29 juli. Net binnen: Max Wildiers geboren, wereldvermaard filosoof én flamingant

Herman Bavinck (1854-1921)

1921   Overlijden in Amsterdam van Herman Bavinck (67), gereformeerd, calvinistisch theoloog. Hij was van 1882 tot 1902 hoogleraar in Kampen (Overijssel) en daarna aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij werkte samen met Abraham Kuyper (1837-1920) aan de emancipatie van het streng-gereformeerde volksdeel binnen het Nederlandse cultuurleven. In tegenstelling met Kuyper zocht Bavinck ook contacten met andere kerkgenootschappen. Hij heeft een grote verdienste in het ontdoen van de gereformeerden van hun sekte-karakter, wat de Nederlandse volkseenheid ten goede kwam.

1920   Ieder parlement wordt blijkbaar al eens bestormd. Op 29 juli 1920 beleeft België de bestorming van het parlement in Brussel door Vlaams oud-strijders. Zie Vandaag van 29 juli 2022.

Tobias Asser (1838-1913)

1913   Overlijden in Den Haag van Tobias Asser (75), Nederlands jurist en winnaar (met Alfred Fried) van de Nobelprijs voor de Vrede in 1911 vanwege zijn rol bij het tot stand komen van het Permanent Hof van Arbitrage.

1905   Geboorte in Jönköping (Zweden) van Dag Hammarskjöld, Zweeds diplomaat, secretaris-generaal van de Verenigde Naties van 10 april 1953 tot 18 september 1961, toen hij stierf, op zijn 56ste, als gevolg van een raadselachtig vliegtuigongeluk tijdens zijn vredesmissie in Congo. Daarvoor kreeg hij in 1961 postuum de Nobelprijs voor de Vrede. Eén van de vele verdachten in deze zaak die als geen andere grondig werd onderzocht was Jan van Risseghem (1923-2007) uit Mortsel, de Vlaamse privépiloot van de Katangese leider Moïse Tsjombe. Zijn ware naam was Jean Henri van Risseghem de Santieron de Saint Clément, een gewezen verzetsman. Zie ook dit artikel van Frans Crols.

1904   Geboorte in Antwerpen van Max Wildiers, Vlaams kapucijn en filosoof. Hij wordt aangezien als een van de grootste Vlaamse filosofen van de 20ste eeuw. Hij is onder andere bekend door het ‘WTK-complex’, waarin hij de correlatie duidelijk maakt tussen wetenschap, techniek en kapitalisme. Wildiers werd geboren in een vooraanstaande katholieke advocatenfamilie. Zijn verworteling in de Vlaamse Beweging maakt dat hij heel zijn leven zonder schroom is opgekomen voor de Vlamingen, maar ook voor andere volkeren. Zo was hij een van de medestichters van het IJzerbedevaartforum.

Voor zijn humaniora stuurt zijn vader hem naar het college van Neerpelt, toen het enige college in België met een Nederlandstalige humaniora. Wildiers werkt mee aan De Student en is ooggetuige van het neerschieten van Herman van den Reeck tijdens de 11 juli-stoet in Antwerpen (1920). In 1923 treedt hij in bij de kapucijnen. Aan de Gregoriana in Rome promoveerde hij met een studie over het theologisch werk van Albert Schweitzer. Aan de KULeuven studeert hij biologie en doceert aan de Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen in Antwerpen. Samen met Maurits van Haegendoren weert hij Duitse én franskiljonse invloeden uit de scoutsbeweging.

Voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog werkt hij mee aan het ‘professorenblad’ Nieuw Vlaanderen. De oorlog en de repressie tekenen Wildiers uitermate. Met ingezameld geld leent hij de materiële nood van vele Vlaamse gezinnen en helpt op alle vlakken. Als medestichter en aalmoezenier van de Zilvermeeuwtjes, de eerste naoorlogse Vlaams-nationale jeugdgroep in Brussel, krijgt hij het aan de stok met kardinaal Van Roey himself. Decennialang blijft Wildiers een vurig pleitbezorger voor amnestie.

In 1950 vestigt Max Wildiers zich in Sint-Job-in-’t-Goor (Antwerpen). Opnieuw irriteert hij de kerk door zijn inzet als mede-uitgever van het werk van de Franse paleontoloog Teilhard de Chardin (1881-1955). Hij draagt via publicaties en voordrachten als geen ander bij tot de verspreiding van diens – door Rome veroordeeld – ideeëngoed. Zijn wetenschappelijk werk leidt vanaf 1960 tot verscheidene doceeropdrachten aan Amerikaanse universiteiten. Ook aan de KULeuven krijgt Wildiers vanaf 1969 een opdracht, maar die vindt pas doorgang nadat door de splitsing na Leuven Vlaams het Franstalig veto tegen hem wegvalt.

In De Standaard geeft hij vanaf de jaren 1950, vooral onder het pseudoniem Scrutator, zijn visie over de actualiteit en ligt hij aan de basis van de Standaard der Letteren. Hij blijft pleiten voor een zo ruim mogelijke Vlaamse zelfstandigheid, voor een autonoom, democratisch Vlaanderen met een grote Europese en mondiale openheid. Het Vlaamse cultuur- en wetenschapsbeleid inzake volgt hij kritisch. Hij waarschuwt voor een al te grote dominantie van technisch-industriële en economische overwegingen. Vanaf de jaren 1980 wordt hij ook door de Vlaamse overheid meermaals gelauwerd omwille van zijn wetenschappelijke en maatschappelijke verdiensten. Max Wildiers overlijdt in 1996 op de leeftijd van 92.

1895   Leopold II kan voor zijn Congo-Vrijstaat nog een laatste keer een lening van 6,85 miljoen aftroggelen van de Belgische staat.

Vincent van Gogh (1853-1890)

1890   Overlijden om 13.30 uur in Auvers-sur-Oise (Île-de-France) van Vincent van Gogh (37), de door psychoses en depressies geplaagde kunstschilder. Twee dagen eerder had hij zichzelf in het open veld een kogel in de borst geschoten. Met een bebloed hemd strompelt hij die zondag de plaatselijke herberg binnen: ‘Ik wilde zelfmoord plegen, maar ik miste’. Anderhalf jaar eerder had hij in een vlaag van verstandsverbijstering zijn linkeroor afgesneden.

Zelf verklaart Vincent aan ‘vreselijke religieuze waandenkbeelden’ te leiden. Als voorloper van het expressionisme had hij zich in 1888 in Arles (Provence) gevestigd. Over de oorzaken van de zelfmoord wordt nog altijd gespeculeerd: terpentineverslaving, syfilis, een overdosis absint of slechte familierelaties? Kort voor zijn dood schrijft hij: ‘Er zijn omstandigheden waarin het beter is de overwonnene te zijn dan de overwinnaar, beter Prometheus dan Jupiter’. Vincents laatste woorden: ‘En nu zou ik graag naar huis gaan’.

1883   In het dorp Dovia di Predappio (Romagna, Italië) wordt Benito Mussolini geboren, journalist, eerst socialistisch politicus, daarna leider van het fascisme.

1873   In de steenkolengroeve bij Frameries (Henegouwen) gaat het mis tijdens het gebruik van explosieven om rotsen te breken. Er vallen 5 doden en 12 zwaargewonden.

1857   Oprichting in Brussel van Les Solidaires, voluit: Les solidaires. Association pour l’enterrement civil. Caisse d’assurance mutuelle, de secours fraternel, de prévoyance et de propagande. ‘Vereniging voor burgerlijk begraven en broederlijke hulp. Fonds voor verzekering, voorziening en propaganda’. Dit is een van de vele vrijzinnige verenigingen die in die tijd ontstonden, meestal geïnspireerd door de vrijmetselarij. Een andere is bv. de Société des libres penseurs (Genootschap van de vrijdenkers) dat zich inzet voor ‘Geen priester meer bij ons huwelijk of bij de geboorte van onze kinderen’.

1852   De Gentse drukker Adriaan Verbaere (1820-1884) moet op gerechtelijk bevel de uitgave stoppen van zijn krant Artevelde of de Burger Demokraat. Dit blad was het orgaan van het in 1845 te Gent opgerichte democratisch-republikeinse genootschap Artevelde. In 1846 heeft deze groep zelfs geprobeerd een ‘mars op Brussel’ op touw te zetten. Het gerecht greep in, van de mars kwam niets en de initiatiefnemers werden voor het gerecht gedaagd. De drukkerij echter bestaat nog altijd.