1 juli. Historische dag: start van de ‘systematische’ repressie

2013   Overlijden in Amsterdam van de zanger, liedjesschrijver en theatermaker Maarten van Roozendaal (51). Hij zong over het leven, de liefde, de dood en de drank. Hij regisseerde en adviseerde ook andere artiesten, en zette gedichten van Jean Pierre Rawie op muziek. In 2000 kreeg hij de Annie M.G. Schmidtprijs voor het lied Red mij niet.

Juan Perón (1895-1974) en zijn echtgenote Evita

2007   De Nederlandse Antillen worden opgeheven; Curaçao en Sint-Maarten krijgen een aparte status binnen het Nederlandse koninkrijk en Bonaire, Saba en Sint-Eustatius worden gewoon Nederlandse gemeenten.

1984   Drastische ingreep van de regering Martens V in de verloning van de ambtenaren: vanaf deze datum krijgen de ambtenaren hun loon niet meer bij het begin van de maand, maar – zoals alle werknemers – op het einde van de maand. Maar daardoor worden ze dus één maand niet betaald of toch niet volledig. De christelijke en liberale vakbond aanvaarden de hervorming onmiddellijk, de socialistische bond na een staking van vier dagen.

1974   Overlijden in Buenos Aires van voormalig president Juan Domingo Perón. Het Argentijnse volk gaat de straat op om zijn droefenis te uiten. Het graf van Perón zal in 1987 worden geschonden: zijn twee handen worden afgehakt en meegenomen.

John Logie Baird (1888-1946)

1967   Als eerste begint de BBC met tv-uitzendingen in kleur. Kleurentelevisie is een Britse uitvinding. De Schotse ingenieur John Logie Baird (1888-1946) demonstreerde op 3 juli 1928 de eerste uitzending van kleuren-tv.

1958   Opheffing van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB). De Amsterdamse industrie kwam steeds meer onder druk te staan van de concurrentie met Antwerpen en Londen. De Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog en de vlucht naar andere landen om hieraan te ontkomen, had de bond drastisch uitgedund. Na de oorlog restte van de ooit glorieuze ANDB nog maar een heel kleine bond. In 1958 fuseerde hij met de Algemene Nederlandse Metaalbewerkersbond, die na verschillende tussentijdse fusies in 1997 opging in FNV Bondgenoten, een onderdeel van de Federatie Nederlandse Vakbeweging. De ANDB was ooit een vakbond met veel gezag die zich breed inspande voor zijn leden. In 1928 werd zelfs een eigen sanatorium in Hilversum opgericht voor de vele leden met longaandoeningen – het sanatorium Zonnestraal – net als de Burcht van Berlage in Amsterdam (het oudste vakbondsgebouw van Nederland, 1899-1900) een architectonisch bijzondere constructie.

1956   Nadat de derde Dag van het Vlaamse Lied (1955) in Brussel een tegenvaller was geweest, groeit de vraag van enkele jeugdorganisaties naar onderhandelingen met het Algemeens Nederlands Zangverbond (ANZ) danig op. Om de misnoegde verenigingen te sussen schuift het programma van de vierde Dag (1 juli 1956 in Roeselare) op in de richting van de Vlaams-nationale zangfeesten van het ANZ, met meer strijdliederen en minder volksliederen. Maar de poging van de katholieke zuil om de Zangfeesten de das om te doen door de concurrerende Dag van het Vlaamse Lied, houdt hier op: de volgende Dag (1957) zal meteen de laatste zijn.

1947   Na de ‘wilde’ repressie van de jaren 1944-1946, komt de systematische repressie op gang. Het onderzoek van die honderdduizenden gevallen van ‘mogelijke collaboratie’ blijkt een onmetelijk groot werk. Het belangrijkste probleem daarbij is de afwezigheid van adequate informatie over de collaboratie zelf. Om aan de grote behoefte aan gegevens te kunnen voldoen wordt in het auditoraat-generaal een Centrale Dienst voor Documentatie in het leven geroepen. Op basis van de verslagen die de auditeur-generaal aan de minister van justitie stuurde, valt te berekenen dat deze dienst op 1 juli 1947 al 1 131 280 foto’s van daders en kopieën van belangrijke documenten ter beschikking van de militaire parketten heeft gesteld. België telde op het einde van de oorlog 8 300 000 inwoners. Op een bepaald moment was onder de volwassenen dus één Belg op vier ‘verdacht’.

1930   Rondom de in 1930 ingediende ontwerpen op de onderwijstaal in het lager en middelbaar onderwijs is een lange en felle strijd gevoerd, waarbij de in de oorspronkelijke ontwerpen aan de liberalen gedane toegevingen – de ‘vrijheid van de huisvader’ – volgens welke op vraag van ouders van 25 kinderen een anderstalige afdeling in het leven geroepen moest worden, uiteindelijk grotendeels ongedaan gemaakt worden. De Vlaamse socialist Camiel Huysmans komt op het idee van de zogenaamde ‘transmutatieklassen’, waarin anderstalige kinderen in enkele jaren rijp gemaakt moeten worden voor onderwijs in de streektaal. Dit initiatief wordt onmiddellijk door vrijwel alle Vlaamsgezinden toegejuicht, inbegrepen de Vlaams-nationalisten. De afzonderlijke ontwerpen werden tot een wetsontwerp voor het gehele lager en middelbaar onderwijs samengevoegd. Op 30 juni en op 1 juli 1932 werd het respectievelijk door Kamer en Senaat aanvaard.

1915   In het dagblad De Vlaamse Stem, dat in Nederland verschijnt, schrijft redacteur en activist Antoon Jacob dat ‘herstel van België op de oude grondslag onmogelijk is’. Hij vergist zich, maar dat wisten jullie al.

1867   Door de British North America Act krijgt Canada het statuut van Dominion.

Postzegel uit 1965 met Ignaz Semmelweis

1818   Geboorte in Ofen (Duitse naam voor Buda, dat tegenwoordig deel uitmaakt van Boedapest) van de Oostenrijks-Hongaarse arts en verloskundige Ignaz Semmelweis (1818-1865). Hij ontdekte de overdraagbare aard van kraamvrouwenkoorts en introduceerde aseptische methoden bij de bevalling. De schrijver Louis-Ferdinand Céline, die zijn medische proefschrift uit 1924 aan hem wijdde, stierf op zijn geboortedag, 1 juli 1961.

1766   De negentienjarige François-Jean Lefebvre, chevalier de La Barre, kleinzoon van een luitenant-generaal van het koninklijke Franse leger, wordt gemarteld, onthoofd en verbrand in Abbeville (Picardië) omdat hij ‘goddeloze liederen’ zong en weigerde zijn hoed af te nemen toen een processie van kapucijnen passeerde. De rechters bevalen voor de goede orde ook zijn tong uit te trekken en zijn hand af te hakken. De verklikker, een oude man genaamd Belleval, achtervolgde met volharding ook de abdis die hem had laten opvoeden. Op 15 november 1793 zal Lefebvre plechtig worden gerehabiliteerd.

1700   Gottfried Wilhelm von Leibniz (1646-1716) sticht de Pruisische Academie der Wetenschappen. Hij was een veelzijdige Duitse wiskundige, filosoof, logicus, natuurkundige, historicus, rechtsgeleerde en diplomaat, die wordt beschouwd als een van de grootste denkers van de 17de eeuw.

1650   In Leipzig verschijnt onder de titel Einkommende Zeitungen het eerste dagblad in de geschiedenis. Het Duitse woord ‘Zeitung’ voor dagblad gaat hierop terug. De krant telt vier pagina’s en is bedacht door de drukker Thimotheus Ritzsch (1614-1678). De Gazette van Théophraste Renaudot (1586-1653), gepubliceerd in 1631, verscheen slechts tweemaal per week, maar wordt toch vaak als eerste krant uit de geschiedenis aangeduid. Renaudot heeft wel een andere ‘uitvinding’ op zijn naam staan: in 1629 opende hij een Bureau d’adresses et de rencontres op het Île de la Cité in Parijs, een bureau waar werkzoekenden werkaanbiedingen konden vinden en werkzoekenden en werkgevers met elkaar in contact werden gebracht.