25 november. Historische dag: terug naar een Franstalige universiteit in Gent?

Lech Wałęsa (°1943)

1990   De voormalige Poolse vakbondsleider Lech Walesa van de partij Solidariteit wint de eerste naoorlogse democratische verkiezingen in Polen en wordt president. Tijdens zijn ambtstermijn gaat Polen over van een communistisch naar een democratisch staatsbestel en van een centraal geleide economie naar een markteconomie.

1975   De republiek Suriname wordt – na 308 jaar – volledig onafhankelijk van Nederland, zoals in mei 1974 was afgesproken op een topconferentie in Den Haag. Zeker 40 000 Surinamers emigreren op de valreep naar Nederland.

1967   Overlijden in Parijs van de Wit-Russische beeldhouwer en schilder Ossip Zadkine (79). In onze streken is hij vooral bekend door zijn bronzen monument Verwoeste stad in Rotterdam en verder door Orpheus in Apeldoorn, Vincent en Theo van Gogh in Zundert, La demeure humaine in Amsterdam en De Phoenix in Antwerpen (Middelheim). Hij was één van de belangrijkste beeldhouwers van het midden van de 20ste eeuw. Maakte ook gouaches, litho’s en aquarellen.

Pater Juul Callewaert (1886-1964)

1964   Overlijden in Gent van Juul Callewaert, Vlaams dominicaan en schrijver, toegewijd Vlaams-nationalist. Als boerenzoon treedt hij in bij de dominicanen. Zijn eerste werkveld is Oostende. Hij schreef toen al bijdragen voor onder meer Ons Volk Ontwaakt. Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog wijkt hij uit naar Engeland en wijdt zich daar aan de zielzorg van Belgische vluchtelingen in Manchester en omgeving. Tegelijk schrijft hij bijdragen voor onder meer Ons Vaderland, het blad van de Vlaamse frontsoldaten. In 1917 verdedigt hij de vredespolitiek van paus Benedictus XV en veroordeelt het militarisme. Dat leidt tot een storm van protest in de Franstalige dagbladen. Callewaerts pacifisme is nauw verbonden met zijn flamingantisme, dat door de oorlog sterk radicaliseert. Hij pleite in het openbaar voor een vrij Vlaanderen en een vrij Wallonië, maar hoopt op een Heel-Nederlandse republiek.

Ook na de Eerste Wereldoorlog wordt Callewaert omwille van zijn uitgesproken Vlaamsgezindheid door de kerkelijke overheid gewantrouwd en in ballingschap naar het dominicanenklooster van Tallaght (Ierland) gestuurd. Daar leerde hij de Ierse nationale beweging beter kennen en schrijft hij Ierland en het Ierse Volk.

In 1921 keert Callewaert terug naar Vlaanderen. Hij krijgt de leiding over het tijdschrift Onze Jeugd en geeft dit katholieke blad meteen een Vlaams-nationale oriëntering. De kerkelijke overheid verwijdert hem in 1928 als hoofdredacteur. Na de parlementsverkiezingen van 1936 biedt het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) hem het mandaat van gecoöpteerd senator aan, maar hij weigert, alhoewel hij een persoonlijke vriend was van VNV-leider Staf de Clercq.

Begin januari 1939 wordt Callewaert naar het klooster in Antwerpen overgeplaatst, waar hij tot prior wordt gekozen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog blijft Juul Callewaert wie hij was: Vlaams-nationalist, anti-Belgisch, rechts-katholiek integrist en principieel tegenstander van het nationaalsocialisme. In 1945 wordt hij veroordeeld tot zes jaar hechtenis en vijf miljoen frank boete, in beroep omgezet tot twaalf jaar en dezelfde boete. Eind 1948 komt hij vrij, op voorwaarde dat hij in ballingschap gaat. Callewaert wordt aalmoezenier in Zwitserland. In 1950 keert hij terug naar het klooster in Gent. In 1951 weigert hij naar de IJzerbedevaart te gaan, vooral omwille van de ‘te slappe houding van het huidig comité’. Tot 1961 bleef hij niettemin present op de IJzervlakte.

1935   Duitsland en Japan sluiten het Anti-Kominternpact. Het pact is voornamelijk gericht tegen de Komintern (Communistische Internationale) en in het bijzonder tegen de Sovjet-Unie. In 1937 treedt ook Italië tot het pact toe en in 1939 volgden Hongarije, Mantsjoerije en Spanje. De landen spreken onder meer met elkaar af dat er geen politieke verdragen zullen worden gesloten met de Sovjet-Unie. Bij een eventuele aanval van de Sovjets op een van de leden zullen deze gezamenlijk bepalen welke maatregelen er dan getroffen worden.

Het Anti-Kominternpact raakt in 1939 op de achtergrond na verdragen tussen Duitsland en Sovjet-Unie waarin afspraken worden gemaakt over de verdeling van invloedssferen en non-agressie. Na de Duitse inval in de Sovjet-Unie in 1941 herleeft het pact weer. Datzelfde jaar wordt het pact voor een periode van vijf jaar verlengd en treden er nieuwe landen toe: Bulgarije, Roemenië, Slowakije, Kroatië, Denemarken, Finland en de Chinese tegenregering van Wang-Tsjing-wei.

1925   Geboorte in Grembergen van Frans Baert, advocaat, hoogleraar en Vlaams politicus voor de Volksunie. Zie het in memoriam dat Boudewijn Bouckaert publiceerde op Doorbraak van 19 juli 2022.

1923   Terug naar een Franse universiteit in Gent? Na de goedkeuring van het regeringsontwerp-Nolf in juli 1923 dat de vernederlandsing van de Gentse universiteit terugdraait naar een tweetalige toestand reageert de Ligue nationale pour l’unité belge met de oprichting van de ‘École des Hautes Etudes’. Zij is van oordeel dat de tweetalige Nolf-universiteit onvermijdelijk zou leiden tot een volledige vernederlandsing en wil met de École, in Gent een Franstalig universitair centrum behouden. Op 25 november 1923 wordt de École plechtig geopend. Tot 1940 werden er onder andere kandidaturen in de letteren en wijsbegeerte en cursussen in de rechten in het Frans onderwezen. Vooral de handelsafdeling kent succes. Daarnaast werd er ook grote aandacht besteed aan conférences van Belgische en vooral Franse professoren en prominenten.

Historica Maria de Waele: ‘Dit brengt ons meteen bij de onvermijdelijke vraag: werd de École, en bij uitbreiding de Ligue, financieel gesteund door Frankrijk? En werd ook ‘la leçon de français’, dit is de organisatie van lessen Frans in gemeenten waar deze taal niet onderwezen werd, (mede)betaald door Parijs via de Alliance française? Kortom, was de Ligue, zoals haar tegenstanders beweerden, een dépendance française? Parijs vergoedde de conférences van Franse prominenten aan de École en er bestaan sterke vermoedens voor meer financiële steun, maar voor definitieve harde bewijzen zullen we moeten wachten op verder onderzoek’. We wachten. Al lang.

1915   Geboorte in van Chileense generaal en politicus Augusto Pinochet. Hij regeert van 1973 tot 1990 dictatoriaal in Chili, nadat hij in 1973 – met hulp van de Amerikaanse CIA – de democratisch gekozen president Salvador Allende had afgezet. In 1998 wordt Pinochet op verzoek van Spanje gearresteerd in Groot-Brittannië en onder huisarrest geplaatst, maar mag vanwege zijn zwakke gezondheid na 16 maanden terugkeren naar Chili. Thuisgekomen blijkt Pinochet echter plotseling volledig hersteld. Hij overlijdt in 2006, op de leeftijd van 91.

Karl Friedrich Benz (1844-1929)

1844   Geboorte in Mühlburg bij Karlsruhe van de Duitse uitvinder en auto- en motorbouwer Carl Friedrich Benz. Hij ontwikkelde een eencilinder-viertakt verbrandingsmotor voor zijn eerste driewiel-auto in 1886. In 1883 richtte hij in Mannheim de firma Benz & Cie. op, die uitgroeide tot een grote auto- en motorenfabriek. Drie jaar voor zijn dood in 1929 fuseerde de firma Benz met Daimler tot Daimler-Benz.

1840   Geboorte te Deerlijk van Hugo Verriest, Vlaams priester, schrijver en redenaar. Zie Vandaag van 25 november 2021.