21 maart. Historische dag: revolutionair Frankrijk houdt mislukte verkiezingen in onze streken

Elk jaar   Een nieuwe lente en een nieuw geluid! (Herman Gorter)

2006   Oprichting van het socialemediakanaal Twitter. Stichter Jack Dorsey (@jack) plaatst het allereerste berichtje op Twitter (toen nog ‘Twttr’ genoemd): ‘just setting up my twttr’. Pas een jaar later breekt het online platform – met een maximale berichtlengte van 140 tekens – door en wordt een internationaal fenomeen.

Douwe Heeringa (°1964)

1986   Een man met een stanleymes vernielt het doek Who’s afraid of Red, Yellow and Blue van de schilder Barnett Newman in het Amsterdamse Stedelijk Museum.

1980   President Jimmy Carter kondigt een Amerikaanse boycot af van de Olympische Zomerspelen 1980 in Moskou.

1964   Geboorte in Leeuwarden van de Friese zanger en presentator Douwe Heeringa. Getalenteerde vertolker van Jacques Brel: Fertwiveling (Les désespérés), Leafste bliuw by my (Ne me quitte pas), It flakke lân (Le plat pays), Amsterdam. Andere songs: De feart, Als er liefde bestaat, Ballade van de bolle buiken. Radio en TV-presentator Omrop Fryslân.

1963   In Londen demonstreert de Underground zijn eerste automatisch bediende treinen, zonder bestuurder.

1953   Een bijzonder zware combinatie van mist en rook boven Londen leidt in de winter van 1952-1953 tot naar schatting 12 000 doden. Het begrip smog doet zijn intrede.

1941   Geboorte in Poperinge (West-Vlaanderen) van Dirk Frimout, Vlaams ruimtevaarder. Hij werd in 1992 de eerste Belg in de ruimte tijdens Spaceshuttlemissie STS-45.

August Vermeylen (1872-1945)

1937   Kort nadat August Vermeylen (1872-1945) naar aanleiding van de 350ste verjaardag van Vondels geboortedag, door de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam een eredoctoraat aangeboden kreeg, formuleert hij zijn Vlaams socialistisch standpunt in een referaat op het Vlaams Socialistisch Congres van 20-21 maart 1937: ‘De taalkwestie is maar al te dikwijls een middel om den Vlaamschen wil van een ruimer ideaal verwijderd te houden, van een ideaal, waarvan de taalkwestie slechts een onderdeel uitmaakt: dat ideaal is het socialistische, het veroveren van een hoogstmenschwaardig bestaan voor alle menschen, en dat ideaal kan alleen bereikt worden door de zege, in den klassestrijd, van de werkende klasse op de parasietische’.

1925   Austin Peay, gouverneur van de Amerikaanse staat Tennessee bekrachtigt het verbod op het onderwijzen van Darwins evolutietheorie.

1918   Begin van de tweede slag aan de Somme in Frankrijk, het laatste Duitse offensief in de Eerste Wereldoorlog.

1908   Publicatie in Parijs van het eerste nummer van L’Action française.

1871   Na de uitroeping van het Tweede Keizerrijk, plechtige opening in Berlijn van het eerste Reichstag.

1841   Goedkeuring in Parijs van een wet die het werk van kinderen onder de acht jaar in fabrieken beperkt (niet verbiedt!). De oppositie van werkgevers heeft de inwerkingtreding lange tijd vertraagd. Die was bij ons nog veel sterker. In België dateert de eerste wet die kinderarbeid beperkt van 1889, in Nederland van 1874.

Modest Petrovitsj Moesorgski (1839-1881)

1839   Geboorte in Karevo, nabij Toropets, van de Russische componist Modest Petrovitsj Moesorgski. Denk aan Een nacht op een kale berg (1867) of aan Boris Godoenov (1870).

1797   Bij de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden door Frankrijk in 1795 was ons democratie beloofd, maar aan de verkiezingen mochten we ‘om praktische redenen’ nog niet deelnemen. Twee jaar later, bij de verkiezingen van het jaar V (21 maart 1797) mogen we acht leden kiezen voor de Raad der Ouderen en veertien voor de Raad der Vijfhonderd, beide zetelend in Parijs, onze nieuwe hoofdstad. Dat is ondermaats, want wij hadden mathematisch recht op 69 volksvertegenwoordigers en niet op de 22 die we kregen. De reden is simpel: we worden door de Fransen gewantrouwd.

Ongelijk hadden ze niet want deze eerste verkiezingen betekenen een kaakslag voor het Franse bezettingsregime. De meerderheid van de stemgerechtigden in onze gewesten vertikten het om zich in te schrijven op de kiezerslijsten. In Brussel liet zich slechts een derde inschrijven in de ‘régistres civiques’ en daarvan is slechts de helft gaan stemmen, samen precies 1604 op de 9496 stemgerechtigden. In Leuven waren er slechts 228 die zich lieten inschrijven en daarvan gingen er maar 150 naar de stembus. Bovendien werden overal gematigden en anti-Fransgezinden verkozen.

Over heel Frankrijk trouwens waren de uitslagen desastreus voor het heersende Directoire. Geen nood, in 42 departementen waar men te veel voor de oppositie had gekozen, lieten de jakobijnen de verkiezingen gewoon nietig verklaren. Bij ons werd alleen de uitslag in het departement Twee-Neten (Antwerpen) vernietigd, die was ‘te gortig’. Het aantal stemgerechtigden in Brussel daalde van 1604 in het jaar V naar 916 in het jaar VI (1798) en een schamele 405 in het jaar VII (1799). Wie beweerde dat de Franse Revolutie ons de democratie heeft gebracht?

1793   De revolutionaire Conventie in Parijs keurt een ‘Decreet voor het toezicht op buitenlanders’ goed dat voorziet in de oprichting in elke gemeente van een commissie van twaalf burgers die verantwoordelijk zijn voor het toezicht op het komen en gaan van buitenlanders en eventueel hun uitzetting te bevelen. De tekst bepaalt dat buitenlanders die zich in een onregelmatige situatie bevinden en die weigeren te worden uitgezet, worden gestraft met tien jaar gevangenisstraf, en dat ‘elke buitenlander die bij een oproer is betrapt of deze heeft veroorzaakt of ertoe heeft bijgedragen met geld of advies, wordt gestraft met de dood’.

Pocahontas (ca 1596 – 1617)

1763   Geboorte in Wunsiedel (Beieren) van de Jean Paul, pseudoniem van Johann Paul Friedrich Richter, pedagoog, romantische dichter en schrijver van satirische romans. We zijn hem werken van het allergrootste belang verschuldigd, zoals Auswahl aus des Teufels Papieren (1789), Die unsichtbare Loge (1793), Hesperus oder 45 Hundsposttage (1795) en Titan (1800-1803), die hem tijdens zijn leven grote populaire successen opleverden.

Het belang van een goede taalontwikkeling mag volgens Jean Paul niet worden onderschat. In zekere zin is de taal zelfs mede-opvoeder en kan er in plaats van over moedertaal beter gesproken worden over ’taalmoeder’. Behalve het leren benoemen van de dingen, het leren onderscheiden en de ontwikkeling van het gevoelsleven, leert het kind door middel van de taal ook de wereld te ‘veroveren’ en te verklaren. Het leren van grammatica, bij voorkeur tijdens het leren van een vreemde taal, omvat de eerste stapjes in de filosofie.

1617   Overlijden aan de pokken van de Amerikaans-indiaanse ‘prinses’ Matoaka Pocahontas. Ze was in 1613 ontvoerd door een Britse officier, had zich tot het christendom bekeerd, en was getrouwd met de Engelsman John Rolfe. Ze stierf in Engeland op haar 21ste en ligt begraven bij Gravesend aan de Theems. Dochter van het Indianenopperhoofd Wahunsonacock Powhatan, die aanvoerder was in de oorlog tegen de Engelse kolonisten aan de Amerikaanse oostkust. In 1995 brachten de Walt Disney Studios de geromantiseerde animatiefilm Pocahontas uit.