2 september. Historische dag: Duitse kanselier geeft instructies voor de Flamenpolitik

2022   In Buenos Aires mislukt een moordaanslag op de Argentijnse vicepresident Cristina Fernández de Kirchner, omdat het wapen van de dader blokkeert.

Uitslaande brand in het Nationaal Museum van Brazilië op 2 september 2018

2018   Een enorme uitslaande brand in het Nationaal Museum van Brazilië in Rio de Janeiro vernietigt meer dan 90 procent van de 20 miljoen stukken die het rijk was. Meteen betogen duizenden mensen tegen de overheid. Ze zijn woedend omdat de zo vaak gevraagde – en toegezegde middelen – om het Nationaal Museum te moderniseren nooit zijn uitbetaald. Nu belooft de politiek wél geld. Maar voor het museum is dat te laat. Op luchtbeelden is te zien dat enkel de muren nog rechtstaan. De inhoud is verdwenen.

1998   De Swissair vlucht 111 van New York naar Genève stort neer nabij Peggy’s Cove in Nova Scotia (Canada). Alle 229 inzittenden komen om.

1990   Het internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind, goedgekeurd op 20 november 1989, wordt van kracht.

1969   Overlijden in Hanoi van Ho Chi Minh (79), geboren als Nguyen Tat Thanh, Vietnamees revolutionair en communistisch politicus. Hij was oprichter van de Viet Minh, premier van Noord-Vietnam in 1954 en president van Noord-Vietnam van 1954 tot 1969.

1945   Einde van de Tweede Wereldoorlog: op het Amerikaanse slagschip USS Missouri, gelegen in de baai van Tokyo, ondertekenen minister van buitenlandse zaken Mamoru Shigemitsu en generaal Yoshijiro Umezu de capitulatie van Japan. Namens de westerse mogendheden tekent de geallieerde opperbevelhebber in de Grote Oceaan, generaal Douglas MacArthur. Zie Vandaag van 2 september 2022.

1944   De geallieerde troepen trekken België binnen.

1944   Overlijden in Orchimont (Namen) van Jan Daelemans (23). Deze Brugse student in de rechten was voor de Tweede Wereldoorlog actief in het Leuvense tijdschrift Universitas. Uit deze beweging ontstaat de groep Jong Vlaams Front die weliswaar actief is in de Vlaamse beweging, maar anderzijds gelooft ‘dat het in het Belgische vaderland is dat de Vlaamse volksgemeenschap haar volle ontplooiing moet vinden’. Tijdens de bezetting vallen de werkzaamheden stil, maar samen met twee andere Vlaamsgezinde katholieke studenten richt Daelemans in januari 1941 het sluikblad De Vlaamsche Vlagge op.

Zo wordt Daelemans tijdens de bezetting actief in de sluikpers, maar geenszins in de gewapende weerstand. Pas bij de bevrijding, in september 1944, meldt hij zich als vrijwilliger in het Geheim Leger, een verzetsorganisatie. Hij wordt ingedeeld in een Ardense sectie onder leiding van Jef van Bilsen. Op 2 september 1944 sneuvelt hij bij een verkenningstocht te Orchimont. Aan de Chemin Utile, de plaats waar Daelemans overleed, wordt in 1959 een kapel gebouwd.

1939   In de Citroënfabriek in Frankrijk rolt de eerste 2pk of ‘eend’ of nog deux-chevaux van de band. Vertraagd door de Tweede Wereldoorlog begon de serieproductie van de 2CV pas op 11 juli 1949. Er werden er 5 144 966 van gebouwd.

1935   George Gershwin voltooit de muziek voor de operaPorgy and Bess.

1921   Geboorte in Binche (Henegouwen) van Gérard Prévot, schrijver van fantastische verhalen. Enkele van deze verhalen verschenen in 1986 postuum onder de titel Contes de la mer du Nord. Prévot was intussen in 1975 overleden op de leeftijd van 54.

1914   Nadat op 20 augustus Brussel is bezet door het Duitse leger geeft kanselier Theobald von Hollweg (1856-1921) in Berlijn al instructies om de Vlaamse Beweging in België zoveel als mogelijk te ondersteunen. Hij wijst erop dat er met de Vlamingen langzaam en voorzichtig te werk moet worden gegaan. Een van de troeven die door de Duitsers wordt uitgespeeld is de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Volgens de Conventie van Den Haag uit 1907 viel de toepassing van de Belgische wetten – dus ook de taalwetten – onder de bevoegdheid van de bezetter. De bestaande taalwetging wordt eindelijk ook toegepast, in de zin van eentaligheid in Vlaanderen en consequente tweetaligheid in Brussel. Dat hadden de Belgische regering en administratie nooit kunnen/willen doen. Daarbij werd ‘in al deze maatregelen de Walen niets tekort gedaan’ (Herman van Goethem).

1893   De regering Beernaert beëindigt het Kamerdebat over de hervorming van de Senaat. De katholieke premier is voorstander van het Nederlandse model, met name een Senaat die wordt gekozen door de Provincieraden. Maar dat krijgt hij er niet door. In de plaats daarvan komt er een gecompliceerd systeem van cijnskiesrecht en toegevoegde, provinciale senatoren. De verkozenen moeten minstens 30 jaar zijn en het mandaat van een senator duurt acht jaar. Door dit alles bedraagt het aantal mensen dat zich verkiesbaar kan stellen voor de Senaat nog geen duizend. Geleidelijk wordt dit aangepast, maar in 1910 zijn het er nog altijd niet meer dan 1637. Dit legt uit waarom de socialisten, ook na de invoering van het meervoudig algemeen stemrecht, zoveel last ondervonden om een Senaatszetel te veroveren. Hetzelfde geldt voor de Vlaams-nationalisten.

1870   Nadat Frankrijk de oorlog heeft verklaard aan Duitsland, wordt men in Brussel bijzonder ongerust en stemt de Kamer een bijkomend defensiebudget van meer dan 15 miljoen frank, dezelfde maand nog eens verhoogd met 10 miljoen voor het leger en een half miljoen voor de Burgerwacht. De invoering van de persoonlijke dienstplicht dringt zich op, maar dit botst op de weerstand van talrijke antimilitaristische katholieken.

1792   De septembermoorden van de Franse Revolutie: in Parijs worden drie katholieke bisschoppen afgeslacht, meer dan tweehonderd priesters en een groot aantal gevangenen waarvan men vermoedt dat ze wel eens ‘koningsgezind’ zouden kunnen zijn.

1752   Als laatste West-Europees land vervangt Groot-Brittannië de juliaanse door de gregoriaanse kalender. Zo wordt de daaropvolgende dag 3 september meteen 14 september. Japan stapt in 1873 over op de gregoriaanse kalender. De invoering van de gregoriaanse kalender in het revolutionaire Rusland in 1918 had een merkwaardig gevolg. Het verschil tussen beide kalenders was intussen tot 13 dagen opgelopen. De Oktoberrevolutie greep volgens de juliaanse kalender plaats op plaats op 25 oktober 1917. Maar de eerste herdenking ervan, 365 dagen later, viel niet meer in oktober, maar op 7 november 2018.

In 2016 was Saoedi-Arabië tot nog toe het laatste land dat de gregoriaanse kalender officieel invoerde.

Oleg de Wijze (879-912)

1732   Paus Clemens XII voert de anti-Joodse wetten van Rome terug in.

1686   De troepen van de Habsburgse keizer heroveren Boedapest op de Turken en roepen de islaminvasie een halt toe.

1192   Ontmoeting tussen de Engelse koning Richard Leeuwenhart en de veldheer Saladin tijdens de Derde Kruistocht. Ze tekenen een overeenkomst over de status van Jeruzalem.

911   De Vikingkoning Oleg de Wijze (879-912), stichter van Kiev-Rus, tekent een vredesverdrag met Byzantium.

Cleopatra, geschilderd door Jean-Léon Gérome

–31   Slag bij Actium: Octavianus verslaat de Romeinse vloot van Marcus Antonius en Cleopatra. Het paar pleegt zelfmoord.