24 juli. Net binnen: Mark Grammens overleden

Elk jaar   In Griekenland, viering van het Herstel van de Democratie, in het origineel Αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Jaarlijks wordt de val van de militaire junta in Griekenland herdacht en het herstel van de democratie – of toch ongeveer. Op 24 juli 1974 kwam er in ieder geval een einde aan het zogenaamde kolonelsregime dat, na de staatsgreep van 21 april 1967 – zeven jaar lang de dienst uitmaakte in Griekenland.

2017   Overlijden in Liedekerke (Vlaams-Brabant) van Mark Grammens (84), Vlaams journalist. Hij wordt op 25 april 1933 in de taalgrensstad Ronse geboren als zoon van Flor Grammens, onderwijsinspecteur, maar vooral taalactivist die over heel Vlaanderen onwettige Franstalige opschriften verwijderde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt vader Grammens voorzitter van een nieuwe Commissie voor Taaltoezicht. Dat moet hij in 1945 bekopen met repressiegeweld en de vernieling van zijn woning. Mark Grammens, die hier als kind fel onder geleden heeft, schrijft hierover later het aangrijpende boekje Herinneringen aan oorlog en repressie (1985). Mark studeert rechten, diplomatie en volkenrecht aan de KULeuven en woont daarna in Londen waar hij bij de Britse krant The Guardian de knepen van de journalistiek leert en correspondent wordt van onder meer de Vlaamse krant Het Volk en de Nederlandse Trouw. In januari 1962 wordt hij politiek redacteur van De Linie, een uitgave van de jezuïeten.

Na het verdwijnen van De Linie (1964) wordt journalist Grammens directeur-hoofdredacteur van het kersverse opinieweekblad De Nieuwe. Hierin trok hij zijn linkse (maar nooit marxistische) opinielijn verder door. ‘Als pacifist was Grammens heftig gekant tegen de Amerikaanse militaire interventie in Vietnam en elders in de wereld. Tegelijkertijd stond hij ook kritisch tegenover de Sovjet-Unie, maar daar werd weinig of geen aandacht aan geschonken’, benadrukt Pieter Jan Verstraete in zijn in memoriam op Doorbraak.

Van 1974 tot 1983 is Mark Grammens tevens hoofdredacteur van het gedegen Tijdschrift voor Diplomatie en in mei 1988 start hij met een eigen veertiendaags opinieblad Journaal dat hij helemaal alleen redigeerde, gedurende 25 jaar, tot 25 april 2013. Het heette dat Mark Grammens ‘rechts’ was geworden, maar wie aandachtig las, merkte zonder moeite dat hij zijn oude, diepe overtuiging – Vlaamse zelfstandigheid, sociale rechtvaardigheid, democratie en pacifisme – volkomen trouw gebleven was. De links geëtiketteerde, postmoderne, progressief-modieuze oppervlakkigheid vond hij een gruwel.

Van ‘Leuven Vlaams!’ tot de verwerping van het Egmontpact: een halve eeuw lang behoorde de gedreven en dwars-eerlijke Mark Grammens tot de Vlaamse opiniemakers die met Journaal, zijn columns in ’t Pallieterke en Trends, en zoveel andere uitgaven en lezingen de Vlaamse rechtlijnigheid ruggengraat gaf.

2010   Tijdens de Love Parade in Duisburg vallen 21 doden en meer dan 500 gewonden door verdrukking van bezoekers bij de ingang van het festivalterrein.

2009   De grootste telescoop ter wereld, de Gran Telescopio Canarias, wordt ingehuldigd door koning Juan Carlos I van Spanje.

Charles de Gaulle in Quebec

1967   De Franse president Charles de Gaulle haalt zich de woede van Canada op de hals door zijn steun te betuigen aan de onafhankelijkheidswens van Québec, de Franstalige provincie van Canada. Voor een enorme menigte in Montreal roept hij vanop het balkon van het stadhuis, met de armen in de lucht ‘Vive le Quebec libre!’

Eens terug in Frankrijk roept hij in Straatsburg ‘Vive l’Alsace libre!’, in Nantes ‘Vive la Bretagne libre!’ en in Rijsel ‘Vive la Flandre libre!’. Maar die laatste drie heb ik gedroomd…

1923   Het Verdrag van Lausanne wordt door Griekenland, Turkije en de grote mogendheden getekend. Hiermee worden de grenzen vastgesteld voor het moderne Turkije. Het Verdrag van Sèvres (1920) wordt zonder meer tenietgedaan. Daarin werd nog een eigen staat voor de Koerden, of toch minstens ‘lokale autonomie’ in het vooruitzicht gesteld. De Koerden worden in het nieuwe verdrag niet eens vermeld. Tussen 1923 en 1938 komen de Koerden geregeld in opstand en slagen ze er ook vier keer in voor korte tijd een onafhankelijke Koerdische staat op te richten, met een beperkt territorium. De mogendheden kijken weg.

1911   De Amerikaanse ontdekkingsreiziger en hoogleraar Hiram Bingham vindt de overwoekerde resten van de wereldberoemde Inca-stad Machu Picchu terug. Bijzonder aan de stad is onder meer dat deze nooit door de Spanjaarden werd ontdekt, en dus ook niet door de conquistadores kon worden vernietigd. In de stad is hierdoor nog veel van de Inca-beschaving terug te vinden.

Tegenwoordig is Machu Picchu de belangrijkste toeristische trekpleister van Peru, goed voor negentig procent van de inkomsten uit toerisme.

De Menenpoort om middernacht, schilderij van Will Longstaff (1927)

1908   Op de voorlaatste dag van de 3de Olympische Spelen in Londen wordt de Marathon gelopen over een afstand die sindsdien officieel is: 42 km en 195 m. Een taaie legende wil dat dit de afstand is die een Griekse soldaat in één trek liep na de Slag bij Marathon (490 VC) om thuis het nieuws van de overwinning te melden. De werkelijkheid is anders: de afstand kwam tot stand doordat de start in 1908 op het terrein voor Windsor Castle lag en de finishlijn precies voor de koninklijke tribune in het White City Stadion in West-Londen. Dit om de koninklijke familie te laten genieten van begin en eind.

1927   De inhuldigingsceremonie van de Menenpoort als monument voor de 54 896 vermiste soldaten van het Britse Rijk aan het westelijk front. Voor de eerste keer wordt de Last Post geblazen. Sindsdien wordt de Last Post elke avond gespeeld door twee klaroenblazers.

1924   In Antwerpen organiseren de socialisten een grote amnestiemeeting.

1913   Eerste algemene vergadering van de Vereniging voor Beschaafde Nederlandse Uitspraak (VBNU). Voorzitter wordt Antoon Jacob, secretaris Eugène de Bock en raadsleden onder meer Abraham Hans, Jozef Muls en August Borms.

Simón Bolívar (1783-1830)

1783   Geboorte in Caracas (Venezuela) van Simón Bolívar, Zuid-Amerikaans vrijheidsstrijder. Hij stond aan de wieg van het onafhankelijke Panama, Colombia, Ecuador, Peru, Venezuela en Bolivia. In Brussel, Antwerpen, Utrecht en andere plaatsen zijn straten naar hem genoemd.

1704   Engeland verovert Gibraltar op Spanje. En daar is het bij gebleven. De laatste kolonie op Europees grondgebied.

1521   Keizer Karel V stelt een einde aan de bevoegdheid van het Parijse Parlement (dat is het Franse Hoger Gerechtshof) over Vlaanderen en Artesië. Hiermee wordt het laatste overblijfsel van het Franse gezag in de Nederlanden opgeruimd.

1345   Jacob van Artevelde in Gent vermoord. Tijdens een oproer van de Gentse wevers onder leiding van Gerard Denijs wordt Jacob van Artevelde ‘de Wijze man van Gent’ in zijn huis aan de Kalandeberg vermoord. Hiermee verloren de Nederlanden een boegbeeld van de eenmaking: hij wist Vlaanderen te verenigen tegen de Franse koning, door de stedenalliantie Brugge-Gent-Ieper, en bracht daarna Vlaanderen, Brabant en Henegouwen samen in één verbond. Een voorloper van Willem van Oranje.