17 juli. Net binnen: Herman van den Reeck begraven

Elk jaar   Sinds 2014 de Wereld Emoji Dag. De datum verwijst naar de kalenderapplicatie iCal van computerfabrikant Apple. Het bedrijf presenteerde die op 17 juli 2002 met een icoontje dat op die dag stond.

Ada Deprez (1928-2015)

Een emoji is een ‘emoticon’, wat wordt gebruikt in elektronische berichten en webpagina’s. Het woord emoji betekent letterlijk ‘afbeelding’ (e) + ‘schriftteken’ (moji). Iedere zomer worden tientallen nieuwe emoji’s toegevoegd.

2015   Overlijden te Zwijnaarde van Ada Deprez (86), Vlaams hoogleraar en pionier van het wetenschappelijk onderzoek naar de 19de-eeuwse Nederlandse literatuur in Vlaanderen. Ze promoveerde in 1964 tot doctor in de Germaanse filologie met een proefschrift (in zes delen!) gewijd aan de briefwisseling van, naar en over Jan Frans Willems (1793-1846), de ‘Vader der Vlaamse Beweging’. Als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Gent richt ze er het Cultureel Documentatiecentrum op voor de bewaring en de publicatie van negentiende-eeuws literair bronnenmateriaal. Het archief van dit documentatiecentrum, vernoemd naar haarzelf, berust nu bij de KULeuven.

Wikimedia Commons/Allan Warren

Edward Heath (1916-2005)

2005   Overlijden in Salisbury van Edward Heath (89), Brits conservatief politicus. Hij was de zoon van een timmerman en een dienstmeisje, begon als journalist en wordt daarna volksvertegenwoordiger. Heath is premier van 1970 tot 1974 en leidt Groot-Brittannië per 1 januari 1973 in de Europese Gemeenschap binnen. In 1975 moet hij in zijn partij het veld ruimen voor Margaret Thatcher (1925-2013). Hij is zijn leven lang vrijgezel gebleven. Heath is in vele opzichten de laatste conservatieve premier van het Verenigd Koninkrijk: Thatcher is, ondanks het conservatieve etiket dat ze draagt, en liberaal in hart en nieren.

1961   In de Cubaanse Varkensbaai zetten Amerikaanse schepen 1500 Cubaanse ballingen aan wal. De Cubaanse geheime dienst was echter gewaarschuwd door de Russische KGB. Daardoor kon de landing in korte tijd door het regime van Fidel Castro worden ongedaan gemaakt.

Castro en zijn communisten hadden twee jaar eerder op Cuba met geweld de macht veroverd, waarna duizenden Cubanen het land ontvluchtten. Vrij snel ontwikkelt de CIA een geheim plan om een groep gevluchte Cubanen te ondersteunen bij een terugkeeroperatie naar Cuba. President Kennedy is echter erg bang dat de invasie zou zorgen voor een nog slechtere relatie met de Sovjet-Unie. Hij wijst een belangrijk onderdeel van het plan, het bombarderen van verschillende Cubaanse militaire vliegvelden, van de hand. Dat verkleint de militaire slaagkansen.

Honderden ballingen worden door de troepen van Castro gevangengenomen en tientallen meteen geëxecuteerd. Ruim anderhalf jaar later worden de overgebleven ballingen door de VS vrijgekocht voor 53 miljoen dollar aan voedsel en medicijnen.

1954   Geboorte in Hamburg van Angela Merkel als Angela Kasner. Haar vader is een protestantse theoloog die enkele weken na haar geboorte met vrouw en baby vrijwillig naar de communistische DDR verhuist. In 1974, terwijl ze natuurkunde studeert in Leipzig, ontmoet Angela Kasner haar eerste echtgenoot, Ulrich Merkel, tijdens een jongerenuitwisseling met natuurkundestudenten in Moskou. Op 3 september 1977 trouwen ze in een kerk in Templin (Brandenburg). In 1982 eindigt het kinderloze huwelijk in een scheiding.

In 1984 ontmoet Angela de hoogleraar chemie Joachim Sauer met wie ze in 1988 trouwt. Ook dit huwelijk blijft kinderloos. Ze blijft zich ‘Merkel’ noemen. Voorzag ze haar intrede in de politiek? Sauer (= zuur) is dan inderdaad geen inspirerende naam. Nog in de DDR wordt ze lid van de Demokratische Aufbruch (DA), een kleine partij die via de Allianz für Deutschland in de CDU terecht komt. Vanaf dan gaat haar carrière steil omhoog. Ze wordt volksvertegenwoordiger (1990), minister (1991) en in 2005 de eerste vrouwelijke bondskanselier van Duitsland. Ze wordt enige tijd ‘de invloedrijkste vrouw ter wereld’ genoemd, maar verknoeit het finaal met haar open-grenzen-beleid, na haar berucht Wir schaffen das. In 2021 eindigt haar kanselierschap.

1945   Schilder Han van Meegeren wordt gearresteerd wegens het onder de naam ‘Vermeer’ verkopen van eigen schilderwerken, waaronder de Emmaüsgangers, aan museum Boymans.

1918   In Jekaterinenburg, Rusland worden de afgezette Russische tsaar Nikolaas II en zijn vrouw vermoord door de bolsjewieken. Ook de vijf kinderen van het gezin worden omgebracht, evenals de lijfarts van de familie, de kamerdienaar van de tsaar, de hofdame van de keizerin en de kok. De twaalf communisten hebben het moeilijk om de kinderen te doden, vanwege de juwelen, die in het korset van de meisjes zijn ingenaaid: kogels ketsen af en de moordenaars moeten hun werk afmaken met hun bajonet.

1920   Vele duizenden volgen de begrafenis van op het Kielkerkhof van Herman van den Reeck, Vlaams-nationaal student. Nauwelijks 19 jaar bezwijkt hij aan de schotwonde die hij daags voordien tijdens de door het Antwerpse, franskiljonse stadsbestuur verboden Guldensporenviering opliep. Tijdens zijn studies aan het Koninklijk Atheneum te Antwerpen stapt hij mee op in activistische initiatieven van onder meer Firmin Mortier en Lode Craeybeckx. Zo realiseert hij nog tijdens de oorlog, als drukker-uitgever, de nieuwe start van De Goedendag, overkoepelende blad voor de atheneumstudenten.

Hij is niet alleen een Vlaams-nationalist, maar evenzeer een antiburgerlijke en sociaal voelende rebel. In de typologie van de Conservatieve Revolutie (Armin Mohler) is hij een karakteristieke nationaal-revolutionair. Volgens de beschikbare bronnen heeft hij zich tijdens de Antwerpse Guldensporenviering van 1920 als een haantje-de-voorste gedragen. Een politieman schiet hem neer. Laattijdige medische verzorging en het afnemen van een politieverhoor van de zwaargewonde Van den Reeck veroorzaken mee zijn dood.

De reactie op Van den Reecks overlijden is enorm. Zijn begrafenis groeit uit tot een massale geziene manifestatie van Vlaamse eendracht over alle partijen heen. Tot op heden blijft Van den Reeck een geliefde referentie voor Vlaamsgezinden van diverse strekkingen. Al in 1922 wordt een grafmonument onthuld. In 1928 wordt in Antwerpen de Volksuniversiteit Herman Van den Reeck opgericht. In 1930, tien jaar na zijn dood, wordt in zijn geboorteplaats Borgerhout (Antwerpen) een straat naar hem genoemd.

Herman Sommen, door zijn ouders niet toevallig naar de neergeschoten student genoemd, sticht in 1960 het Aktiekomitee Herman Van den Reeck om de herinnering in leven te houden. Op de herdenking van 10 juli 1960 spreekt de Antwerpse burgemeester Lode Craeybeckx. Het graf van Herman Van den Reeck krijgt in 1966 op de begraafplaats Schoonselhof een ereplaats naast Hendrik Conscience. Bij de 75ste verjaardag van Van den Reecks overlijden werd in 1995 een herdenking georganiseerd in de Antwerpse Bourlaschouwburg. Uitgeverij Doorbraak gaf Jan Huijbrechts’ prachtige biografie uit: Herman van den Reeck, Heraut van een nieuw mensdom in Vlaanderen’ Biografie van een Sturm & Drang-generatie.

Zénobe Gramme (1826-1901)

1888   Geboorte van Shmuel Yosef Agnon, Hebreeuws schrijver, Nobelprijs voor de Literatuur 1966.

1871   In de Académie des Sciences in Parijs stelt de Luikenaar Zénobe Gramme zijn eerste dynamo voor, het vertrekpunt van de moderne elektrische industrie.

1866   Op deze dag in juli viel er sneeuw in Vlaanderen.