19 juni. Historische dag: Rika De Backer lanceert Bibliotheekdecreet, start van onze openbare bibliotheken

Elk jaar   Je kan het zo gek niet bedenken: vandaag is het Wereld Slenterdag. In 1979 uitgebroed in Amerika. Ene meneer W.T. Rabe had het idee om de wereld om ons heen eens beter te bekijken, en daar even de tijd voor te nemen… gewoon rustig aan… niet zo haastig… maar een keertje lekker slenteren… Let alleen op dat het geen gewoonte wordt.

2001   Begin van de Nederlandstalige Wikipedia. De Engelstalige editie was pas 5 maanden eerder online gegaan.

1978   De ‘minister van Nederlandse Cultuur en Vlaamse zaken’, zoals dat toen heette, Rika De Backer, ondersteund door haar vermaarde kabinetschef Johan Fleerackers, kondigt het Bibliotheekdecreet af. Dat zal een belangrijke stimulans geven aan de leescultuur in Vlaanderen. Ze ondervindt veel tegenstand in eigen rangen, de CVP. Het nieuwe decreet betekent immers het einde van de subsidiëring van ‘zuilbibliotheken’- en dat zijn in de eerste plaats katholieke bibliotheken. Maar ze haalt haar slag thuis.

1975   Overlijden in Gent van Jan F. Fransen (89), arts, psycholoog, hoogleraar en langjarige voorzitter van het IJzerbedevaartcomité. In 1914 wordt Fransen opgeroepen als kapitein-geneesheer, maar hij wordt door de Duitsers gevangengenomen. Van 1923 tot 1956 is hij hoogleraar in de psychologie aan de Rijksuniversiteit Gent. Hij zetelt in de raad van beheer van De Standaard (1933-1945). Hij wordt tevens voorzitter van het Vlaams Geneesheren Verbond (1947) en van het IJzerbedevaartcomité (1948). Hij is erg getroffen door het opblazen van de IJzertoren en wil zo snel mogelijk een nieuwe toren, als symbool van Vlaamse wederopstanding.

Franssen speelt ook een rol in het binnenloodsen van Vlamingen met een repressieverleden op de lijsten van de Christelijke Volkspartij (CVP). Daarvoor krijgt hij scherpe haatreacties zoals een bomaanslag op zijn huis. Hij is ervan overtuigd dat de repressie, de naoorlogse bestraffing van echte en vermeende collaborateurs, niet eerlijk is verlopen en pleit als een van de eersten voor amnestie. Fransen blijft voorzitter van het IJzerbedevaartcomité tot in 1968. Hij was de laatste voorzitter die zelf aan het IJzerfront had gestaan.

Belga

Boris Johson (°1964)

1964   Geboorte in New York van Boris Johnson, met zijn ware naam Alexander Boris de Pfeffel Johnson, Amerikaans-Britse politicus, historicus en journalist. Van 2008 tot 2016 is hij burgemeester van Londen en van 2016 tot 2018 hij minister van Buitenlandse Zaken. In 2019 wordt hij premier van het Verenigd Koninkrijk en leider van de Conservatieve Partij. Hij heeft naast de Britse ook de Amerikaanse nationaliteit. Boris Johnson is een achterkleinzoon van Ali Kemal, een Turkse journalist die begin 20e eeuw kortstondig als minister van Binnenlandse Zaken diende in de Osmaanse regering van grootvizier Ahmed Tevfik Pasja.

Johnsons Turkse overgrootouders emigreren in 1910 naar het Verenigd Koninkrijk en tijdens de Eerste Wereldoorlog, waarin het Osmaanse Rijk aan de Duits-Oostenrijkse kant vecht, neemt zijn grootvader de Britse nationaliteit aan en verandert zijn achternaam in ‘Johnson’, de geboortenaam van zijn Britse vrouw. Boris Johnson verhuist in 1973 naar Brussel, waar zijn vader Stanley werkt voor de Europese Commissie. Hij volgde twee jaar lager onderwijs aan de Europese School in Ukkel.

1953   Het Amerikaanse echtpaar Julius Rosenberg (°1918) en Ethel Rosenberg (°1916) sterft op de elektrische stoel in de Sing-Sing gevangenis in New York. Een jury had ze in 1951 schuldig bevonden aan ‘atoombomspionage’ voor de Sovjet-Unie. Het vonnis leidde tot internationale protesten. Over hun schuld bleef bij sommigen twijfel bestaan, maar in 1997 erkende de voormalige Russische spionagechef Alexsandr Feklisov dat hij tussen 1943 en 1946 ‘ontmoetingen had gehad’ met Julius Rosenberg. Ethel Rosenberg was volgens hem onschuldig. De Rosenbergs stonden bekend om hun communistisch engagement. Ze hadden elkaar leren kennen in de jeugdafdeling van de Communistische Partij van de Verenigde Staten.

Wikimedia Commons/Beeld en Geluid

Jos Brink (1942-2007)

1942   Geboorte in Heiloo (Noord-Holland) van Jos Brink, presentator, cabaretier, zanger en schrijver, maar ook pastor-predikant. Hij begint in de jaren 1960 bij de radio als hoorspelacteur. Daarna speelt hij in de cabaretgroep Tekstpierement met Frank Sanders, waar hij later ook mee trouwt. Radio, toneel en televisie maken van hem een enorm populaire figuur. Schrijft in 1987 het toneelstuk Een nieuwe dood (over aids). Andere werken van hem zijn onder meer Bouwen met puin, Eenling is geenling, Dagelijks brood. Hij overlijdt in 2007.

1915   De naar Londen uitgeweken Waalse journalist Raymond De Weerdt, secretaris van de Ligue anti-pangermaniste belge, schrijft in Le Cri de Londres een artikel getiteld ‘L’Avenir de la Belgique latine’, waarin hij stelt dat Vlamingen en Walen in deze oorlog vechten voor de zege van de Latijnse beschaving, dat de laffe neutraliteit moest worden verzaakt, dat het flamingantisme dood was en dat de Vlamingen wel op het Frans zouden overschakelen. Berucht wordt vooral de slotzin: ‘La Belgique de demain sera latine ou ne sera pas’. Een programma voor na de oorlog…

1867   Keizer Maximiliaan van Mexico (34) wordt door een vuurpeloton van boeren en rebellen ter dood gebracht. Hij is een broer van keizer Frans Jozef I van Oostenrijk. Hun ouders waren aartshertog Frans Karel van Oostenrijk en aartshertogin Sophie (‘Sissi’), dochter van Maximiliaan I van Beieren. Op 27 juli 1857 treedt hij in Brussel in het huwelijk met prinses Charlotte van België, dochter van koning Leopold I. Hun verloving vindt plaats op het kasteel van Laken.

Wikimedia Commons

Blaise Pascal (1623-1662)

In 1863 aanvaardt Maximiliaan de Mexicaanse kroon. Mexico is dan bezet door Franse troepen van Napoleon III. Het referendum over zijn troonbestijging wordt gehouden als Mexico-stad nog bezet is door de Fransen. De republikeinen geven echter niet op en hun verzet brengt het hele land in beweging. De Fransen laten Maximiliaan in de steek. Na de Amerikaanse Burgeroorlog beginnen de Verenigde Staten de republikeinen van wapens te voorzien en delft Maximiliaan het onderspit. Keizerin Charlotte, amper 27 als haar man wordt geëxecuteerd, keert naar België terug en wordt 86. Ze overlijdt in Meise, na vele jaren zinsverbijstering.

1623   Geboorte in Clermont-Ferrand van de Franse wis- en natuurkundige, filosoof en theoloog Blaise Pascal. Hij ontdekt de naar hem genoemde ‘Wet van Pascal’: de druk die op een vloeistof wordt uitgeoefend, plant zich in alle richtingen met dezelfde grootte voort. Uitvinder van de eerste mechanische rekenmachine voor optellen en aftrekken (de ‘pascaline’), en van de barometer. Grondlegger van het openbaar vervoer in Parijs – lijndienst met koetsen – in 1661. Hij overlijdt in 1662, amper 39.

1369   In Gent wordt het huwelijk gesloten tussen Margaretha van Male, erfgename van de graaf van Vlaanderen, en Filips de Stoute. Hierdoor komen Rijsel, Dowaai en Orchies terug onder Vlaams gezag.