met 51 procent van de stemmen zijn ze er in 1950-1951 niet in geslaagd hun verkiezingsbelofte – de Koning terug! – waar te maken. Vandaar het gestage verval. En nu, met niet eens 15 procent, zouden ze erin slagen hun wapenkreet in daden om te zetten?

Zonder hier hun beleid te willen analyseren is het duidelijk dat de partij een paar in ’t oog springende ministers heeft: Vincent Van Peteghem en Annelies Verlinden. Misschien kan ook Nicole de Moor meespelen, als ze eerst een andere bril opzet. Ze komen niet slecht over. Rustig, vrij assertief en zelfs empathisch. Maar gaan ze zekerheid brengen? Neen, met alle welwillendheid, dat is méér dan een stap te ver. Bekijken we even twee concrete problemen die onze zekerheid ondermijnen.

Het pensioenenprobleem

De Europese landen kennen twee verschillende pensioensystemen, een noordelijk en een zuidelijk. Het zuidelijke systeem, dat België in navolging van Frankrijk heeft omarmd, is technisch gezien een repartitiestelsel: de pensioenen worden betaald uit de lopende premieontvangsten. De staat houdt met de linkerhand een pensioenbijdrage in op je brutoloon en betaalt dan tegelijk met de rechterhand elke maand een oudedagvoorziening aan de gepensioneerden.

Dat repartitiestelsel, dat ook Spanje, Portugal en Griekenland toepassen, werkt dus zonder reserve, zonder opbouw van een pensioenvermogen. Dit riskante systeem is uiteraard gevoelig voor demografische veranderingen: als de bevolking vergrijst, betalen steeds minder werkenden voor steeds meer gepensioneerden. Dus moeten dan ofwel de ingehouden pensioenbijdragen stijgen, ofwel de uitgekeerde pensioenen dalen. Geen van beide oplossingen is electoraal aantrekkelijk. Dus lossen de politici dit in de meeste gevallen op door het nodige geld voor de pensioenen aan te vullen met centen uit de algemene begroting. Maar de begroting wordt gespijsd door belastinggeld. In deze situatie moet het pensioentekort uiteindelijk worden opgebracht door de belastingbetaler. Hij betaalt dus twee keer.

We mogen het ergste vrezen, want alle waarnemers en onderzoekscentra zeggen hetzelfde: de vergrijzing is begonnen, zoveel is zeker, maar de piek – laat staan het einde – is nog niet in zicht. Het aantal pensioengerechtigden zal nog vele jaren blijven stijgen en de pensioeninkomsten van de staat zullen nog lang blijven dalen. Ons pensioensysteem is daar niet tegen bestand.

Het alternatief is een kapitalisatiesysteem, kortweg het noordelijke pensioenstelsel. Dat is onder meer in gebruik in Nederland, de Scandinavische landen en Zwitserland. Die landen hebben na de Tweede Wereldoorlog een kapitaal opgebouwd dat werd belegd. Uit de intresten, aangevuld door maandelijkse pensioenbetalingen van de werkenden, worden de pensioenen betaald. Hoe groter het kapitaal van het pensioenfonds en hoe beter zijn beleggingen, des te minder je uit de staatskas hoeft bij te pompen. In de praktijk gebeurt dat in de genoemde landen helemaal niet.

Hoeveel mensen werken er eigenlijk?

Logischerwijze is een pensioensysteem dat steunt op minder werkenden kwetsbaarder dan een dat steunt op een groter percentage actieven. Hoe meer werkenden, hoe meer inkomsten. Maar wat zien we nu: in de zuidelijke landen, met hun repartitiesysteem, ligt het percentage werkenden gemiddeld lager dan in de noordelijke landen met hun kapitalisatiestelsel. Dat maakt de toestand voor de Belgen, Fransen, Spanjaarden enz., dus nog erger.

De grens tussen landen met een hoog en laag percentage werkenden loopt dwars door België. In Nederland, Zweden, Zwitserland enz. werkt 80 procent van de bevolking. Vlaanderen komt in de buurt met 77 procent. Wallonië blijft er zwaar onder met een werkzaamheidspercentage van slechts 66 procent. Wat dus wil zeggen dat een derde van de volwassen bevolking er niét werkt.

Om zekerheid op te bouwen voor ons gepensioneerden, is het dus aan te raden dat we overstappen van een repartitiesysteem naar een kapitalisatiesysteem. Prof. Herman Matthijs (VUB en UGent) heeft berekend dat we voor zo’n overgang 25 jaar nodig hebben. Is het dat waarmee cd&v wil beginnen? Zo ja, horen we dat graag.

De migranteninvasie

Uit linkse hoek hoort men vaak dat de migranteninstroom onze werkzaamheidsgraad zou verhogen. Niets is minder waar. Gemiddeld werken migranten een stuk minder dan autochtonen. [migratie is import van staatsschuld, stelt Ivan Van de Cloot (Itinera en Merito). Daarnaast voelen steeds meer landgenoten hun zekerheid bedreigd door de almaar stijgende migratiecijfers. In 2022 noteerde België 233.629 legale immigranten. Cijfer van Statbel, het Belgische statistiekbureau. De illegale migranten zitten daar natuurlijk niet in.

Is gezinshereniging daarvan een belangrijke oorzaak en kan men die om humanitaire redenen niet stoppen? Duidelijke cijfers ontbreken, maar experts bevestigen dat dit inderdaad zo is. In dat geval is gezinshereniging in het land van herkomst de oplossing die het humanitaire aspect verzoent met het economische en met onze zekerheid. Is het dat wat cd&v nastreeft?

Welke ‘zekerheid’ dan wel?

Pensioenen en migratie zijn hoogst belangrijk voor onze zekerheid. En die wordt ook nog bedreigd door de staatsschuld, het overheidstekort, de oorlogsdreiging, het klimaat, enzovoorts. Dat uitgerekend de cd&v, de partij met veruit het meeste jaren regeringsverantwoordelijkheid op de teller, het nu over zekerheid heeft, is cynisch. In wezen is de cd&v-slogan Zekerheid een oproep om met gesloten ogen onze dromen voor werkelijkheid te nemen. Dank voor de moeite. Doen we niet.