1 december. Historische dag: eerste nummer van De Morgen, progressief en ‘Vlaams’

2009   Het Verdrag van Lissabon treedt in werking nadat in 2004 en 2007 twaalf nieuwe landen lid zijn geworden van de Europese Unie. Dit Europese verdrag voert een aantal hervormingen door ‘om de Europese Unie democratischer en beter bestuurbaar te maken’. Hopen maar.

Liesbeth List en Ramses Shaffy

2009   Overlijden in Amsterdam van de zanger en acteur Ramses Shaffy (76). Slokdarmkanker. Hij werd geboren in Neuilly-sur-Seine (Frankrijk) als zoon van een Egyptische diplomaat en een Pools-Russische gravin. Groeide op in Cannes en in een pleeggezin in Leiden. Hij zong Sammy, Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder, We zullen doorgaan, enz. Vele nummers bracht hij samen met Liesbeth List, zo onder meer Pastorale en Aan de andere kant van de heuvels. Films met hem: Een vreemde vogel, Cha-cha, Op hoop van zegen, Nitwits, Nachtvlinder, enz. Hij kreeg de Zendtijdprijs 2003 en een Edison Oeuvreprijs in 2006. Zijn laatste optreden was op 27 november 2009 in de Sint-Laurenskerk te Rotterdam. Hoewel hij inmiddels ernstig ziek was, speelde hij er piano bij de uitreiking van de Laurenspenning aan Sander de Kramer. Enkele dagen later overleed Shaffy op 76-jarige leeftijd. Hij ligt begraven op Zorgvlied (Amsterdam-Zuid) aan het pleintje Bouwmeester, vlak onder een jonge boom. Tijdens zijn begrafenis was deze boom versierd met rode rozen en witte linten met elk een woord uit de tekst: Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder. Niet zonder ons.

Prins Bernhard von Lippe-Biesterfeld (1911-2004)

2004   Overlijden in Utrecht van prins Bernhard von Lippe-Biesterfeld (93), geboren in Jena (Thüringen). Hij trouwde in 1937 met prinses Juliana (1909-2004) en werd zo de prins-gemaal van koningin Juliana der Nederlanden. Ze hadden vier dochters: Beatrix, Irene, Margriet en Marijke (1947-2019), later Christina genoemd. Hij had ook buitenechtelijke dochters: de Amerikaanse Alicia (Alicia de Bieleveld) is in 1952 geboren en de Franse Alexia (dochter van Hélène Grinda-Lejeune) in 1967. Hij geraakte regelmatig in schandalen verwikkeld, waarvan de Lockheed-affaire het meest opzienbarende was. Prins Bernhard was ook stichter van het World Wildlife Fund (WWF).

1991   In een referendum stemt Oekraïne voor onafhankelijkheid van de Sovjet-Unie.

1990   In de Kanaaltunnel ontmoeten arbeiders uit het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk elkaar op veertig meter onder de zeebodem. De tunnelbuis voor de spoortunnel onder Het Kanaal tussen Engeland en Frankrijk is compleet: voor het eerst sinds de ijstijd heeft Groot-Brittannië een vaste verbinding met het Europese vasteland. De ‘Channel Tunnel’, ‘Chunnel’ of ‘Tunnel sous la Manche’ zou alleen een spoorwegtunnel worden. De bouw wordt voltooid op 6 mei 1994. De tunnel loopt van Calais in Noord-Frankrijk naar Folkestone in Kent. De tunnel is ongeveer 50 kilometer lang.

1988   De eerste Wereld-Aidsdag wordt gehouden, een initiatief van James W. Bunn en Thomas Netter, twee voorlichters van de Wereldgezondheidsorganisatie in Genève (Zwitserland). Preventie staat centraal.

1978   Eerste nummer van het dagbladDe Morgen. In opvolging van de failliet gegane Volksgazet (1914-1978) wordt De Morgen aangekondigd als ‘open, Vlaams, progressief en niet partijgebonden’. Na lange besprekingen tussen socialisten uit Antwerpen – thuishaven van de ter ziele gegane Volksgazet – en uit Gent – waar sinds 1884 Vooruit verscheen – beslissen ze samen één enkele krant uit te geven. De financiële middelen komen van de Socialistische Gemeenschappelijke Aktie en op aandringen van Karel van Miert en Frank van Acker wordt ex-studentenleider Paul Goossens, op dat ogenblik redacteur bij De Standaard, aangesteld tot hoofdredacteur. Hoewel de krant in naam onafhankelijk is, behoort ze de spreekbuis te zijn van de Vlaamse (Belgische) Socialistische Partij (SP), die op dat ogenblik onder leiding van Van Miert steeds meer verzelfstandigde van haar Waalse tegenhanger.

Inhoudelijk heeft het blad echter weinig aandacht voor de Vlaamse Beweging. In 1991 wordt Goossens zelfstandig journalist en verzorgt onder meer de ’tv-uitzendingen door derden’ van de Christen-Democratische Omroep (CDO). Na hem komt Yves Desmet en wordt het helemaal merkwaardig. Volgens de nieuwe hoofdredacteur is de Vlaamse Beweging niet meer dan ‘een zielig clubje, dat het masochistisch navelgestaar tot kunstvorm verheven heeft’.

1959   Het Antarctisch Verdrag wordt ondertekend. Alle territoriale aanspraken worden opgeschort in het belang van de internationale wetenschappelijke samenwerking.

1914   Een zware Duitse bom treft het West-Vlaamse dorpje Lampernisse. Daarbij laten 47 mensen het leven, onder wie veel in het dorp aanwezige Franse soldaten.

1848   Twee Nederlandse wetenschappers, Christophorus Buys Ballot en Frederik Krecke starten met een reeks systematische metingen van de ontwikkeling van het klimaat, een reeks die tot vandaag doorloopt en uniek is in de wereld.

1822   Franz Liszt debuteert als pianist. Hij is dan elf jaar.

1798   Boeren verslaan de Fransen te Sint-Joris-Winge (Vlaams-Brabant) en maken talrijke gevangenen.

Jan Frans Vonck (1743-1792)

1792   Overlijden in Rijsel van Jan Frans Vonck, in ballingschap. Hij was geboren in Baardegem bij Aalst en werd een van de leiders van Brabantse Omwenteling. Hij volgde een ‘progressieve’ koers die hem in botsing bracht met de ‘reactionaire’ Hendrik van der Noot. In Rijsel vertaalde hij zijn voordien in het Frans opgestelde programma naar het Nederlands: Onzeydige Aenmerkingen over den tegenwoordige gesteltenis van Brabant. Kort daarop stierf hij. In zijn testament bestemde hij een groot deel van zijn nalatenschap voor een studiebeurs, die nog altijd functioneert en wordt beheerd door de provincie Oost-Vlaanderen.

1761   Geboorte in Straatsburg (Elzas) van Marie Grossholtz, beter bekend als Marie Tussaud, was een beeldhouwster en stichter van het wassenbeeldenmuseum Madame Tussauds dat ze opende in Londen op 74-jarige leeftijd oud. Ze stierf op 16 april 1850 in Londen toen ze 88 was.

1640   Portugal wordt opnieuw onafhankelijk van Spanje.

1572   Het Bloedbad van Naarden. Deze dramatische episode uit onze vrijheidsstrijd vestigt voor eeuwen het beeld van de onbetrouwbaarheid van de Spanjaarden. Toen de vestingstad Naarden door de Spanjaarden werd belegerd en de situatie alsmaar verslechterde, bood het stadsbestuur een overgave aan op voorwaarde dat de inwoners zouden worden gespaard. De Spaanse troepen gingen akkoord, en ontboden de burgers naar het stadhuis om trouw te zweren aan de Spaanse koning. Nog voor het tot deze ceremonie kwam, begonnen de Spaanse troepen plotseling met moorden. Meer dan 700 inwoners worden afgeslacht, als straf voor hun sympathie voor de geuzen. De Spanjaarden plunderden vervolgens de huizen en staken de stad in brand. Slechts 60 inwoners van Naarden overleefden het bloedbad.

660   Overlijden in Noyon aan de Oise van Eligius van Noyon, bekend als Sint-Elooi. Hij werd rond 590 geboren en stond als edelsmid en raadsman in dienst van de Frankische koningen. Hij zette het werk van Sint Amandus verder en evangeliseerde als bisschop van Noyon-Doornik onder meer de streek van Rijsel (Frans-Vlaanderen) en de heidense gebieden aan de Schelde tussen Kortrijk en Gent. Het feit dat Sint Elooi met hamers wordt afgebeeld maakt van hem na de kerstening van de Zuidelijke Nederlanden de christelijke vervanger van de Germaanse god Thor of van een andere (Keltische) god.