27 januari. Net binnen: Carl Gustaf Mannerheim overleden, Fins maarschalk die Stalin aftroeft

Elk jaar   Sinds 2000 is Gedichtendag hét poëziefeest van Nederland en Vlaanderen. Ieder jaar op de laatste donderdag van januari staat de poëzie een dag lang in het zonnetje. Poëzieliefhebbers in Nederland en Vlaanderen organiseren die dag een grote diversiteit aan eigen poëzieactiviteiten. Een belangrijk onderdeel van Gedichtendag zijn elk jaar de ruim tweehonderd activiteiten die door heel Vlaanderen en Nederland worden georganiseerd door scholen, bibliotheken, culturele instellingen en particulieren.

2010   In Luik stort een flatgebouw in ten gevolge van een gasexplosie, 14 doden en meer dan 20 zwaargewonden.

1966   Oprichting door de Volksunie van het Vlaams Pers, Radio en TV-Instituut (VPRTI), met geld ingezameld via het partijweekblad Wij. Het VU-gastprogramma De Vlaams- nationale gedachte en aktie kreeg vanaf 1967 een vaste plaats in de BRT(N)-programmatie. Om de financiële en redactionele problemen rond deze uitzendingen op te lossen wordt het VPRTI gesticht.

Waar de gastprogramma’s op televisie tot dan toe vrij statische bedoeningen waren met naar de camera pratende eenzame politici in de studio, kiest het VPRTI voor een eigentijdse aanpak. De Volksunie-ploeg trekt de straat op en tracht verfilmde dossiers te brengen. Het VPRTI wordt tevens de officiële uitgever van Wij en het geeft ook talrijke boeken en brochures uit over de VU, de Vlaamse Beweging en de communautaire problematiek.

1951   Overlijden in Lausanne (Zwitserland) van Carl Gustaf Mannerheim (83), Finse maarschalk en president, een uitzonderlijk man. Tijdens de Russisch-Japanse Oorlog (1904-1905) vecht Mannerheim, met de rang van luitenant-kolonel, in het Russische leger. Finland maakte toen nog deel uit van Rusland. Hij blijkt een uiterst moedig militair en wordt gepromoveerd tot kolonel. In november 1917 wordt Finland een onafhankelijke staat. In januari 1918 benoemt het parlement hem tot opperbevelhebber van het – zeer kleine – Finse leger. Tijdens de Finse Burgeroorlog (1918-1919) is hij legeraanvoerder van het Witte Leger dat tegen het Rode Leger van de bolsjewieken (communisten) vecht.

In november 1939 valt de Sovjet-Unie Finland binnen. Mannerheim wordt benoemd tot opperbevelhebber van het leger. De Finnen verzetten zich heldhaftig tegen de Russen, maar in het voorjaar van 1940 moeten ze capituleren. Finland verliest belangrijke gebieden en meer dan 200 000 Finnen moeten hun huizen ontvluchten.

In 1941 vallen de Duitsers de Sovjet-Unie binnen. De Finse regering verklaart hierop de oorlog aan de Sovjet-Unie en veldmaarschalk Mannerheim probeert dapper het verloren grondgebied terug te winnen. In 1943 begint het tij te keren. Het Rode Leger onderneemt een groot offensief om het kleine Finland te verslaan. Het verzet van de Finnen is hevig.

Mannerheim wil Finland niet laten doodbloeden en zoekt naar vrede. De Finse president Ryti ziet het niet meer zitten, en treedt op 4 augustus 1944 af. In deze hopeloze situatie volgt Mannerheim hem op. Hij weet met zijn mannen op het slagveld nog een groot succes te behalen en blijkt ook over grote diplomatieke gaven te beschikken (hij spreekt ook vloeiend zeven talen). Tegen alle verwachtingen in bereiken Finland en de Sovjet-Unie een wapenstilstand. Een van de vredesvoorwaarden is dat Finland neutraal wordt.

De uitgeputte Mannerheim treedt in 1946 af als president af en vertrekt om gezondheidsredenen naar Zwitserland. Hij overlijdt er in 1951, 83 jaar oud. In het centrum van Helsinki werd een ruiterstandbeeld van Mannerheim onthuld.

1950   Overlijden in Antwerpen van Jozef Lysens (54), advocaat en Vlaams-nationaal politicus uit Tongeren. Zie Vandaag van 6 januari, zijn geboortedag.

1944   Na twee jaar heffen de Duitsers het beleg van Leningrad op.

1927   Geboorte in Nitra (Slovakije) van Milan Hübl, politicus uit Tsjecho-Slowakije. Deze historicus was

Jan Toorop (1858-1928) Zelfportret uit 1915

ooit lid van het Centraal Comité van de Communistische Partij. Hij zet zich in voor de rehabilitatie van de slachtoffers van de stalinistische zuiveringen. Hij verwijdert zich steeds meer van het marxisme en wordt uitgever van een clandestien tijdschrift. Zeer bekend gebleven is zijn uitspraak:

‘Om een volk te liquideren, begint men met het wissen van zijn geheugen. Men vernietigt zijn boeken, zijn cultuur, zijn geschiedenis. Daarna schrijft iemand anders er andere boeken voor, geeft het een andere cultuur, bedenkt er een andere geschiedenis voor. Vervolgens begint het volk langzaam te vergeten wie het is, en wie het was. En de omringende wereld vergeet het zelfs nog sneller’.

1858   Geboorte op Java van Jan Toorop, een van de belangrijkste Nederlandse beeldend kunstenaars uit de periode vlak voor de Eerste Wereldoorlog. Symbolist. Bekende werken: De drie bruiden, De sphinx, Les rôdeurs, Bloembollenvelden bij Oegstgeest. Vader van kunstschilderes Charley Toorop.  Hij overlijdt in 1928.

Aloïs Bruwier (1857-1939), portret door Jos de Swerts

1857   Geboorte te Ichtegem van Aloïs Bruwier, arts en Vlaams-nationaal politicus. Hij studeert aan het Klein Seminarie van Roeselare, waar hij klasgenoot en vriend is van Albrecht Rodenbach. In juli 1875 nam Bruwier deel aan de rebellie ‘De Groote Stooringe’. Met Rodenbach en andere klasmakkers begint hij vanaf de zomer 1875 aan de uitbouw van een net van Vlaamsgezinde ‘spelersgilden’ in West-Vlaanderen.

Vanaf oktober 1876 is hij met Rodenbach actief om aan de KULeuven een nieuwe dynamiek op te wekken onder de Vlaamsgezinde studenten. Zo komt het tot de oprichting van de Sint-Tillogilde, van een koorgilde en een toneelgilde, en van een studentenafdeling van het Davidsfonds. Bij de uitvaart van Albrecht Rodenbach spreekt Aloïs Bruwier de lijkrede uit namens de Leuvense studenten.

Samen met Renaat Adriaens legt Bruwier de schakel met de tweede generatie West-Vlaamse scholieren, die vanaf 1879 in Leuven nieuwe Vlaamse actie voert. Zo werkt hij mee aan de oprichting van een nieuwe West-Vlaamse spelersgilde (1879) en van de West-Vlaamse gouwgilde (1883). Hij neemt ook deel aan de uitgave van de Vlaamsgezinde studentenbladen Kwaepenninck, De Tassche en Onze Vlaamsche Wekker. In 1884 vestigt hij zich als arts in Ichtegem. In de redactie van De Vlaamsche Vlagge zorgt hij voor een meer radicale koers. Hij wordt ook ondervoorzitter van de Oud-Hoogstudentenbond van West-Vlaanderen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog is hij lid van de activistische Raad van Vlaanderen, waarvoor hij in 1919 tot vijf jaar hechtenis werd veroordeeld.

Bruwier blijft lid van de Swighenden Eede, dat ook het beschermcomité van De Vlaamsche Vlagge is. Op het congres van het blad in 1925 wordt hij als ‘trouwe en beproefde blauwvoeter’ gehuldigd. Ook na de politieke veroordeling van het Vlaams-nationalisme door de Brugse bisschop Waffelaert blijft hij steun verlenen aan het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (AKVS) en is prominent aanwezig op de Rodenbachhulde van het AKVS in 1930.

Als de katholieke hiërarchie het concurrerende Jong Volkse Front opricht, dat in 1933 verzamelt bij het standbeeld van Rodenbach, protesteert de 76-jarige Bruwier mee tegen dit ‘misbruik van Rodenbach door België en zijn trawanten’. Hij overlijdt in 1939 op de leeftijd van 82. Ichtegem eert hem met een Dokter Bruwierlaan.

Koop nu Vandaag in de loop der jaren in de Doorbraak-boekhandel.