26 juli. Net binnen: Aldous Huxley geboren, auteur van ‘Heerlijke nieuwe wereld’

2006   In de Senaat dient Joris van Hauthem (Vlaams Belang) een wetsvoorstel in ‘tot wijziging van de kieswetgeving met het oog op de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde. Bijna een halve eeuw was de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV) een communautaire kwestie die de Belgische politiek vergiftigde. Het zal nog duren tot 2012 vooraleer er over de splitsing uiteindelijk een politiek akkoord wordt bereikt.

1983   De christendemocraten en de liberalen binnen de regering Martens V raken het eindelijk eens over het voorstel van CVP’er Luc van den Brande tot regionalisering van de vijf nationale economische sectoren. Het gaat om de staalnijverheid, steenkool, textiel, glasverpakkingsnijverheid, scheepsbouw en scheepsherstelling. De zaak had meer dan twee jaar tot heftige Vlaams-Waalse debatten geleid, mee omdat ze samenviel met de affaire Happart. Het akkoord van 26 juli wordt door de christendemocraten een ‘keerpunt’ genoemd, want het voorziet in een ‘feitelijke’ regionalisering, waardoor de Waalse regeringspartijen moeten aanvaarden dat in de toekomst Wallonië zelf moest zorgen voor vers geld voor onder meer Cockerill-Sambre.

1956   De Egyptisch president Gamal Abdel Nasser (1918-1970) nationaliseert het Suezkanaal, wat een heftige confrontatie uitlokt met Groot-Brittannië, Frankrijk en Israël. Hij was de tweede president van de Egyptische republiek, van 1956 tot zijn dood in 1970. Zijn politiek is gericht op onafhankelijkheid van de grote blokken en op socialisme, met een pan-Arabische visie. Nasser was verontwaardigd omdat Washington en Londen weigerden de eerder toegezegde hulp te leveren voor de bouw van de Aswan-stuwdam.

1916   In L’Avanti, orgaan van de Italiaanse Socialistische Partij, publiceert Benito Mussolini een artikel getiteld ‘Weg met oorlog!’ waarin hij stelt dat Italië neutraal moet blijven in het wereldwijde conflict. Vanaf 18 oktober neemt hij het tegenovergestelde standpunt in.

1894   Geboorte in Godalming (Surrey) van Aldous Huxley, auteur, kleinzoon van natuuronderzoeker Thomas Henry Huxley (‘Darwin’s bulldog’) en broer van bioloog Julian Huxley. In 1932 publiceert hij zijn beroemdste boek, Brave New World (Heerlijke nieuwe wereld), dat verscheidene malen in het Nederlands is vertaald. Het voornaamste onderwerp in zijn werk is de illusie dat technische vooruitgang ook menselijke vooruitgang is. Huxley schetst een compleet technocratische maatschappij, een samenleving waarin leven en dood voorgeprogrammeerd zijn, waar de bevolking door middel van drugs wordt zoetgehouden, en waar wisselende seksuele contacten tot norm verheven zijn.

Weinig geweten is dat Huxley getrouwd was met een Vlaamse arts, de epidemiologe Maria Nys (1899-1955) uit Bellem (Aalter). Ze ontmoetten elkaar in Garsington (Oxfordshire) in 1919. Hun zoon Matthew Huxley (1920-2005) had een carrière als auteur, antropoloog en vooraanstaand epidemioloog.  In 1955 stierf Maria Huxley aan kanker. Aldous Huxley zelf overleed in 1963 op de leeftijd van 69.

1882   In Bayreuth, première van Parsifal van Richard Wagner.

Buste van Ferdinand Tönnies (1855-1936) in Husum, Sleeswijk-Holstein

1855   Geboorte in Oldenswort (Sleeswijk-Holstein) van de socioloog Ferdinand Tönnies. Hij levert een belangrijke bijdrage aan de sociologische theorievorming, maar evenzeer aan veldstudies. In 1909 richt hij de Duitse Sociologische Vereniging op. In 1910 publiceert hij Thomas Hobbes, der Mann und der Denker en geeft hij ook diens manuscripten uit.

Het meest invloedrijke werk van Tönnies is echter Gemeinschaft und Gesellschaft (1887), waarin hij het onderscheid maakt tussen ‘gemeenschap’ en ‘maatschappij’. Kortweg: een gemeenschap is organisch gegroeid, heeft wortels, onderscheidt zich door een eigen cultuur en is zeer stabiel in de tijd. Een maatschappij daartegenover is gemaakt, geconstrueerd, kan worden ‘herroepen’. Gemeenschap leeft van spontane solidariteit, maatschappij is de ruimte waarbinnen eigenbelang en belangengroepen opereren. Centraal in de gemeenschap staat het zijn, centraal in de maatschappij het hebben. Familie, stam, volk zijn voorbeelden van gemeenschappen, syndicaat, partij, grootstad en staat van ‘maatschappij’.

Men kan Tönnies een voorloper noemen van het gemeenschapsdenken van bv. Mark Elchardus. Ferdinand Tönnies overlijdt in 1936 op de leeftijd van 80.

Légion batave

1792   Oprichting van het Bataafs Legioen door naar Frankrijk uitgeweken Nederlandse collaborateurs. Om precies te zijn: door Nederlandse aanhangers van de Franse Revolutie die anticiperen op een Franse bezetting en ze helpen voorbereiden. Officieel heet deze militaire formatie het Légion franche étrangère. De officieren zijn Nederlanders, maar bij de manschappen zijn er ook Vlamingen en Zwitsers. De initiatiefnemers zijn Herman Willem Daendels (1762-1818), een Nederlandse jurist met jakobijnse ideologie, en de marineofficier Jan Willem de Winter (1761-1812).

Het Bataafs Legioen wordt opgericht in Saint-Denis, een voorstad van Parijs, maar gelegerd in Duinkerken (Frans-Vlaanderen). Verder stichten deze emigranten in Parijs een Bataafs Revolutionair Comité om leiding te geven aan de verwachte omwenteling in de Nederlanden en de geplande collaboratie die moet volgen. Het Legioen neemt deel aan Franse veldtochten tegen het eigen land, zo die van generaal Charles Dumouriez in de Zuidelijke Nederlanden (1792-1793).

Na de nederlaag van Dumouriez bij Neerwinden in 1793, en diens overlopen naar de Oostenrijkers, komt een einde aan het Bataafs Legioen. Eind 1793 gaat het op in het reguliere Franse leger als de 30ième Demi-brigade d’Infanterie légère, een onderdeel van het Armée du Nord dat in september 1794 optrekt door Zuid-Nederland tegen Noord-Nederland. Daendels en De Winter hebben inmiddels promotie gemaakt en staan als général de brigade aan het hoofd van Franse eenheden.

Ze rukken op naar het Noorden en veroveren ’s-Hertogenbosch en Nijmegen. In januari 1795 steken ze de bevroren rivieren over en neemt Daendels Utrecht in. Op 25 januari bereikt Jan Willem de Winter Den Helder, het noordelijkste punt van Noord-Holland, waar hij de overgave van de Nederlandse vloot aan het Franse leger bewerkstelligt. De collaborateurs worden goed beloond. Daendels wordt door de Fransen tot gouverneur-generaal van Nederlands-Indië benoemd. De Winter overlijdt in 1812, niet op het slagveld, maar in de baden van het Parijse park Tivoli. Hij is de enige Nederlander die in het Panthéon begraven ligt.

1602   Eerste uitvoering van Hamlet, in het Globe Theatre, in Londen opgericht door Shakespeare op de zuidelijke oever van de Theems.

Het glas Duc d’Alfs Uitluiding

1581   In Den Haag wordt het Plakkaat van Verlatinghe ondertekend. Hiermee wordt Filips II van Spanje door de Staten-Generaal vervallen van de troon verklaard en besluiten de Noordelijke Nederlanden, Vlaanderen en Brabant zich te verenigen tot de Republiek der Verenigde Provinciën. Het is de eerste onafhankelijkheidsverklaring van de Nederlanden en een hoogst belangrijk document in de geschiedenis van het zelfbeschikkingsrecht der volkeren. Het Plakkaat diende zelfs als inspiratiebron voor de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring van 1776.

De ondertekening van het Plakkaat werd bekroon met een stevige dronk uit een speciaal ontworpen glas: het Duc d’Alfs Uitluiding, in Antwerpen vervaardigde door het bedrijf Pasquetti. Het glas werd in één teug geledigd, waarna men de klepel in het glas kon luiden. Daar hoorde het volgende rijmpje bij:

Duc d’Alf, die heeft het te zwaar verbruid,
Wij luijen den koning van Spanje uit!