20 december. Net binnen: Afrikaner kapitein Jopie Fourie terechtgesteld

1999   Portugal draagt Macau over aan Volksrepubliek China. De kolonie Macau werd in 1557 gesticht door de Portugezen. Het was daarmee de oudste Europese kolonie in China.

1989   Begin van de Amerikaanse invasie in Panama om alleenheerser generaal Manuel Noriega (1934-2017), die als drugsgroothandelaar wordt gebrandmerkt, te verjagen. De agressie kost 23 Amerikaanse en 150 Panamese militairen, en zo’n 500 burgers, het leven. De operatie zal uiteindelijk slagen: Noriega schuilt eerst nog tien dagen in Panama City in de missiepost Anuncio van het Vaticaan, maar geeft zich daarna op 3 januari 1990 onvoorwaardelijk over. Hij wordt in 1992 in de VS en in 2010 in Frankrijk veroordeeld tot lange celstraffen. Hij komt de gevangenis niet meer uit en in 2017 overlijdt hij na een hersenbloeding.

1987   Een scheepsramp groter dan die van de Titanic: bij de Filippijnen komt de veerboot Doña Paz in aanvaring met de olietanker Vector en zinkt. Het onheil doet zich voor in open zee, 160 km ten zuiden van Manilla in de Tablasstraat. Het precieze aantal slachtoffers is nooit vastgesteld, maar de ramp kost aan minstens 4375 mensen het leven. Dat zijn bijna drie keer zoveel slachtoffers als bij de ramp met de Titanic in 1912. De Vector heeft 8800 vaten olie aan boord die in brand vliegen. Slechts 21 mensen slagen erin om onder water zwemmend te ontsnappen aan de vlammenzee. Er zwommen ook haaien in het water.

Arthur Rubinstein (1887-1982)

1982   Overlijden in Genève van de Poolse componist en pianist Arthur Rubinstein (95). Hij wordt geboren in Łódź, in een arme Joodse familie. Rubinstein reist kriskras door de Verenigde Staten, Oostenrijk, Duitsland, daarna Italië en Rusland. Hij wordt een alom bewonderde Chopin-, Beethoven- en Schumannvertolker, ook bekend om zijn liefde voor de Spaanse muziek. Hij heeft uitzonderlijk grote handen, waarmee hij een duodeciem (octaaf plus kwint) kan omspannen. In 1946 wordt hij genaturaliseerd tot Amerikaans staatsburger. Hij kreeg zes Grammy Awards waaronder – postuum – de Grammy Lifetime Achievement Award 1994.

1960   Waalse vakbonden beginnen een gewelddadige staking die in Wallonië vijf weken aanhoudt en de geesten blijvend zal beïnvloeden. Twee eisen komen duidelijk op de voorgrond: het federalisme en structurele hervormingen. De invoering van het federalisme werd gezien als het wettelijk kader dat de structuurhervormingen mogelijk zou maken. Door in de gedrevenheid van de staking van de winter 1960-1961 de Mouvement populaire wallon (MPW) te lanceren, zorgt André Renard voor een nieuwe dynamiek in de Waalse Beweging en populariseert hij ze in milieus waar zij tot dan toe grotendeels afwezig was.

Ernest Claes (1885-1968)

1949   Het Krijgshof bevestigt de vrijspraak van Ernest Claes. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij cultureel adviseur van een uitgeverij die talrijke werken van Vlaamse schrijvers verspreidde. Na de oorlog werd hij, wegens vermeende collaboratie, aangeklaagd. Bij de bevrijding werd hij mishandeld en in de gevangenis opgesloten. Zijn huis in Ukkel werd geplunderd. De krijgsraad sprak hem op 7 december 1947 vrij, maar het auditoraat en de Belgische staat tekenden beroep aan. Pas twee jaar later werd die vrijspraak dan bevestigd en was Claes officieel terug een vrij man. Tijdens de repressiejaren schreef Ernest Claes onder de schuilnaam van G. van Hasselt in het weekblad Rommelpot enkele stukjes vol weemoed en bittere humor, zoals Kerstnacht in de gevangenis en De oude Moeder. Sommige ervan werden afzonderlijk uitgegeven.

1946   Franse troepen bezetten Hanoi, de hoofdstad van Vietnam. De communist Ho Chi Minh (1890-1969) roept op tot verzet.

1934   Overlijden in Gent van Victor C.M. Begerem (81), Vlaamsgezind advocaat en politicus. Hij studeert rechten aan de KULeuven en vestigt zich daarna in Gent, waar hij meer dan vijftig jaar als advocaat werkzaam bleef. Van 1886 tot 1921 is hij katholiek volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Gent-Eeklo) en van 1894 tot 1899 minister van Justitie. De Vlaamsgezinde Begerem was bestuurslid van het Gentse Davidsfonds.

In het parlement werd hij een verdediger van de ‘Vlaamse’ taal, onder meer door een taalwet die zijn naam draagt. Begerem, wiens eedaflegging in het Nederlands in 1892 tot ‘uitroepingen en gelach, ter linkerzijde’ had geleid, legt op 30 november 1893 een wetsvoorstel neer om alle eden ‘in eene der in het land gebezigde taal’ te laten afleggen en om binnen de twee maanden na de bekendmaking van de wet in een Koninklijk Besluit ‘den Vlaamschen tekst van de verschillende in gebruik zijnde eedformulieren’ vast te stellen.

Tot dan toe was de officiële tekst van alle wetten, met daarin de eedformulieren voor parlementsleden, legerofficieren, veldwachters enzovoort, uitsluitend in het Frans. Daardoor was alleen de eedaflegging in die taal rechtsgeldig. In feite nochtans werden eden ook in het Nederlands afgelegd, onder meer in de Kamers (sedert 1863). De Wet-Begerem, die in mei 1894 eenparig door de Kamer en Senaat werd goedgekeurd en op 30 juli 1894 werd bekrachtigd, stelde aan die willekeur een einde.

1914   In de gevangenis van Pretoria wordt kapitein Josef (Jopie) Fourie door de Engelsen terechtgesteld. Als overtuigd Zuid-Afrikaans nationalist kwam hij in opstand tegen de Engelsen, maar werd door hen gevangengenomen. Zijn laatste woorden: ‘Jullie moeten niet in mijn gezicht schieten. Ik heb een groot Afrikaander hart, daar is plaats genoeg voor een kogel’. De Nederlandse dichter Albert Verwey schreef een ontroerend afscheidsgedicht voor Fourie, Toch is ’t een moord.

Alfred Nobel (1833-1896)

1901   Precies vijf jaar na het overlijden van de Zweedse wetenschapper Alfred Nobel, werden de eerste Nobelprijzen uitgereikt. Alfred Nobel ontdekte rond 1867 de springstof (dynamiet). Dit ontketende een revolutie in de mijnbouw, wegenbouw en tunnelaanleg. Daarnaast deed hij nog andere ontdekkingen. Bij zijn dood had hij 355 patenten op zijn naam staan. Het succes van het dynamiet en enkele andere uitvindingen, maakten van Nobel een schatrijk man. Hij vestigde in elk continent een bedrijf. Toen hij in 1896 stierf aan een beroerte had hij 32 miljoen Zweedse kronen op zijn bankrekening staan.

Nobel bepaalde in zijn testament dat van de rente van zijn kapitaal elk jaar vijf Nobelprijzen moesten worden uitgereikt voor natuurkunde, scheikunde geneeskunde, literatuur en voor de vrede. De prijzen waren volgens zijn testament beschikbaar voor ‘hen die in het afgelopen jaar aan de mensheid het grootste nut hebben verschaft’.

1803   Zonder het parlement te raadplegen stemt Napoleon in met de verkoop van Louisiana aan de Verenigde Staten voor 15 miljoen dollar. Het gebied omvat (delen van) de huidige staten Louisiana, Arkansas, Missouri, Iowa, Minnesota, North Dakota, South Dakota, Nebraska, Kansas, Oklahoma, Texas, New Mexico, Colorado, Wyoming en Montana. Door de aankoop verdubbelt de jonge Amerikaanse republiek haar oppervlakte.

Koop nu Vandaag in de loop der jaren in de Doorbraak-boekhandel.