Zwarte week voor zelfbeschikking

Het was een zwarte week voor mensen die zelfbeschikking hoog in het vaandel dragen. We leden twee pijnlijke nederlagen voor het Europees Hof van Justitie in principiële zaken over de toepassing van het vreemdelingenrecht. Het Europees en internationaal vreemdelingenrecht, en dus de fundamentele discussie over onze grenzen en het toelatingsbeleid tot ons grondgebied, staat al jaren centraal in het maatschappelijke soevereiniteitsdebat.

Zijn wij nog wel baas in eigen huis?

Dat was in de fel bevochten discussie over het Marrakeshpact de centrale vraag, alsook in de ophefmakende Aleppozaak. Herinner u het Syrische gezin dat verblijfsrecht in België wou afdwingen via onze ambassade in Beiroet en dus de Europese landsgrenzen de facto wou verplaatsen naar elke diplomatieke post in het buitenland. In de dubbele nederlaag van deze week ging het over mindere aangelegenheden, maar principiële en bijgevolg belangrijke.

De eerste uitspraak van het Europees Hof van Justitie betreft het recht op het aanbrengen van ‘nieuwe elementen’ bij het beroep tegen een verwijderingsbeslissing in het kader van de Europese Dublinrichtlijn. Dit is de regel die bepaalt dat asielzoekers in het eerste land van aankomst in de Schengenzone hun asielaanvraag moeten indienen. De Belgische Dienst Vreemdelingenzaken had in 2017 op basis van de Dublinregeling een illegaal teruggestuurd naar Spanje, maar loopt nu tegen de lamp. Mocht niet want betrokkene had nieuwe elementen moeten kunnen aanbrengen in zijn beroep. Zijn broer was intussen immers ook illegaal doorgereisd naar België.

De tweede nederlaag voor het Europees Hof van Justitie betreft een zaak over een illegale man die door de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) werd uitgewezen mét een verbod om België nog in te reizen voor een aantal jaar en dit om redenen van openbare orde (criminaliteit). Hij ging daarop in beroep omdat DVZ volgens hem geen rekening had gehouden met het belang van zijn kind. Het Hof stelt België nu in het ongelijk en concludeert dat Europese lidstaten meer rekening moeten houden met het belang van het kind voor ze een inreisverbod opleggen, ook al is dat inreisverbod voor de vader en niet voor het kind.

Twee nederlagen op rij in twee principiële vreemdelingenzaken en dat voor Europa’s hoogste rechtbank. Dit is heel pijnlijk. Hoe kunnen een regering en haar administratie nog efficiënt mensen terugsturen en instaan voor de publieke veiligheid en de naleving van de vreemdelingenwetgeving als alle procedures zo worden verzwaard en blokkeringsmogelijkheden zo worden gefaciliteerd? De moed zinkt in de schoenen van menig ambtenaar wanneer een terugkeertraject opgestart dient te worden.

Pandemiewet holt bevoegdheden uit

Alsof dit nog niet bitter genoeg was, liep deze week het advies van de Raad van State over het voorontwerp tot pandemiewet binnen. Dit advies doet pijn aan de ogen van elkeen die ijvert voor Vlaamse zelfbeschikking. In haar advies gaat de Raad van State dieper in op de belangrijke rechtsvraag over de bevoegdheidsverdeling tussen de federale overheid en de deelstaten. De conclusie is even helder als pijnlijk: de federale overheid kan de Vlaamse scholen of zorginstellingen sluiten als ze dat — in het kader van een crisis — nodig acht. Voorafgaand overleg is aangewezen, maar in urgente situaties zelfs niet noodzakelijk. Kortom, de Vlaamse regering mag blij zijn dat de federale overheid haar al een jaar uitnodigt.

Terwijl bijvoorbeeld de Schotten in deze crisis quasi volledig autonoom handelen, mogen de Vlamingen de ring van het federale niveau kussen. De hiërarchie der rechtsnormen bestaat wel degelijk. Federaal wikt en beschikt.

Wat een blamage voor decennia Vlaams zelfbestuur. Terwijl de kiezer steeds vaker kiest voor een zogenaamde V-partij en dus voor Vlaamse zelfbeschikking, zien we een omgekeerde beweging in de Wetstraat. De brede politieke consensus die al decennia bestaat rond ‘meer Vlaanderen’ is doorbroken. Wat in de wandelgangen wel eens fluisterend werd gezegd, spreken neobelgicisten als Calvo en De Croo steeds ongegeneerder uit. Meer Vlaanderen?! Niets van, geef ons maar meer België.

Een zwarte week met enkele pijnlijke nederlagen betekent niet dat de strijd verloren is. In een democratie is het de kiezer die beslist. Enkel een nog duidelijker geel-zwart V-signaal, zal de zaken in beweging krijgen, zowel op vlak van grensbescherming als inzake meer Vlaamse zelfbeschikking. Zo is het in het verleden geweest, zo zal het in de toekomst zijn.