2 september. Net binnen: de Witte wordt ervan beschuldigd een zwarte te zijn

1973   Overlijden in Bournemouth van John R. R. Tolkien (81), Zuid-Afrikaans-Engels taalkundige en schrijver, geboren in Bloemfontein, Oranje-Vrijstaat. Auteur van onder meer Lord of the Rings (In de ban van de ring), The hobbit, Tree and Leaf (Over Sprookjesverhalen en Blad van Klein), The silmarillion.

John R. R. Tolkien (1892-1973)

Tijdens de eerste Wereldoorlog vecht hij als verbindingsofficier in de Slag aan de Somme, maar mocht in 1917 naar huis vanwege ‘trench fever’ (loopgravenkoorts), een ziekte die werd overgedragen door luizen, waarvan het wemelde in de loopgraven.

1968   Overlijden in Elsene van Ernest Claes (82), Vlaams schrijver. In 1912 promoveert hij tot doctor in de Germaanse filologie en van 1910 tot 1913 is hij secretaris van de Katholieke Vlaamse Landsbond (KVL). Hij maakte de Eerste Wereldoorlog mee als soldaat, krijgsgevangene in Duitsland en tolk bij het Engelse leger te Le Havre.

Na de Eerste Wereldoorlog speelt Claes achter de schermen een rol als brugfiguur tussen het Vlaams-nationalisme en de katholieke partij. Zijn hele leven bleef de populaire schrijver en spreker uitgesproken Vlaamsgezind. In de zomer van 1940 speelt Claes opnieuw een bemiddelingsrol tussen het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) en Vlaamsgezinde katholieken. Na de oorlog wordt hij aangeklaagd wegens vermeende collaboratie.

Bij de bevrijding wordt hij mishandeld en in de gevangenis van Sint-Gilles opgesloten. Zijn huis in Ukkel wordt geplunderd. De Krijgsraad spreekt hem op 7 december 1947 vrij, maar de Belgische staat tekent beroep aan. Pas twee jaar later bevestigt het Krijgshof de vrijspraak (20 december 1949). Tijdens de repressiejaren schrijft Claes onder de schuilnaam van ‘G. van Hasselt’ in het weekblad Rommelpot enkele stukjes vol weemoed en bittere humor, zoals Kerstnacht in de gevangenis en De oude Moeder. Sommige ervan werden afzonderlijk uitgegeven.

Het bekendste en populairste werk van Ernest Claes is de roman De Witte (1920) met meer dan 120 edities. Hij werd twee keer verfilmd, in 1934 door Jan Vanderheyden (De Witte) – de eerste Nederlandstalige geluidsfilm in België – en in 1980 door Robbe De Hert (De Witte van Sichem).

1945   Op 2 september 1945, op het slagschip Missouri, gelegen in de baai van Tokyo, ondertekenen minister van Buitenlandse Zaken Mamoru Shigemitsu en generaal Yoshijiro Umezu de capitulatie van Japan. Namens de westerse mogendheden tekent de geallieerde opperbevelhebber in de Grote Oceaan, generaal Douglas MacArthur.

Ook vertegenwoordigers van onder andere Groot-Brittannië, de Sovjet-Unie, China, Australië en Nederland zetten hun handtekening. De Tweede Wereldoorlog is voorbij… Hij heeft meer dan 60 miljoen levens gekost, van wie minstens 40 miljoen burgers. De Sovjet-Unie verloor 28 miljoen mensen, Duitsland ongeveer 9 miljoen, de Verenigde Staten niet meer dan 405.000.

1945   Oprichting door Dr. Robert Roosens, samen met de Gentse arts Dr. Gaston Renson, van de ‘Vereeniging der Vlaamse Geneesheren van België’ op, nadien omgedoopt in Vlaams Geneesheren Verbond. Meer dan twintig jaar bekleedt Roosens in deze organisatie een leidende functie.

Hij wordt in 1961 de eerste rechtstreeks verkozen senator voor de Volksunie, een functie die hij bekleedt tot 1973. Roosens behoorde, samen met geneesheren als Hendrik Ballet, Leo Elaut, Gerard de Paep, Hector Goemans, Rik Vandekerckhove, Herman Verduyn en anderen, tot de artsen die dankzij hun populariteit het eerste electorale draagvlak van de Volksunie vormden.

1942   Geboorte in Brussel van de Vlaamse filmregisseur en schrijver Erik de Kuyper. Bekende films van hem: A strange love affair, Naughty boys, Pink Ulysses. My life as an actor. Schreef o.m. Aan zee, Met zicht op zee, Als een dief in de nacht, Drie zusters in Londen, Mowgli’s tranen, Kinders, Applaus, Het teruggevonden kind, Theatraliteit. Hij was tot 1992 onderdirecteur van het Nederlands Filmmuseum in Amsterdam, nu het ‘Eye Filmmuseum’.

1937   Overlijden in Genève (Zwitserland) door een hartaanval van de Franse historicus en pedagoog baron Pierre de Coubertin (74), met zijn volledige naam Pierre de Frédy, baron de Coubertin. Hij blaast in 1896 de Olympische Spelen nieuw leven in en wordt secretaris-generaal van het Internationaal Olympisch Comité (IOC).

Pierre de Coubertin (1863-1937)

Zijn persoonlijke motto was: ‘Deelnemen is belangrijker dan winnen’. Op zijn aandringen werden ook ‘kunstwedstrijden’ onderdeel vanaf de Olympische Zomerspelen 1912. Hij won in 1912 zelf een gouden medaille op het onderdeel ‘literatuur’, met een ‘Ode aan de Sport’, ingediend onder een pseudoniem.

1919   Begin van het proces van August Borms. Hij zoekt geen verontschuldigingen en verhult nauwelijks iets. Wel wijst hij de beschuldiging dat de activisten hun optreden hadden gebaseerd op een Duitse overwinning van de hand.

August Borms (1878-1946)

Volgens hem moet heel de politiek van het activisme gezien worden in het licht van de hoop op een vrede door vergelijk, waardoor de activisten op de vredesconferentie hun eisen zouden kunnen stellen. Zijn verdedigers waren Edmond van Dieren en Emiel Schiltz, een oom van Hugo Schiltz.

Hij werd door het Hof van Assisen van Brabant op 9 september 1919 ter dood veroordeeld. Deze straf werd omgezet in levenslange hechtenis die hij grotendeels in de gevangenis van Leuven doorbracht.

1916   Oprichting in Brussel door Adolf Peremans (1894-1966) van Volksontwikkeling, Vlaamse sociaal-culturele organisatie met activistische inslag. De vereniging is bedoeld voor de Vlamingen van Groot-Brussel en ingedeeld in vijf subcommissies die respectievelijk de organisatie verzorgden van een volksuniversiteit, ontwikkelingsavonden, sociale voordrachten, kunst voor het volk en kinderuurtjes. Na een uitgesproken succes in Brussel worden ook onder meer in Antwerpen, Turnhout en Willebroek afdelingen opgericht.

1888   In Roeselare de Rodenbachfeesten, huldemanifestaties ter nagedachtenis van Albrecht Rodenbach (1856-1880), Vlaams schrijver en dichter, initiatiefnemer van de Blauwvoeterie, de eerste Vlaamse en Heel-Nederlandse studentenbeweging. Rodenbach wordt op vele plaatsen in heel Vlaanderen herdacht en gehuldigd, maar de grootste manifestaties vinden in Roeselare plaats op 1 en 2 september 1888.

Centraal in het programma staan de inhuldiging van zijn praalgraf en de stoet. Katholieken en liberalen werken aan het gebeuren mee. De sprekers Hugo Verriest, Juliaan Delbeke en Emanuel Hiel loven Rodenbach omwille van zijn literair talent en zijn inzet als Vlaams studentenleider.

De Grote Brand van Londen in 1666

1666   De Grote Brand van Londen verwoest 3/4 van de stad: 13.200 huizen, 87 kerken en ook de City of London branden af. De brand ontstaat in de bakkerij van Thomas Faryner in Pudding Lane bij de Tower, hij had het vuur van zijn oven niet goed uitgemaakt.

Pas na vier dagen dooft het vuur vanzelf uit bij gebrek aan brandstof. Officieel vallen er 6 doden, maar de meeste slachtoffers werden niet geregistreerd.

459   Overlijden van Simeon Stylites, heremiet en pilaarheilige die meer dan 36 jaar bovenop een zuil zat. De eerste zuil waarop hij in weer en wind vastte en bad was 3 meter hoog, de laatste meer dan 15 meter.