14 juni. Net binnen: Adolf Daens overleden

Elk jaar   De Wereld Bloeddonordag, in 2004 ingesteld door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om wereldwijd aandacht te vragen voor het belang van vrijwillig en onbetaald bloeddonorschap, voor de mensen die hun bloed doneren om mensenlevens te redden, zonder daarvoor iets terug te verwachten. De dag vindt ieder jaar op 14 juni plaats, de geboortedatum van de ontdekker van de bloedgroepen, Karl Landsteiner (1868-1943), waarover hieronder meer.

Ernst van Altena (1933-1999)

1999   Overlijden in Lansmeer (Noord-Holland) van Ernst van Altena (65), Nederlandse dichter en schrijver, vooral bekend als vertaler van chansons van Jacques Brel.

1985   Ondertekening in het Luxemburgse dorp Schengen van het Verdrag van Schengen. Het voorziet in vrij personenverkeer tussen Benelux, Duitsland en Frankrijk. Het verdrag is intussen uitgebreid tot 26 landen. De paspoortcontroles vinden aan de buitengrenzen van het Schengengebied plaats.

1966   Het Vaticaan schaft de Index van verboden boeken af. De Index librorum prohibitorum bestond sinds 1557.

1947   In de nacht van 14 op 15 juni ontplofte er in Antwerpen een bom bij het gebouw van Rommelpot, één van de eerste naoorlogse Vlaams-nationale weekbladen.

Evrard Raskin (1935-2016)

1935   Geboorte in Hasselt van Evrard Raskin, advocaat en Vlaams-nationaal politicus. Van 1966 tot 1975 was hij lid van het nationaal bestuur van de Volksunie. In 1973 verloor hij nipt de verkiezing voor het voorzitterschap van de partij tegen Hugo Schiltz. Van maart 1968 tot april 1977 zetelde hij voor het arrondissement Tongeren-Maaseik in de Kamer van volksvertegenwoordigers. Daarna was hij van april 1977 tot december 1978 provinciaal senator voor Limburg. Raskin was een overtuigd Heel-Nederlander en van 1987 tot 1991  Vlaams voorzitter van het Algemeen-Nederlands Verbond. Verder evolueerde hij van vrij traditioneel katholiek naar agnostisch humanisme. Hij overlijdt in 2016 op zijn tachtigste na nog een aantal historische werken te hebben geschreven.

1907   Overlijden in Aalst van Adolf Daens (67), beter bekend als priester Daens, Vlaams politicus en sociaal strijder. Hij gaf, samen met zijn broer Pieter, zijn naam aan het daensisme, een sociale, Vlaamsgezinde christendemocratische beweging, die de pauselijke encycliek Rerum Novarum van paus Leo XIII (1891) ernstig nam. Hieruit vloeit de oprichting voort van een onafhankelijke Vlaamse partij, de Christene Volkspartij (1893), waarvan hij het programma schrijft. De mensonwaardige omstandigheden in de fabrieken van Aalst treffen hem diep en leiden tot grondige maatschappelijke reflectie. Het uitgangspunt van Daens is niet klassenstrijd, maar sociale rechtvaardigheid en solidariteit. Hij was dus geen socialist, maar eerder een solidarist.

Daens was geboren in een gezin van kleine middenstanders. In 1859 treedt hij binnen in het noviciaat van de jezuïeten. Moeilijkheden met zijn oversten leiden in 1871 tot zijn ontslag uit de jezuïetenorde. Nog tijdens hetzelfde jaar wordt hij toegelaten in het Grootseminarie van Gent, waar hij in 1873 tot priester wordt gewijd. Zijn engagement in de Christene Volkspartij (CVP) brengt hem in conflict met het episcopaat. In 1894 wordt Daens tot volksvertegenwoordiger verkozen, een functie die hij tot in 1898 uitoefent.

In mei 1895 wordt Daens op het matje geroepen in het Vaticaan. Daens weigert de politiek te verlaten. In de periode 1895-1897 krijgt hij nog een tiental sancties van de Gentse bisschop. Onder zware druk stemt Daens er in 1898 uiteindelijk mee in om af te zien van politieke activiteit. Daens voelt zich al snel bedrogen en keert terug naar de Christene Volkspartij. Hierdoor escaleert het conflict met de kerk opnieuw. In 1899 wordt Daens uit zijn priesterambt ontzet.

Van 1902 tot 1906 zetelt Daens opnieuw in de Kamer, ditmaal voor het arrondissement Brussel. In 1905 ondertekent hij samen met zijn broer een daensistisch wetsvoorstel tot vernederlandsing van de Rijksuniversiteit Gent. In datzelfde jaar wordt hij door het Vaticaan officieel veroordeeld. Als de murw geslagen Daens zich in februari 1907 met de kerk verzoent, wordt hij uit de CVP gezet… Hij overlijdt uitgeput op 14 juni van dat jaar.

Het daensisme gaat grotendeels op in het Vlaams-nationalisme. Na 1945 wordt priester Adolf Daens langs alle kanten in eer hersteld. Dat begint bij de Katholieke Partij, die zich vanaf 1945 Christelijke Volkspartij (CVP) noemt en het groen van het daensisme als partijkleur aanneemt. Aalst eert hem in 1957 met een standbeeld en in 2004 met het ereburgerschap van de stad. Intussen is Daens het onderwerp van romans, een film, een musical. En in 2015, dat is 108 jaar na zijn overlijden, krijgt Daens kerkelijk eerherstel. Aartsbisschop Léonard, van Mechelen-Brussel, legt bloemen op zijn graf en zegt onder meer: ‘De priester voerde een goede strijd voor de arbeiders, die schandelijk werden uitgebuit. Ze werden blootgesteld aan de misbruiken van hun bazen en aan de arrogantie van hun volksvertegenwoordigers, die hun taal – het Vlaams – misprezen’.

Karl Landsteiner (1868-1943)

1868   Geboorte in Wenen van Karl Landsteiner, Oostenrijks-Joodse arts en patholoog, hoogleraar en Nobelprijswinnaar Geneeskunde (1930). In 1901 constateert hij dat bloed is in te delen in bloedgroepen, A, B, AB en O, waardoor bloedtransfusies mogelijk werden. Een bloedtransfusie kan immers alleen als ontvanger en donor dezelfde of een compatibele bloedgroep hebben. In 1890 bekeren Landsteiner en zijn vrouw zich gelijktijdig tot het Rooms-katholicisme. Hij vanuit het jodendom, zij vanuit de Grieks-orthodoxe kerk.

Na de Eerste Wereldoorlog woont hij vijf jaar in Nederland en publiceert er vijf wetenschappelijke studies in het Nederlands. Hij verhuist in 1923 naar de VS en wordt er in 1929 Amerikaans staatsburger. Jaren later, in 1937, procedeert Landsteiner tegen de uitgever van het naslagwerk Who’s Who in American Jewry, waarin hij niet wil voorkomen. De rechter geeft hem ongelijk, omdat een verandering van religie geen verandering van volk inhoudt. Landsteiner overlijdt in 1943.

1834   De Amerikaan Isaac Fischer krijgt vier patenten voor schuurpapier.

1822   De Britse wiskundige Charles Babbage stuurt een schets van een ‘automatische differentiaal machine’ naar de Royal Astronomical Society in Londen. Het is het eerste ontwerp voor een computer.

Standbeeld van Lieven Bauwens in Gent, op het Lieven Bauwensplein.

1769   Geboorte in Gent van Lieven Bauwens, Zuid-Nederlands ondernemer, industrieel spion, dief en collaborateur met de Franse bezetter. Zijn bedrijf is hofleverancier van het Franse leger en hij wordt door de Fransen benoemd tot ‘maire’ (burgemeester) van Gent. Hij overlijdt in Parijs in 1822. Voor zover bekend is hij de enige collaborateur die in Gent met een standbeeld en een straatnaam wordt geëerd.

1658   Spanje verliest opnieuw de Frans-Vlaamse gemeenten Duinkerke, Broekburg, Sint-Winoksbergen en Grevelingen aan een Frans-Engelse coalitie onder aanvoering van Turenne. De Fransen bezetten het gebied, maar enkele dagen later, op 25 juni, worden Duinkerke en Mardijk aan de Engelsen teruggegeven. Voorwaarde is dat het bestuur van de stad opnieuw in het Nederlands gebeurt.

1572   Duinenslag bij Leffrinkhoeke en Rozendaal waarbij Artesië, een van onze 17 provincies, de Nederlanden ontvalt.