Zelfs op wapenstilstand kunnen we de strijdbijl niet begraven

In Flanders Fields the poppies grow
Between the crosses, row on row,
That mark our place. While in the Sky.
The larks still bravely singing, fly
Unheard, amid the guns below.

Vorige woensdag stonden we opnieuw stil bij het einde van de Eerste Wereldoorlog en hoe we die niet mogen vergeten. Hoe dankbaar we mogen zijn voor de soldaten die ons voorgingen, die ons vrede en rust brachten. Dit gedicht is een beklijvend symbool geworden van het einde van die Eerste Wereldoorlog. De klaprozen die tussen de witte graven van de soldaten groeien, stralen een bepaalde kwetsbaarheid uit, een onbeschrijfbare schoonheid, maar oh zo pijnlijk en fragiel. Het is een herdenkingsdag die velen raakt en aanzet tot denken.

Een u wel bekend Vlaams Belang politicus postte op deze dag van herdenking het volgende: Als onze voorouders, die sneuvelden voor onze vrijheid, zouden zien hoe Europa er vandaag aan toe is, zouden ze trots zijn? Een vraag die ik me vaak stel, zeker vandaag. Daarop antwoordden velen dat de frontsoldaten ‘zich zouden omdraaien in hun graf, wegens de multiculturele samenleving die we vandaag kennen.’

Vrijheid

Wanneer ik, als studente Internationale Politiek, zelf even stil sta bij die vraag, kom ik tot de conclusie dat we nu trots moeten zijn op de vrede en stabiliteit in de wereld. Projecten zoals Europa en de vrijheid die het met zich meebrengt, moeten we koesteren. De democratische waarden, die moeten we koesteren. Vrede is geen evidentie en zeker vandaag de dag is die niet overal in de wereld een realiteit. Het is een gegeven dat we niet zomaar voor vanzelfsprekend moeten nemen. Sterker nog, we moeten die vrijheid blijven garanderen en het recht op vrijheid ook voor anderen waarmaken.

Want vandaag wordt onze vrijheid veel te vaak aangetast. Wie de geschiedenis wat kent weet dat zeker in de Tweede Wereldoorlog er een enorme uitsluiting en vervolging was voor iedereen die andersdenkend was. Deze oorlog en de Eerste Wereldoorlog nu framen als een verhaal over ‘eigen volk eerst’, dat gaat in tegen al waar onze soldaten voor vochten. Want vrijheid gaat er juist over dat iedereen vrij is om te zijn, te beleven, te geloven wat die wil. Politici die om de haverklap groepen tegen elkaar op zetten, verliezen in mijn ogen elke credibiliteit om grote uitspraken te doen over onze voorouders.

Mentaal leed

En het is niet het enige type post over de oorlog dat vandaag circuleert. Almaar meer, niet enkel op officiële dagen, zie ik foto’s uit de twee wereldoorlogen. Foto’s van jonge soldaten in vergelijking met jongeren van vandaag. De kritiek luidt dan dat de jongeren vroeger in de loopgraven stierven, terwijl de jongeren in 2020 nog niet eens een pandemie mentaal kunnen doorstaan. Niet iedereen wilt het misschien graag horen, maar vandaag strijden er evengoed mensen. Onze zorg- en hulpverleners, die zien vandaag ook wat dood en leed is. En ja, dat heeft een mentale impact, net als de oorlog dat ook had. Alleen mogen we blij zijn dat we in een maatschappij leven waar het bespreekbaarder is om niet enkel over fysiek, maar ook mentaal leed te praten.

Tuurlijk kan je een wereldoorlog qua impact niet vergelijken met een pandemie. Dus is de vraag waarom we dat dan toch doen? Heeft het zin om te roepen dat anderen het zwaarder hebben en dat het vroeger erger was? Dwingt zoiets dan respect af, waar sommigen duidelijk van denken dat het ontbreekt, sterker nog: is dit wel respectvol naar gebeurtenissen in het verleden toe? Mij lijkt een foto van gesneuvelde soldaten omgetoverd in een meme, om dan collectief de draak te steken met mentale problemen, nu niet echt een respectvolle manier van herdenking.

Stilstaan bij de slachtoffers

Wapenstilstand is er om stil te staan bij de slachtoffers, waarop we de ingrijpende gebeurtenis van die oorlog proberen te vatten. Het verdriet van het verleden moet dat van vandaag niet relativeren. Een herdenking van vrede gebruiken om onvrede te spuien is gewoonweg triestig. Wie op een respectvolle manier onze voorouders wil herdenken die heeft er geen nood aan om een ander aan te vallen. Maar blijkbaar kunnen we zelf op wapenstilstand de strijdbijl niet begraven.