13 mei. Historische dag: startschot Leuven Vlaams

Elk jaar   Neen, niet elk jaar maar wel dit jaar: vrijdag de dertiende.

Vrijdag de dertiende wordt als een ongeluksdag beschouwd, wegens de combinatie van vrijdag en dertien. Een van de verklaringen is dat vrijdag de dag is waarop Jezus werd gekruisigd. Het getal 13 is volgens deze theorie gebaseerd op het aantal aanwezigen tijdens het Laatste Avondmaal, namelijk 13. Daarentegen wordt in Griekenland, Spanje en Latijns-Amerikaanse landen dinsdag de dertiende als ongeluksdag gezien. In Italië is vrijdag de zeventiende juist weer de ongeluksdag.

Iedere maand die begint met een zondag heeft een vrijdag de dertiende. Omdat de Gregoriaanse kalender een 400-jarige cyclus heeft met een geheel aantal weken, is het niet mogelijk dat precies 1 op de 7 maanden een vrijdag de dertiende heeft. Het is zelfs waarschijnlijker dat de dertiende vaker een vrijdag is dan welke andere dag van de week ook. De volgende die er aankomt: vrijdag 13 januari 2023.

2000   De vuurwerkramp van Enschede: zo’n 40 hectare van de wijk Roombeek verandert in een inferno als een vuurwerkopslagplaats van S.E. Fireworks explodeert, in totaal 177 ton vuurwerk. Er zijn 23 doden en 944 gewonden. Nog eens 293 gezinnen worden dakloos en er is zeker een miljard gulden schade. De exacte toedracht zou onbekend blijven, mogelijk zou de ramp zijn ontstaan doordat André de Vries (33) brand had gesticht op het bedrijfsterrein, maar De Vries wordt in hoger beroep vrijgesproken. Directeuren Rudi Bakker en Willie Pater van S.E. Fireworks krijgen in hoger beroep een jaar cel.

1995   Oprichting van het IJzerbedevaartforum dat in de praktijk de organisatie van de jaarlijkse IJzerbedevaart overneemt (nu IJzerwake) van het IJzerbedevaartcomité, dat volgens de enen meer gematigd is, volgens de anderen geheel verwaterd. De ontstaansgeschiedenis van het forum situeert zich in de periode na het Sint-Michielsakkoord (1993). Toen kwam de oude tweespalt tussen radicale Vlaams-nationalisten en meer naar links overhellende Vlaamse federalisten opnieuw aan de oppervlakte. Diezelfde onenigheid had voordien al geleid tot de oprichting van het Vlaams Blok naast de Volksunie.

Twee gebeurtenissen vormden de aanleiding tot de breuk. Enerzijds de vrije tribune van de ondervoorzitter van het IJzerbedevaartscomité, Paul de Belder, medeondertekend door Hugo van Hemelryck en Herman d’Espaillier, waarin zij openlijk afstand namen van het rechts-radicale Vlaams-nationalisme van het Vlaams Blok (11 juli 1994), anderzijds de moderne ‘vertaling’ door comitévoorzitter Lionel Vandenberghe van de traditionele boodschap van Zelfbestuur, Nooit meer oorlog en Godsvrede in ‘vrijheid, vrede en verdraagzaamheid’, met de bedoeling ‘de jeugd opnieuw bij dit jaarlijks gebeuren te betrekken’.

Naast de IJzerwake in Steenstrate heeft ook nog de ‘officiële’ IJzerbedevaart plaats. Dat er in 2021 maar 115 aanwezigen waren, wordt door het IJzerbedevaartcomité tegengesproken: er waren 150 à 160 aanwezigen. De IJzerbedevaarten konden in de jaren 1970 nog op 50 000 à 60 000 deelnemers bogen.

Paus Johannes Paulus II (1920-2005)

1981   Op het plein voor de Sint-Pieterskerk in Vaticaanstad schiet de 23-jarige Turkse militant Mehmet Ali Ağca op paus Johannes Paulus II en raakt hem in de buikwand, hand en arm wordt geraakt. Deze overleeft de aanslag en schenkt de dader later vergiffenis. Ağca werd in 2000 uitgeleverd aan Turkije. Daar moest hij nog een straf uitzitten voor een bankroof in de jaren zeventig en voor de moord op de bekende Turkse, pro-westerse journalist Abdi İpekçi. In 2010 komt Ağca vrij.

1966   De bisschoppelijke beslissing van 13 mei 1966 over de ondeelbaarheid van de Katholieke Universiteit Leuven (KUL), zet Leuven in rep en roer. Het mandement druist lijnrecht in tegen de Vlaamse eisen en leidt haast onmiddellijk tot een brede mobilisatie van Vlaamsgezinde krachten. De autoritaire toon waarmee deze beslissing wordt opgelegd, leidt bij een deel van de studentenbevolking bovendien tot antiklerikale en antiautoritaire reacties. Het begin van de strijd voor Leuven Vlaams is ingeleid.

De kwestie brengt verdeeldheid tussen de bisschoppen onderling. Op 28 januari 1968 nemen de Vlaamse bisschoppen gezamenlijk stelling tegen het mandement van 1966 en pleitten zij voor de overheveling. De Waalse bisschoppen geven anderzijds verklaringen uit voor het behoud van Leuven-Frans in Leuven. Kardinaal Léon Suenens verklaart diplomatisch dat het Leuvense vraagstuk op het politieke vlak moest worden opgelost omdat de bisschoppen de standpunten van hun volksgemeenschappen innemen. Daarna hebben de bisschoppen nooit meer dwingende directieven gegeven inzake de Vlaamse Beweging.

Ward Hermans (1897-1992)

1955   De gewezen Vlaams-nationale volksvertegenwoordiger Ward Hermans komt vervroegd vrij. In de cel schreef hij honderden gedichten en zijn apologie, die in 1965 onder de titel Socratische gesprekken: de zelfmoord van het westers burgerdom verscheen. Hij was in 1945 door de Mechelse krijgsraad bij verstek ter dood veroordeeld wegens collaboratie. Vervolgens bracht de krijgsraad, na een proces op tegenspraak, de straf terug tot levenslange opsluiting en 10 miljoen frank schadevergoeding. Hermans’ inzet voor de vrijlating van de Vlaamse krijgsgevangenen werd als verzachtende omstandigheid aanvaard. Na zijn vrijlating bleef Hermans actief als essayist, dichter en romanschrijver. Zijn bestseller Jan van Gent behandelde de strijd aan het Oostfront.

1917   Drie herderskinderen, Francisco en Jacinta Marto en Lucia dos Santos, verklaren de Heilige Maagd Maria gezien te hebben boven een boom in Cova da Irianear nabij Fatima in Portugal. Fatima wordt hierdoor (net als Lourdes) een bedevaartsoord. Nadat de laatste van de drie herderskinderen van Fatima, Lucia dos Santos, op 13 februari 2005 is overleden, stuurt Mehmet Ali Ağca, de hiervoor genoemde aanslagpleger van 1981, een open brief naar het Vaticaan waarin hij uiting gaf aan zijn medeleven bij het overlijden van zuster Lucia. In diezelfde brief beweerde hij dat het derde geheim van Fatima betrekking had op het vergaan van de wereld. Door het Vaticaan werd deze bewering van de hand gewezen.

Daphne du Maurier (1907-1989)

1907   Geboorte in Londen van lady Daphne du Maurier, romanschrijfster die woonde, werkte en stierf in Cornwall. Vele van haar werken werden verfilmd, zoals haar bekendste werk Rebecca (1938), waarmee Alfred Hitchcock een Oscar won. Andere bekende werken van haar zijn onder meer Jamaica Inn, Frenchman’s creek, Don’t look now, My cousin Rachel, Hungry Hill, The loving spirit en The glass-blowers.

1888   Brazilië schaft de slavernij af.

1830   Ecuador wordt onafhankelijk, niet van Spanje, maar van de Republiek Groot-Colombia, gesticht door Simón Bolívar.

1637   Op last van kardinaal Richelieu wordt het tafelmes geïntroduceerd, zodat de dolk aan tafel niet langer nodig is.

1619   Jan Pieterszoon Coen, gouverneur-generaal van Oost-Indië, begint met de bouw van het kasteel Batavia, op de plaats waar de Javaanse nederzetting Jakarta heeft gelegen.

1469   Na 49 jaar Franse overheersing wordt Rijsel terug bij het graafschap Vlaanderen gevoegd. Deze terugkeer wordt door de bevolking enthousiast onthaald.