27 mei. Net binnen: Carlos Gits geboren, belgicistische preses voor KVHV (en maar goed ook…)

2001   Overlijden van Bram van Leeuwen, aan boord van zijn luxe jacht New Horizon L. Deze ondernemer, weldoener en jetsetfiguur groeide onder armoedige omstandigheden op in Rotterdam, en schopte het van arme journalist tot excentrieke multimiljonair. Van Leeuwen had zich de titel Prince de Lignac aangeschaft. Zijn fortuin had hij verdiend met de verkoop van zijn Nederlands Taleninstituut (NTI), Lecturama, en nog 21 ondernemingen, waaronder in België Concordia Mail (Turnhout). Hij ondertekende brieven en dienstnota’s met PD, president-directeur, maar ook anders leesbaar. Hij liet enige honderden miljoenen van zijn vermogen na voor de bouw van speciale kindertehuizen gecombineerd met bejaardenwoningen.

Gaston Duribreux (1903-1986)

1986   Overlijden te Oostende van Gaston Duribreux, een dag voor zijn 83ste verjaardag. Hij maakt naam als ‘de romancier van de zee’, ‘de romancier-hotelier’, of nog als ‘de laatste katholieke schrijver’. Zijn ouders waren afkomstig van de Katsberg in Frans-Vlaanderen. Hij loopt school op het Onze-Lieve-Vrouwecollege in Oostende en leert dan het vak van hotelier in het Hotel Miramar aan de Franse Riviera en in Duitsland. Zijn literair werk gaat vooral over de vissers die hij kende van zijn lange wandelingen aan de visserskaai. Gedurende de zomer is hij hotelier te Mariakerke, waar hij in zijn Parkhotel tijdens de weekeindes van Dietsche Warande en Belfort bekende Vlaamse schrijvers ontvangt, waaronder Bert Peleman, Ernest Claes en Stijn Streuvels. Zijn werken zijn diep-psychologisch en christelijk geïnspireerd, en spelen zich veelal af in de buurt van de Noordzee.

1974   In Frankrijk eindigt het interim presidentschap van Alain Poher (1909-1996) en treedt Valéry Giscard d’Estaing (1926-2020) aan. De interim van Poher duurde van 2 april tot 27 mei en was veroorzaakt door het overlijden van de zittende president Georges Pompidou. Vooralsnog is Alain Poher de laatste christendemocratische president van Frankrijk.

1944   De geallieerden bombarderen Leopoldsburg (Limburg). Onder de burgerbevolking vallen 270 dodelijke slachtoffers.

1943   Geboorte in Avelgem (West-Vlaanderen) van Jaak Vandemeulebroucke, historicus en gewezen volksvertegenwoordiger van de Volksunie. Na het uiteenvallen van de Volksunie in 2001, wordt hij lid van de N-VA. Daar doet hij zich opvallen door zijn actie tegen de komst van Jean-Marie Dedecker. Hij verlaat zelfs de N-VA en noemt Dedecker een ‘politieke hooligan’. Als laatstgenoemde uit de N-VA wordt geweerd, keert Vandemeulebroucke gnuivend terug.

1922   Geboorte in Izegem (West-Vlaanderen) van Carlos Gits, de latere advocaat. Van 1944 tot 1945 was hij preses van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV) en nadien van het Leuvens Studentencorps. Waarschijnlijk is hij de enige belgicistische preses die het KVHV ooit heeft gehad, maar hij heeft wel de verdienste het KVHV te hebben gered. In harde repressietijden heeft hij een opmerkelijke bijdrage geleverd om de omstreden Vlaamse Beweging opnieuw maatschappelijk relevant en aanvaardbaar te maken. Vanaf 1947 ontstaat vanuit de Vlaams-nationale studentenkringen protest tegen deze ‘Belgische’ richting van Gits en zijn toespraak op het eerste Paascongres (1948) lokt felle reacties uit. Hij wijdt zich daarna aan zijn advocatenpraktijk in Kortrijk.

1870   Het nieuwe Belgische Militaire Strafwetboek wordt van kracht. Wie verwondert er zich over dat het een kopie van het Franse is…

1857   De Kamer aanvaardt met 60 tegen 41 stemmen een aantal artikelen van een wetsontwerp dat priesters of kloosters die bij testament als beheerders worden aangeduid, de goederen van armen beheren. De liberalen zijn verwoed tegen, omdat ze vrezen dat de nieuwe wet de kloosters zal verrijken en zo aan invloed zal doen winnen. De debatten nemen maar liefst 27 zittingen van de Kamer in beslag en nemen met de dag een scherpere toon aan.

De dag na de goedkeuring breken te Brussel en ook elders onlusten uit die ongewoon heftig zijn. De historicus Karel van Isacker heeft ze opgenomen in zijn lijst van ‘straatrevoluties in België’. In Brussel worden de ruiten van de kloosters van de jezuïeten en de kapucijnen verbrijzeld. Ook de lokalen van de katholieke dagbladen Journal de Bruxelles en L’Émancipation. De zoon van de directeur van L’Émancipation springt in paniek uit het raam van de tweede verdieping in de tuin, maar blijft gelukkig nagenoeg ongedeerd.

Georges Eekhoud (1854-1927)

Koning Leopold I is bijzonder verbolgen over het straatgeweld en briest zijn ministers toe: ‘Als het moet, klim ik zelf op mijn paard!’. Hij is toen 67. De partijen hebben het begrepen en gaan opnieuw rond de tafel zitten. Men komt snel overeen de debatten te sluiten en de verdere afhandeling van het wetsontwerp te verdagen. Al op 30 mei, drie dagen later, worden de zittingen van de Kamer opgeschort bij Koninklijk Besluit. Hierdoor keert wel de kalmte terug, maar eigenlijk wordt het wetsontwerp begraven. In feite capituleert de regering voor het straatgeweld, wat haar ten zeerste verzwakt. Ze valt enkele maanden later.

1854   Geboorte te Antwerpen van Georges Eekhoud, anarchist, pacifist, eeuwige rebel en openlijk homoseksueel. Tevens dichter, kunstcriticus en vertaler, auteur van onder meer Les nouvelles kermesses, Les fusillés de Malines, Le cycle patibulaire. Hoewel hij in het Frans schreef, heeft hij zijn Vlaamse afkomst nooit ontkend. Hij was dan ook bevriend met Vlaamse coryfeeën als James Ensor, Stijn Streuvels en Hendrik Conscience. Eekhoud was een graag geziene figuur die herhaaldelijk plechtig werd gehuldigd met literaire banketten en een staatsprijs.

Met zijn geruchtmakende Escal-Vigor schreef Eekhoud in 1899 de eerste openlijk homoseksuele roman in België. Hij overlijdt op 29 mei 1927, twee dagen na zijn 73ste verjaardag. We gaan dan zeker verder over hem, want hij heeft zich nog doen opmerken.

Sint-Petersburg.

1703   Tsaar Peter de Grote sticht Sint-Petersburg op het gebied dat hij eerder op de Zweden heeft veroverd. De tsaar gaat zelf wonen in de stad die vernoemd is naar de apostel Petrus, de beschermheilige van de stad. In enkele maanden tijd weten zo’n 80 000 werklieden de belangrijkste regeringsgebouwen van Sint-Petersburg te bouwen.

Vijftig jaar na de stichting heeft Sint-Petersburg zo’n 80 000 inwoners. Aan het eind van de achttiende eeuw zijn dat er al 200 000. Belangrijk voor de stad is dat onder tsaar Nicolaas I (1796-1855) een spoorlijn naar Moskou wordt aangelegd. Sint-Petersburg ontwikkelt zich tot de meest westerse stad van Rusland. Het is ook in deze stad dat de revolutionaire beweging begint, met de bestorming van het Winterpaleis en de bloedig neergeslagen demonstratie van de ‘Rode zondag’ (22 januari 1905). Twaalf jaar later, in maart 1917, begint in Sint-Petersburg de omwenteling, waardoor tsaar Nicolaas II tot aftreden wordt gedwongen. De communistische revolutie neemt het hele land over. Na de staatsgreep van Lenin wordt de hoofdstad van de Sovjet-Unie verplaatst naar Moskou. In 1924, na de dood van dictator Lenin, krijgt Sint-Petersburg een nieuwe naam: Leningrad. In 1991 wordt de vroegere naam, Sint-Petersburg, in eer hersteld.