1 november. Een historische dag: Spanje lanceert inquisitie

Elk jaar  In het Oude Rome was 1 november de dag van het ‘banket van Jupiter’. Bij de Kelten werd op die dag het feest van Samuhin gevierd, ter ere van de overledenen.

In 607 maakt paus Bonifatius IV er het feest van Allerheiligen van. Daardoor moet de dodenherdenking worden verschoven naar 2 november, sindsdien het christelijke Allerzielen. Dat zal pas in 998 gebeuren.

1984   Overlijden van Boris Souvarine, pseudoniem van Boris Lifschitz, geboren in een joodse familie in Kiev, Oekraïne. In 1920 wordt hij opgenomen in de leiding van de Franse communistische partij. Hetzelfde jaar start hij de publicatie van Le Bulletin Communiste. Maar al in 1926 wordt hij uitgesloten uit de communistische Internationale (Komintern) wegens ‘trotskisme’. Zijn nieuw blad heet La Critique Sociale. Medewerkers zijn onder meer Georges Bataille en Simone Weil. In 1935 trekt hij de aandacht met een grote biografie van Stalin. Na de Tweede Wereldoorlog geeft hij met Georges Albertini het bijzonder goed geïnformeerde, anticommunistische blad Est & Ouest uit.

1960   Inwerkingtreding van de Benelux Economische Unie. Deze fundamentele verbreding van het Benelux-verdrag van 1944 betekent een mijlpaal in de toenadering van België en Nederland. De Benelux wordt echter ‘ingehaald’ door de Europese integratie, waardoor een volgende stap naar politieke eenmaking uitblijft.

1954   De ‘Rode Allerheiligen’: bij een eerste reeks terreuraanslagen van het Algerijnse Front de Libération Nationale (FLN) komen zeven mensen om en worden er veertien gewond. De Algerijnse oorlog barst los.

1933   Herman Vos verlaat het Vlaams-nationalisme bij de stichting van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) en loopt over naar de socialistische Belgische Werkliedenpartij (BWP). Hoewel hij in 1932 niet meer herkozen werd als parlementslid, was hij in 1933 toch nog betrokken bij de onderhandelingen tot de oprichting van het VNV, maar de vrijzinnige en democratische Vos kan er zich niet in vinden. In 1935 werkt hij mee aan de uitwerking van het Plan van de Arbeid van Hendrik de Man en wordt redacteur bij de dagbladen Vooruit en de Volksgazet. Tot aan zijn overlijden in 1952 is hij senator voor de BWP en ook verschillende malen minister.

1920   Stichting van het Politisches Kolleg in Berlijn, een privé-instituut voor politieke wetenschappen dat deel uitmaakte van de jong-conservatieve stroming. De stichters, Arthur Moeller van den Bruck, Eduard Stadtler en Heinrich von Gleichen vertrouwen de dagelijkse leiding toe aan de historicus Martin Spahn.

1918   De vrijzinnige Vlaamsgezinde arts Caesar de Bruyker wordt bevorderd van buitengewoon tot gewoon hoogleraar plantkunde aan de door de Duitsers vernederlandste universiteit van Gent. Tien dagen later is de Eerste Wereldoorlog ten einde. De Bruyker wordt uit al zijn functies ontzet, aangehouden en veroordeeld tot vijf jaar gevangenis. Wegens ziekte komt hij voortijdig vrij. Hij verhuist naar Antwerpen, waar hij kort daarna overlijdt.

1915   Eerste ‘Nationaal Jong-Vlaams Congres’ te Gent en stichting van de Nationale Jong-Vlaamse Beweging. Dit was een verbreding van Jong-Vlaanderen, de harde kern van het Vlaamse activisme tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het breidde zich snel uit buiten Gent. Er ontstonden afdelingen in Antwerpen, Oostende, Lier, Brugge, Brussel, Kortrijk, Roeselare, Geluwe, Deerlijk, Mechelen, Ninove, en Blankenberge. Het nationaal bestuur bestond uit Eugeen van Oye (Oostende), voorzitter, Jan Derk Domela Nieuwenhuis (Gent), Reimond Kimpe (Lier) en Gustaaf Vermeersch (Brussel).

1880   Geboorte van Alfred Wegener, Duits meteoroloog, klimaatwetenschapper en geoloog. Hij is vooral bekend om zijn theorie van de platentektoniek. Van 1919 tot 1924 werkt hij aan zijn baanbrekend boek Die Klimate der geologischen Vorzeit. De universiteit van Graz in Oostenrijk biedt hem een 1924 een leerstoel in meteorologie en geofysica aan. Hij onderneemt verschillende succesvolle expedities naar Groenland. Tijdens een vierde expeditie in 1930 komt Wegener om het leven tijdens een poging zijn team van levensmiddelen te voorzien. De datum van overlijden was vermoedelijk 16 november 1930, maar eerst op 12 mei 1931 wordt zijn lichaam in het poolijs gevonden.

1790   In Londen publiceert Edmund Burke zijn vermaarde Reflections on the Revolution in France. Hiermee werd deze Iers-Britse filosoof en politicus de grondlegger van het moderne conservatisme. ‘Ze praten alsof Engeland niet in Europa ligt’, schreef hij, en ‘De geschiedenis bestaat voor het grootste deel uit de ellenden, over de wereld gebracht door trots, eerzucht, hebzucht, wraak, genotzucht, opstandigheid, huichelarij, fanatisme en alle mogelijke andere tomeloze begeerten.’

1756   De legendarische verleider Giacomo Casanova ontsnapt uit de Piombi, de grote gevangenis van Venetië. Hij is dan 31 jaar en zit er opgesloten op bevel van de staatsinquisiteur, na verklikking door een spion die hem ervan beschuldigt alleen in de duivel te geloven.

1577   Tegen de wil in van Willem van Oranje wordt in Gent een calvinistische republiek opgericht. Dat komt de eenheid in het geuzenkamp niet ten goede en leidt tot spanningen bij de Oranje-getrouwen.

1478   In antwoord op een vraag van de koning van Spanje benoemt paus Sixtus V vier kerkelijke inquisiteurs. Dat is het officiële begin van de Inquisitie.