26 september. Net binnen: Jan Baptist Wannyn overleden, Vlaams voorman en activist

Elk jaar   De Europese Dag van de Talen, ingesteld door de Raad van Europa om de taaldiversiteit van Europa te benadrukken en het leren van talen te stimuleren. En niet alleen van het Engels.

1954   Overlijden in Vilanova i la Geltrú (Catalonië) van de essayist Eugeni d’Ors i Rovira (71). Vriend van Carl Schmitt, filosoof, schrijver met encyclopedische kennis, politiek theoreticus, soms betiteld als een ‘mediterrane Goethe’. Zijn werken hebben zowel betrekking op filosofie en epistemologie als op politieke wetenschappen en zijn afwisselend geschreven in het Catalaans en het Spaans: La filosofía del hombre que trabaja y que juega (1914), Glosari (1915-1917), Nuevo Glosario (1920-1943), El secreto de la filosofía (1947).

1949   Overlijden in Rotterdam (Zuid-Holland) van Jan Baptist Wannyn (81), leraar en Vlaams-nationaal politicus. Regent en leraar aan de Gentse Nijverheidsschool. Wannyn had ook een eigen Handels- en Taalinstituut, de English Club in de Savaanstraat, Gent. In 1888 is hij medestichter van het Taalverbond. Hij leverde ook bijdragen voor het Gentse socialistische dagblad Vooruit, maar aardt niet in die kringen.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt Wannyn een zeer actief propagandist van het vrijzinnige, activistische Jong-Vlaanderen en geeft het Gentse strijdblad De Vlaamse Smeder uit. Hij is een begaafd volksredenaar en voert samen met René De Clercq en Richard de Cneudt het woord op de grote Vlaamse meeting in Brussel waar op 11 november 1917 de Belgische regering-in-ballingschap, die in Frankrijk huist, vervallen van haar rechten wordt verklaard en een ‘onafhankelijk Vlaanderen’ wordt uitgeroepen.

Wannyn wordt hiervoor na 1918 bij verstek ter dood veroordeeld. Hij wijkt met zijn gezin uit naar Nederland. Daar wordt hij leraar handelscorrespondentie (Nederlands, Frans, Engels) aan het Pontinstituut in Rotterdam. Hij is in 1920 medestichter van de kring Flandria, die steun biedt aan uitgeweken activisten. Van Nederland uit financierde hij mee het radicale Vlaams-nationale strijdblad De Noorderklok. Het gedicht Gent van René De Clercq is aan Wannyn opgedragen. En zo deed ook Lieven Duvosel met zijn strijdlied De Vlaamse Smeder.

Wannyn was de vader van Jan-Pieter (1908-2007), burgemeester van Nevele en van 1965 tot 1974 Volksunie-volksvertegenwoordiger voor Gent-Eeklo.

Olivia Newton-John (1948-2022)

1948   Geboorte in Cambridge (Engeland) van de zangeres en actrice Olivia Newton-John. Ze bracht haar jeugd door in Australië. Bekende nummers van haar zijn Physical, Magic, You’re the one that I want (met John Travolta), I need love. Films: Grease, Xanadu, Sordid lives enz. In 2019 werd ze geridderd, onder andere voor haar bijdrage aan kankeronderzoek. Ze overlijdt in 2022, 73 jaar oud.

1946   In de kiosken ligt het eerste nummer van het weekblad Kuifje. Edgar Pierre Jacobs publiceert daarin het eerste avontuur van Blake en Mortimer, Het geheim van de zwaardvis, door hem geschreven en getekend.

1945   Het Franse Rode Kruis schrijft naar generaal de Gaulle om zijn aandacht te vestigen op de ‘catastrofale omstandigheden’ waarin Duitse krijgsgevangenen in Frankrijk leven. Het dagelijkse rantsoen van elke gevangene bedraagt 1600 calorieën. Tussen 1944 en 1946 sterven 22 885 gevangenen, van wie de meesten door honger.

Anne Robinson (°1944)

1944   Geboorte in Crosby (Lancashire) van Anne Robinson, journaliste en tv-presentatrice van onder meer The weakest link (originele versie van De zwakste schakel), Watchdog, Test the nation: the national IQ test. Ze werkte eerder als verslaggever voor The Liverpool Daily Post en The Daily Mail en schreef columns voor The London Daily Mirror, The Sun, Today en The Times. In 2017 uitte ze moedig kritiek op overdrijvingen van de MeToo-commotie.

1939   In Parijs decreteert premier Edouard Daladier, de belangrijkste leider van de Radicale Socialistische Partij, het verbod van de Communistische Partij.

1918   De activist Emiel ver Hees (1864-1928) wordt benoemd tot zaakgelastigde voor Nijverheid en Arbeid. Na de oorlog laat men hem eerst even ongemoeid, maar in 1919 wordt hij afgezet als ambtenaar bij het ministerie en veroordeeld tot de doodstraf. Ver Hees was toen al uitgeweken naar Berlijn, waar hij professor in de sociale politiek werd.

1914   De dichter van de Lüneburger heide, Hermann Löns, auteur van onder meer Der Wehrwolf, wordt gedood tijdens een patrouille rond Reims. Hij was 48, vrijgesteld van militaire dienst, maar had zich vanaf de eerste dag van de oorlog als vrijwilliger aangemeld.

1905   De speciale relativiteitstheorie van Albert Einstein wordt gepubliceerd in het vaktijdschrift Annalen der Physik.

Martin Heidegger (1889-1976)

1889   Geboorte in Meßkirch (Baden-Württemberg) van Martin Heidegger, een van de belangrijkste filosofen van de twintigste eeuw. Hij heeft zich voornamelijk beziggehouden met ‘het zijn’ en ‘de tijd’ en zijn hoofdwerk heet dan ook Sein und Zeit (1927). Heidegger zocht steeds de moeilijke ‘middenweg’: hij juicht in 1933 de ‘heropstanding van Duitsland’ onder Adolf Hitler toe en houdt er een intieme relatie op na met zijn Joodse studente Hannah Arendt, de latere filosofe; hij breekt in 1919 met het katholicisme, maar laat het uitdrukkelijke verzoek na op katholieke wijze te worden begraven.

Belangrijker is allicht zijn scepticisme tegenover de onbeperkte technische vooruitgang: tegenover het technische denken, waarin activiteit en controle centraal staan, stelt Heidegger het bezinnende denken dat vooral gericht is op authenticiteit en beleving. In zijn laatste interview waarschuwt Heidegger opnieuw tegen de mateloze wil tot macht die de mens in dit ‘technisch tijdperk’ opnieuw wegvoert van het échte, waarachtige denken, en nu misschien voorgoed.

1889   Het Smithsonian Institute kondigt aan dat er nog maar 1200 bizons over zijn op het hele Noord-Amerikaanse continent, tegen 60 miljoen in 1840. Minister van Binnenlandse Zaken Columbus Delano juicht dit toe: ‘Het uitroeien van de bizon is een goede manier om de indiaan uit te roeien. Het moedigt het beleid aan om deze wilden te beschaven door hun onze manier van leven op te leggen’. Intussen had de vernietiging van de kuddes al hongersnood veroorzaakt bij de Cheyennes, de Dakota’s, de Comanches en de Sioux.

1841   Op Helgoland voltooit de dichter August Heinrich Hoffman von Fallersleben de tekst van de nationale hymne Das Lied der Deutschen, beter bekend als Deutschland über alles. De componist is Joseph Haydn. Tot 1914 was de melodie (zonder de woorden) ook het Oostenrijks volkslied.

1791   Geboorte in Rouen van de Franse schilder van Normandische afkomst Théodore Géricault. Zijn beroemdste schilderij, Het vlot van de Medusa (1818-1819), nu in het Louvre, vond na zijn dood geen koper.

1576   Op initiatief van de Staten van Vlaanderen, Brabant en Henegouwen vergaderen de Staten-Generaal van de Nederlanden te Brussel om samen de opstand tegen de Spaanse bezetting te organiseren.

1345   In de Slag bij Warns worden de Hollanders van graaf Willem IV verslagen door de Friezen. De slag wordt jaarlijks herdacht door de Friese beweging. Op het Rode Klif bij Warns bevindt zich een herdenkingsmonument, een grote zwerfkei met de leuze Leaver dea as slaef (liever dood dan slaaf).