3 november. Net binnen: Monica Vitti geboren, de ‘priesteres van de ijzige sensualiteit’

Elk jaar   In Japan Cultuurdag (Bunka no hi). Deze datum was oorspronkelijk de verjaardag van keizer Meiji.

Roemeense postzegel ter ere van Laika

1957   Het Russische hondje Laika (‘Blaffertje’) is het eerste levende wezen dat rond de aarde cirkelt. Zij doet dit aan boord van de Spoetnik II die vanuit Baikonoer is gelanceerd. Laika was een bastaard straathond uit Moskou. Al eerder waren er zowel door de Sovjet-Unie als door de VS dieren de ruimte ingeschoten, maar die hadden geen omloop volbracht. Spoetnik II was niet ontworpen om weer te landen en verbrandde bij terugkeer in de atmosfeer op 14 mei 1958. Laika was echter lang voor dat moment al dood. Het plan was haar voor die tijd te laten sterven door een vergif in het automatisch toegediende voedsel. In oktober 2002 werd bekend dat Laika al na een paar uur in de ruimte – tijdens de vierde omloop – was doodgegaan aan oververhitting en stress. Al in 1998 had de dan 79 jaar oude ruimteonderzoeker Oleg Gazenko zijn spijt betuigd over het wrede experiment. In 2006 schreef Bibi Dumon Tak het ‘Kinderboekenweekgeschenk’: Laika in de sterren.

Lulu (°1948)

1948   Geboorte in Lennoxtown (Glasgow) van de Schotse zangeres en actrice Lulu, met haar ware naam Marie Macdonald McLaughlin Lawrie. Deze getalenteerde slagersdochter haalde een gedeelde eerste plaats binnen op het Eurovisie Songfestival 1969. Bekende songs van haar: Shout, Lies, To sir with love, Boom bang a bang, The man who sold the world, The boat that I row, I’m a tiger, Hurt so bad. Ze trad ook op in de tv-series Lulu en Absolutely fabulous.

1918   Matrozenopstand in Kiel. In het holst van de nacht varen op 1 november 1918 drie oorlogsschepen Kiel binnen. Aan boord opstandige matrozen die de Novemberrevolutie ontketenen, waardoor Duitsland op 9 november 1918 in één klap van een monarchie in een republiek verandert. Nog twee dagen later tekenen de Duitsers de overgave en komt de Eerste Wereldoorlog ten einde.

1917   Overlijden in Bourg-la-Reine (Île-de-France) van Léon Bloy (71), invloedrijk Frans katholiek schrijver en polemist. Auteur van o.m. Le désespéré (1887), Le salut par les Juifs, (1892), Exégèse des lieux communs (1902), Le sang du pauvre (1909). Grote indruk maakte ook zijn La Femme Pauvre (1897), in het Nederlands vertaald als De Arme Vrouw (1947).

Het literaire werk van Léon Bloy had ook een grote invloed hebben op het oeuvre van de Elsense kunstschilder Louis Baretta (1866-1928) waarvan een groot deel wordt bewaard in het stadhuis van Veurne.

1931   Geboorte in Rome van Monica Vitti, pseudoniem van Maria Luisa Ceciarelli, befaamde Italiaanse filmactrice. In 1958 wordt ze wereldberoemd door haar rol in L’Avventura waarmee Michelangelo Antonioni filmgeschiedenis schrijft. ‘Met deze film brak hij met de klassieke dramaturgie, koos drastisch voor een minder narratieve schriftuur en duwde het medium een andere richting uit. (…) Monica Vitti belichaamde de vervreemding. Zij, vaak omschreven – al dan niet terecht? – als “de hogepriesteres van de ijzige sensualiteit” werd Antonioni’s muze in de eerste plaats in L’Eclisse en in Deserto Rosso. Haar présence en haar ongenaakbaarheid waren overweldigend. Haar enigmatische blik in het oneindige, haar mysterieuze gratie en haar karakteristieke koelbloedigheid maakten van haar een legendarische actrice met een unieke acteerstijl’ (Freddy Sartor).

In 1990 stopt Monica Vitti met acteren. Ze overlijdt in Rome op 2 februari 2022, op de leeftijd van 90.

Frans van Cauwelaert (1880-1961)

1921   In Antwerpen wordt volgende affiche aangeplakt:

‘Mededeeling van ’t Stadsbestuur

MEDEBURGERS!

Zijnen Majesteit den Koning heeft den heer Frans van Cauwelaert burgemeester der stad Antwerpen benoemd.
Den nieuwen burgemeester heil!
Zijn adel van hart en geest heeft hem tot die groote waardigheid verheven.
Hij worde de geliefde burgervader van alle Antwerpenaren zonder onderscheid.
Heden, avond, om 8 ure, zal Carolus luiden en zullen vaderlandssche liederen op den beiaard worden uitgevoerd.
Om 8.30 ure, neemt een muziekkorps vóór de hoofdkerk de leiding van den volksoptocht voor ’t Stadhuis, om er den burgemeester te begroeten en hem terug te leiden tot den Rosier.
Antwerpen, 3 November 1921

De w.n. Burgemeester
Hector Lebon

1917   Eeuwfeest van de Gentse Universiteit. Het Gents Studentencorps Hou ende Trou organiseert in de Nederlandse Schouwburg een indrukwekkende viering met onder meer een zeshonderd man sterk koor, geleid door Lieven Duvosel (1877-1956).

1917   Oprichting van Nieuw Vlaanderen, een kring van socialisten die zich losmaken van de Belgische Werkliedenpartij en kozen voor een verbinding van socialisme en Vlaams-nationalisme, binnen het activisme. De oorspronkelijk Brusselse kring vindt navolging in Antwerpen, Gent en enkele andere plaatsen.

Amazone van Wladimir de Vries

1917   Geboorte in Groningen van de beeldhouwer Wladimir de Vries. Hij groeit op in een schippersgezin. Zijn werk is klassiek, maar de sensuele uitstraling van sommige van zijn beelden leidt tot discussie met opdrachtgevers en publiek. Hij overleed in 2001 in Zuidlaren aan de gevolgen van Alzheimer.

1903   De Verenigde Staten verklaren hun steun aan de Panamese opstand tegen Colombia. Niet zonder eigenbelang, zoals snel blijkt: drie dagen later onderhandelen ze met het onafhankelijke Panama over een verdrag dat hen honderd jaar controle geeft over de kanaalzone.

1901   Geboorte van Leopold III, vierde koning van België, maar de eerste die zowel zijn grondwettelijke eed als zijn troonrede in het Nederlands en het Frans uitsprak. Na zijn troonafstand in 1951 schrijft hij een ‘politiek testament’, waarin hij onder meer stelt dat België gebouwd is op het geduld van de Vlamingen.

1900   Geboorte in Herzogenaurach (Beieren) van Adolf Dassler, afgekort Adi Das. Hij begint in 1920 met de productie van sportschoenen, Adidas jawel. Na ruzie met zijn broer Rudolf richt die het ‘tegenmerk’ Puma op.

1891   Het eerste nummer van Gazet van Antwerpenverschijnt. Initiatiefnemer is Jan-Baptist Napolitaan van Os die in de stad een handelsdrukkerij heeft. In het eerste verschijningsjaar haalt de krant een gemiddelde oplage van 7600 exemplaren per dag. Nauwelijks vier jaar later is dat aantal gestegen tot 40 000 exemplaren. Van Os ziet in zijn krant vooral een middel ‘ter verbreiding van de katholieke gedachten’ en een ‘strijdorgaan tegen de geuzen’.

1869   Eerste verschijning van het Britse wetenschappelijk vakblad Nature.

1800   In Antwerpen licht een stormwind voor het Vlaams Hoofd een tweemaster uit de Schelde tot op de Vismarkt.

1793   Terechtstelling met de guillotine van de Franse schrijfster Olympe de Gouges (45), auteur van een Verklaring van de rechten van de Vrouw en de Burgeres (1791). Ze werd echter niet ter dood veroordeeld wegens feminisme, wel omdat ze de dictatuur van de jakobijnen had aangeklaagd. Ze krijgt geen advocaat en het vonnis wordt nog dezelfde dag voltrokken. Na koningin Marie-Antoinette is ze de tweede vrouw die met de guillotine wordt geëxecuteerd.