19 november. Historische dag: Gelijkheidswet maakt Nederlands nu ook officiële taal Belgie

Elk jaar   De Internationale Mannendag, een tegenhanger van de Internationale Vrouwendag op 8 maart. Hier staat de gezondheid van mannen centraal en wil men verder thema’s rond man-zijn onder de aandacht te brengen, o.a. door het promoten van positieve rolmodellen, het onder de aandacht brengen van discriminatie van mannen, het verbeteren van de man-vrouw relatie, het bevorderen van gelijkheid tussen mannen en vrouwen, het erkennen van positieve mannelijke bijdragen aan de samenleving, gemeenschap, familie, kinderzorg, huwelijk en het milieu.

2009   Een Vlaming wordt door de leiders van de EU-lidstaten in Brussel verkozen tot de eerste voorzitter van de Europese Raad. Het is de Belgisch premier Herman van Rompuy (CD&V).

1969   Het bemande Amerikaanse ruimtetuig Apollo 12 landt op de maan.

Jaak van Haerenborgh (1919-2004)

1960   Oprichting in Antwerpen van het Vlaams Nationaal Jeugdverbond door architect Jaak van Haerenborgh en enkele vrienden. De oprichting wordt in december 1960 bekend gemaakt, de werking start op 1 januari 1961.

1949   Overlijden te Oostende van James Ensor, Vlaams expressionistisch en symbolistisch schilder. Hij was medeoprichter van de kunstenaarsgroep Les XX. De terechtstelling in Charleroi van Pieter Coucke en Jan Goethals op 16 november 1860 (zie de Vandaag van die datum) inspireerde James Ensor tot zijn werk De Rode Rechters.

1940   Gesprek van koning Leopold III met Adolf Hitler in Berchtesgaden. Leopold III vreest voor de toekomst van België en gaat een gesprek aan met Hitler. De koning tracht van Hitler garanties te krijgen voor een zo groot mogelijke onafhankelijkheid van België in een naoorlogs, door Duitsland gedomineerd Europa. Het gaat hem in de eerste plaats over de interne onafhankelijkheid. Leopold is realistisch genoeg om te begrijpen dat er op buitenlands en defensief vlak overeenkomsten zullen moeten worden gesloten. Hitler houdt zich op de vlakte en doet nauwelijks of geen toezeggingen, zelfs niet in verband met door Leopold aangekaarte ravitaillering en de krijgsgevangenen. Na 1945 wordt dit gesprek hem zwaar aangerekend en is het, vooral langs Franstalige kant, een van de argumenten tegen Leopold in de koningskwestie.

1940   Frankrijk heeft gecapituleerd voor de Duitsers, in het niet-bezette zuiden, beneden de Loire treedt de collaboratieregering van maarschalk Pétain aan. Kardinaal Pierre Gerlier, aartsbisschop van Lyon sinds 1937 en primaat van Frankrijk, verklaart: ‘Pétain is Frankrijk, en vandaag is Frankrijk Pétain’.

1922   In Gent wordt een grote franskiljonse betoging gehouden tegen de vernederlandsing van de Gentse universiteit.

Indira Gandhi (1917-1984)

1917   Geboorte in Allahabad van Indira Gandhi, Indiaas premier van 1966-1977 en van 1980 tot aan haar gewelddadige dood in 1984. Indira was de dochter van Jawaharlal Nehru, de eerste premier van India, en werd zelf opgevolgd door haar zoon Rajiv Gandhi.

1896   De Gelijkheidswet voert het Nederlands in als officiële taal van België, op gelijke voet met het Frans. Deze wet maakt officieel een einde aan de wetten van 19 september 1831 en van 28 februari 1845, die alleen de Franse versie van de wetten als officieel erkenden.

Voor de invoering van de Gelijkheidswet in 1898 was het Nederlands in België immers geen officiële landstaal, hoewel het de taal van de meerderheid van de bevolking was. Daarom waren alle wetten, koninklijke en ministeriële besluiten in het Frans gesteld. Eventuele Nederlandse vertalingen waren niet rechtsgeldig. Dit betekent dat men zich voor de rechtbanken uitsluitend kon beroepen op de Franstalige wetten.

Daarmee was de beoogde ‘gelijkheid’ nog geen feit. De Franstaligen staken nog allerlei stokken in de wielen en legden zich toe op allerlei vertragingsmaneuvers. Rechtsgeldige Nederlandstalige wetten komen er pas na de Tweede Wereldoorlog. De Belgische Grondwet krijgt pas in 1967 een officiële Nederlandse vertaling, de kieswetgeving niet eerder dan in 1970…

1833   Geboorte in Biebrich am Rhein (Hessen) van Wilhelm Dilthey, Duits historicus, psycholoog, socioloog en filosoof. Hij publiceert onder meer een Kritik der historischen Vernunft (Kritiek van de historische rede) en is een van de grondleggers van de hermeneutiek. Dat is een algemene methode van de geesteswetenschappen. Hij verzet zich tegen het positivisme en het methodologisch monopolie van de causale verklaring. Menselijk gedrag en de maatschappelijke wereld zijn wezenlijk verschillend van de anorganische en organische natuur, merkt Dilthey op, en daarom moeten de geesteswetenschappen een principieel andere methode volgen.

Dat is de hermeneutiek, het innerlijk verstaan van betekenissen. Een verschijnsel moet niet verklaard worden, maar in zijn betekenis verstaan worden: een beweging van buiten naar binnen, van de fysieke verschijningsvorm naar zijn geestelijke betekenis. Een beeld van Rodin is geen klomp metaal, maar een geestelijk product met een eigen structuur en betekenis.

1828   Overlijden in Wenen van de componist Franz Schubert, 31 jaar. Hij componeerde dagelijks van ’s morgens zes tot ’s middags een uur, zonder pauze. Schubert werd vlak bij het graf van Beethoven begraven.

1806   Franse troepen bezetten Bremen en Hamburg na deze twee Duitse havensteden gedeeltelijk te hebben vernield. De twee oude Hanzesteden worden een Frans departement.

1805   Geboorte te Versailles van de Franse ingenieur en diplomaat Ferdinand de Lesseps, bedenker en tussen 1859 en 1869 ook bouwer van het Suezkanaal tussen de Middellandse Zee en de Rode Zee.

1595   Overlijden in Antwerpen van de Nederlandse toondichter en polyfonist Huibrecht Waelrant, auteur van Vaarwel mijn broeder, afscheidslied voor de gevallen wapenmakkers. Hij sticht in Antwerpen een muziekschool, componeert talrijke polyfone liederen en madrigalen en geeft ook advies voor het stemmen van de klokken van de kathedraal waarin hij later ook zal worden begraven. Waelrant is een leerling van de West-Vlaamse muziekleraar en kapelmeester Adriaan Willaert.

1421   Precies zeshonderd jaar geleden vond een van de meest tragische stormrampen uit de Middeleeuwen plaats: de Sint-Elisabethsvloed, genoemd naar de feestdag van de heilige Elisabeth. Die nacht beukt een rampzalige zuidwesterstorm op de kusten van Holland en Zeeland. De Grote of Zuid-Hollandse Waard, een welvarend gebied van ruim 45 000 hectaren tussen Dordrecht, Woudrichem, Heusden en Geertruidenberg, wordt door de vloed verzwolgen. Bij Broek, in de omgeving van Moerdijk, wordt in die novembernacht de waterdruk op de verzwakte dijk dermate groot dat de dijk breekt en het water met grote snelheid de lager gelegen Waard binnenstroomt. Broek en een aantal in de buurt liggende dorpen worden totaal verwoest. Terwijl men nog volop bezig is de doorgebroken dijk bij Broek te herstellen, bezwijkt de dijk tussen Werkendam en Sleewijk, waardoor de polder volledig onderloopt. Meer dan 64 dorpen worden totaal overspoeld. Meer dan 10 000 mensen verdrinken.