20 november. Net binnen: Orlando Figes geboren, voorspeller van de oorlog in Oekraïne

Elk jaar   Olifantendag in Thailand. De derde week van november staat in Surin (Thailand) geheel in het teken van de olifant. Tijdens dit jaarlijks terugkerend festival kun je de grootste groep olifanten ter wereld bij elkaar zien. Meer dan driehonderd dieren nemen op de derde zaterdag van november deel aan verschillende soorten spectaculaire shows.

Veel van deze olifanten komen uit Ban Ta Klang Elephant Village, een dorp dat zo’n vijftig kilometer van Surin gelegen is, waar ze verblijven in een opvangtehuis voor olifanten en deel uitmaken van het dagelijks leven.

Vanwege de warmte vindt het festival plaats tussen 8 en 11 u. ’s morgens. Als opening lopen alle olifanten dicht langs de tribunes. Verder bestaat de show uit dressuurwerk: olifant beschildert T-shirt, olifant staat op voorpoten, olifant speelt voetbal, enz.

Willem Bosboom (1928-2001)

2001   Overlijden in Vreeland (Utrecht) van Willem Bosboom (73), jarenlang een bekende radio- en televisiepersoonlijkheid. Hij presenteerde voornamelijk kritische nieuws- en consumentenrubrieken voor achtereenvolgens de VARA en de TROS. Bosbooms status werd nog duidelijker toen hij aan het eind van zijn loopbaan de wekelijks veel bekeken tv-column Dat willen we even kwijt presenteerde, waarin hij met enige autoriteit zijn ongenoegen uitte over misstanden in Nederland en de ‘zwijgende meerderheid’ een stem gaf.

1959   Geboorte in Londen van Orlando Figes, een meermaals onderscheiden Britse historicus, gespecialiseerd in de Russische geschiedenis vanaf 1700. Figes is de zoon van de feministische schrijfster Eva Figes. Hij studeert geschiedenis in Cambridge en was er van 1987 tot 1999 hoogleraar. Vanaf 1999 is hij professor aan Birkbeck College, University of London, en sinds kort op emeritaat. In 2017 neemt Figes de Duitse nationaliteit aan, naar eigen zeggen omdat hij geen ‘Brexit-Brit’ wil zijn.

Figes verwierf internationale bekendheid met – naast vele andere werken – een drietal boeken over de Russische geschiedenis: Tragedie van een volk; de Russische Revolutie 1891-1924 (1996), Natasja’s Dans; een culturele geschiedenis van Rusland (2002) en Fluisteraars; leven onder Stalin (2007). Figes interpreteert de geschiedenis breed, met volle aandacht voor het sociale en culturele leven. Hij baseert zijn werk op uitgebreid bronnenonderzoek, inclusief honderden interviews, en gebruikt literaire procedés bij de uitwerking. Het levert wetenschappelijke boeken op die lezen als romans en daarmee toegankelijk zijn voor een breed publiek.

Orlando Figes (°1959)

In september 2022 verscheen zijn Het verhaal van Rusland. Mythe en macht, van Vladimir de Grote tot Vladimir Poetin. Hij schuwt ook geen controverse. In december 2013 schreef Figes een lang stuk in het Amerikaanse tijdschrift Foreign Affairs over de Euromaidan-demonstraties in Kiev en de uitslagen van opeenvolgende verkiezingen in Oekraïne die steevast een andere meerderheid opleveren in de oostelijke en zuidelijke districten van het land, waar vele Russischtaligen wonen en er soms de meerderheid vormen. Figes suggereerde dat een referendum over het buitenlands beleid van Oekraïne en de mogelijke opdeling van het land een beter alternatief zou kunnen zijn voor een mogelijke burgeroorlog en/of een militaire interventie door Rusland. Vooruitziend, in 2013…

1921   Verkiezingen in België voor een nieuwe Kamer van volksvertegenwoordigers en een nieuwe Senaat. Door de grondwetswijziging van hetzelfde jaar wordt het algemeen enkelvoudig stemrecht ingevoerd voor mannen vanaf hun eenentwintigste. De vrouwen hebben dan nog maar enkel stemrecht bij gemeenteraadsverkiezingen.

De verkiezingen van 1921 – de tweede sinds het einde van de Eerste Wereldoorlog – brengen een politieke aardverschuiving teweeg. Voortaan beschikt geen enkele partij nog over een meerderheid van de parlementszitjes. Alleen coalitieregeringen zijn nog mogelijk. Dat vraagt onderhandelingen en toegevingen. Onrechtstreeks versterkt dit de politieke partijen, die zelf fractiedwang moeten invoeren. Voorlopig is het gedaan met regeringen van nationale eenheid, en wordt er een rooms-blauwe regering-Theunis I gevormd. De Frontpartij gaat licht achteruit, van 5 naar 4 zetels. Een opmerkelijke nieuwkomer in de Kamer is Joris van Severen (1894-1940). Men zal het geweten hebben.

1947   Overlijden van August de Wilde, Vlaams-nationalist, gewezen kabinetschef van de Gentse oorlogsburgemeester Hendrik Elias. Vanaf zijn benoeming in 1941 protesteert hij herhaaldelijk tegen de onvoorwaardelijke collaboratiepolitiek van het VNV. Moeilijk, want de leider van het VNV is vanaf oktober 1942 diezelfde Hendrik Elias. De Wilde is een overtuigd Heel-Nederlander en verwerpt de VNV-opbodpolitiek tegen de Duits-Vlaamse Arbeidsgemeenschap (DeVlag) en de SS. Na verdere botsingen met Elias biedt De Wilde op 16 juli 1943 zijn ontslag aan. De Wilde wordt dan actief binnen de verzetsgroep Nederland Eén! Onder het pseudoniem Marnix schrijft hij pamfletten voor deze dissidente Heel-Nederlandse beweging. Na de bezetting wordt hij wegens collaboratie ter dood veroordeeld. Hij sterft in de gevangenis.

1912   In Reichenau (Karinthië) wordt Otto von Habsburg-Lotharingen geboren, zoon van de laatste keizer van de Donaumonarchie. Van 1979 tot 1999 was hij voor de Beierse CSU lid van het Europees Parlement. Hij bewerkte er onder meer dat voor de onderdrukte volkeren achter het IJzeren Gordijn een symbolische lege zetel werd opgesteld. Hij overlijdt in 2011 op de leeftijd van 98. Dr. Otto von Habsburg had in Leuven gestudeerd.

Selma Lägerlof (1858-1940)

1858   Geboorte in Sunne (Värmland) van Selma Lagerlöf, Zweedse schrijfster. Nobelprijs voor de Literatuur 1909. Bekende werken van haar zijn onder meer Gösta Berlings Saga (1891), Nils Holgerssons wonderbare reis (1906-1907) en Anna Svärd (1928). In 1914 wordt ze benoemd tot lid van het comité dat de Nobelprijs voor de Literatuur toekent: de Zweedse Academie. Ze overlijdt in 1940 op haar geboorteplaats, het landgoed Mårbacka, dat nu als museum aan haar is gewijd.

1700   Slag om Narva: koning Karel XII van Zweden verslaat het leger van tsaar Peter de Grote.

1695   Overlijden van Zumbi (40), de laatste leider van Quilombo dos Palmares, een zelfvoorzienende republiek van weggelopen slaven, ontsnapt uit de Portugese nederzettingen in Brazilië. Palmares was het toevluchtsoord en ‘beloofde land’ voor de slaven.

In 1655 wordt een Afrikaan, Zumbi genaamd, in vrijheid geboren in Palmares. Als hij ongeveer 6 jaar oud is, wordt hij echter gevangengenomen door de Portugezen en cadeau gegeven aan een missionaris, pater Antonio Melo. Zumbi werd Francisco gedoopt en de sacramenten onderwezen, hij leerde Portugees en Latijn, en hielp met de dagelijkse mis. Ondanks de pogingen om hem te ‘civiliseren’ ontsnapte hij in 1670 en keerde, 15 jaar oud, terug naar zijn geboorteplaats. Zumbi werd bekend om zijn moed en vaardigheid in de strijd, en toen hij de twintig passeerde was hij een gerespecteerd militair strateeg.

1625   Geboorte in Sint-Truiden van Artus Quellinus de Jonge (Artus Quellin), Zuid-Nederlandse beeldhouwer die onder meer meewerkte aan de versiering van het stadhuis van Amsterdam, nu het Paleis op de Dam. Hij vestigde zich nadien in Antwerpen en was er meester van het Antwerpse Sint-Lucasgilde. Hij stierf in de Scheldestad op 30 november 1700. De Quellinstraat is naar hem genoemd.