3 oktober. Net binnen: dan toch de hereniging van Duitsland

2005   In Vlaanderen en Nederland is rond 11 uur een gedeeltelijke zonsverduistering te zien.

1992   Voor de ogen 20 miljoen Amerikaanse kijkers verscheurt de Ierse zangeres Sinéad O’Connor (1966-2023) een foto van de paus in het programma Saturday Night Live.

Postzegel die ter gelegenheid van de Duitse eenwording werd uitgegeven

1990   Dag van de Duitse Eenheid. Op 3 oktober 1990 houdt de communistische ‘Deutsche Demokratische Republik’ (DDR) op te bestaan en wordt ze herenigd met de Bundesrepublik Deutschland. Daarom is 3 oktober de nationale feestdag van Duitsland. De DDR was kort na de Tweede Wereldoorlog ontstaan uit een afspraak tussen de geallieerde machten (VS, Sovjet-Unie en Groot-Brittannië). De Sovjet-Unie eiste een groot deel van Duitsland op om er een communistisch bewind te installeren. Tijdens de Koude Oorlog, in de jaren 1960, wordt de tegenstelling – tegen alle afspraken in – bekrachtigd door de bouw van ‘de Muur’ langs de grens van de twee staten en dwars door de gedeelde hoofdstad Berlijn. De Oost-Duitsers zaten opgesloten.

De nationale feestdag wordt ieder jaar in een andere Duitse stad gevierd met een groot volksfeest. In 2021 werd de Tag der Deutschen Einheit gehouden in Halle an der Saale, hoofdstad van Sachsen-Anhalt. Vorig jaar was het de beurt aan de Thüringse hoofdstad Erfurt en dit jaar wordt het feest gevierd in de oude Hanzestad Hamburg. Volgend jaar wordt de Duitse hereniging herdacht in Schwerin, de hoofdstad van de deelstaat Mecklenburg-Vorpommern.

1981   De hongerstaking van IRA-gevangenen in de Mazegevangenis in Belfast eindigt na zeven maanden en 10 doden.

1952   Het Britse leger test in Australië haar eerste atoombom.

1944   Overlijden te Kerk (Marck) bij Kales van de Frans-Vlaamse voorman Pieter Blanckaert (47). Hij volgde zijn vader, Justin Blanckaert, op als directeur van de bladen De Torrewachter en Le Lion de Flandre en als voorzitter van het Vlaams Verbond van Frankrijk. Hij schreef vele bijdragen over de geschiedenis en de toponymie van Frans-Vlaanderen.

1944   Britse bommenwerpers bombarderen de dijk bij Westkapelle, en zetten zo Walcheren onder water.

1932   Irak wordt onafhankelijk van Groot-Brittannië. Maar in 1941 veroveren de Britten het land nog een keer. Een militaire staatsgreep in 1958 maakt een einde aan de door Londen opgelegde monarchie.

1929   Overlijden in Bilzen (Limburg) van Steven L. Prenau (63), onderwijzer, socialist en Vlaams-nationalist. De boerenzoon Prenau wordt in 1885 onderwijzer in zijn dorp. Hij krijgt weldra bekendheid door zijn publicaties over pedagogie, taal en letterkunde, vooral ook door zijn Verhandeling over het nut van de zuivere uitspraak der Nederlandse taal (1903), door de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde bekroond en gepubliceerd. Hierin bepleit hij nauwe aansluiting bij de in Nederland geldende beschaafde uitspraak en kant hij zich tegen de taalparticularisten.

Als August Vermeylen in 1903 in het tijdschrift Vlaanderen opkomt voor het recht van de letterkundigen om een taaltje van eigen makelij te gebruiken, stelde Prenau daartegenover in zijn artikel ‘De zuivere Nederlandse Taal’, dat het dialect uit de school en de beschaving moet verdwijnen. Hij wordt uitgenodigd om bestuursfuncties te vervullen in de Algemene Belgische Onderwijzersbond. Daar legt hij contacten met het Nederlands Onderwijzersgenootschap.

Hij behoort tot de kleine groep van Limburgse vrijzinnigen die het socialisme omarmen. Van 1910 tot 1917 is hij leraar Nederlands aan de normaalschool in Luik. In deze stad wordt de stevig Vlaamsgezinde Prenau medestichter en bestuurder van een Vlaams Huis. Tijdens de Eerste Wereldoorlog sluit Steven Prenau zich aan bij het activisme. Hij behoort tot de socialistisch-activistische groep Nieuw Vlaanderen in het Brusselse, wordt hoofdredacteur van De Vlam en afdelingshoofd op het Vlaams ministerie van Wetenschappen en Kunsten. In september 1917 wordt hij lid van de Raad van Vlaanderen. Als sociaaldemocraat is hij daar in de minderheid, maar hij ambieert eind 1918 nog wel een functie als zaakgelastigde. In november 1918 wijkt hij uit naar Nederland en treedt daarna niet meer op de voorgrond.

1850   Overlijden te Sint-Lambrechts-Woluwe van de conservatieve politicus Pieter Lodewijk van Gobbelschroy. Deze Leuvenaar wordt in 1814 secretaris-generaal van het voorlopig bewind in de Zuidelijke Nederlanden. Zie Vandaag van 3 oktober 2022.

Marcus Zuerius van Boxhorn (1612-1653)

1653   Overlijden in Leiden (Zuid-Holland) van Marcus Zuerius van Boxhorn (41). Deze Noord-Brabander, geboren in Bergen op Zoom, wordt in 1633 hoogleraar welsprekendheid en in 1648 hoogleraar geschiedenis aan de universiteit van Leiden. Zo is hij de opvolger van de beroemde Gentenaar Daniël Heinsius (1580-1655). Boxhorn is de eerste die niet alleen het Grieks en de Germaanse, Romaanse en Slavische talen, maar ook het Perzisch, het Sanskriet, en de Keltische en Baltische talen indeelde in één Indo-Europese taalfamilie. Hij veronderstelt het bestaan van een primitieve gemeenschappelijke taal die hij ‘Scythisch’ of ‘Indo-Scythisch’ noemde. Om de gemeenschappelijke oorsprong van talen te bewijzen, vergelijkt Boxhorn etymologieën, inflexies en grammatica’s van het Grieks, Latijn, Perzisch, Oudsaksisch, Nederlands, Duits, Gotisch, Russisch, Deens, Zweeds, Litouws, Tsjechisch, Kroatisch en Welsh. Hij vond overeenkomsten die een genetische verwantschap tussen deze talen impliceert.

Vóór Boxhorn hield de Universiteit Leiden zich al bezig met de genetische relaties van talen en taalgroepen. In 1575 wees Franciscus Raphelengius de Oude (Ravlenghien) (1539–1597), hoogleraar Hebreeuws in Leiden, zijn studenten op de overeenkomsten tussen de Perzische en de Germaanse talen, die op een genetische relatie kunnen duiden. Dit idee werd later in Leiden overgenomen door Bonaventura de Smet en Johann Elichmann. In de bibliotheek van zijn vriend Petrus Scriverius, alias Peter Schrijver, vond Boxhorn naast het Lexicon Symphonum van Sigismundus Gelenius ook de werken van Rudolphus Agricola van Groningen, alias Roelof Huisman, Johannes Aventinus (Turmair) en Hadrianus Junius van Hoorn, alias Adriaen de Jonghe, die de relaties tussen Grieks, Latijn en Germaans hadden onderzocht.

Boxhorn beperkte zich niet tot taalkunde. Hij schreef talrijke werken over oude en eigentijdse geschiedenis. Om er maar twee te noemen: Nederlantsche historie. Eerste boeck, behelsende de eerste veranderingen in de godsdienst ende leere, neffen de harde vervolgingen daer over ontstaen in de Nederlanden, voor ende tot de tijden toe van keiser Karel de Viifde (1644). En, merkwaardig, Bediedinge van de tot noch toe onbekende afgodinne Nehalennia over de dusent ende meer jaren onder het sandt begraven, dan onlancx ontdeckt op het strandt van Walcheren in Zeelandt (1647). Voor de ontdekking van de tempel van Nehalennia, zie Vandaag van 14 januari 2022.

De watergeuzen op weg om Leiden te bevrijden

1573   Dankzij een koene aanval van de Zeeuwse geuzen onder leiding van Lodewijk van Boisot wordt de stad Leiden ontzet, na een maandenlange, uitzichtloze belegering door de Spanjaarden. Als beloning voor haar heldhaftige weerstand en grote offers verleent prins Willem van Oranje de stad Leiden het voorrecht een universiteit op te richten.